WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.417
es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtühû!

00:00:02.529 --> 00:00:05.696
 Allah'ın selâmı, rahmeti, bereketi üzerinize olsun. 

00:00:05.758 --> 00:00:11.111
 Ramazanınız'ın günleri güzel geçsin, sonucu çok hayırlı, bereketli olsun.

00:00:11.204 --> 00:00:14.397
Cenâb-ı Hak Kadir gecenizi ihyâ etmeyi nasip eylesin.

00:00:14.537 --> 00:00:21.121
Nice nice Ramazanlar'a, mübarek gecelere, gündüzlere, günlere, zamanlara mutlulukla eriştirsin.

00:00:21.250 --> 00:00:28.209
 Ümmet-i Muhammed kardeşlerimizi de, dünyanın her yerinde yaşayan kardeşlerimizi de dertlerden,

00:00:28.254 --> 00:00:35.850
sıkıntılardan kurtarsın, başarılara ulaştırsın, onları da aziz ve bahtiyar eylesin.

00:00:35.125 --> 00:00:40.459
Onlara da dünya ve âhiretin hayırlarını temenni ederiz, dileriz, Rabbimiz ihsan eylesin. 

00:00:40.550 --> 00:00:47.620
Bugünkü sohbetimde Kur'ân-ı Kerîm'in Bakara sûre-i şerîfesinin

00:00:47.697 --> 00:00:55.904
124. âyet-i kerîmesi üzerinde konuşmamı yapmak istiyorum. Âyet-i kerîmeyi okuyalım.

00:00:55.966 --> 00:01:02.821
 Bismillâhirrahmânirrahîm Ve izi'btelâ İbrâhîme rabbuhû bi-kelimâtin

00:01:03.780 --> 00:01:13.258
fe-etemmehünne kâle innî câilüke li'n-nâsi imâmen kâle ve min zürriyetî kâle lâ yenâlu ahdi'z-zâlimîn.

00:01:13.438 --> 00:01:22.921
Sadaka'llâhu'l-azîm.İbrahim aleyhisselam, Peygamber Efendimiz'in ecdâdından,

00:01:23.280 --> 00:01:35.749
 Allah'ın ulu'l-azm, büyük şânı olan, itibarı olan mübarek kullarından, peygamberlerinden.

00:01:36.610 --> 00:01:45.643
 İbrahim aleyhisselam öyle bir zât-ı celîl ki hem yahudilerin de ecdâdı olduğu için

00:01:45.940 --> 00:01:50.460
onlar da hürmet eder, hem hıristiyanlar da hürmet eder.

00:01:50.506 --> 00:01:58.753
Onlar -Avrupalılar- İbrahim'e Abraham diyorlar; yakın, benziyor, anlaşılmayacak gibi değil.

00:01:58.893 --> 00:02:09.340
Araplar'ı da, müslümanları da, bütün eski kendilerine kitap indirilmiş ehli kitâbeyn,

00:02:09.542 --> 00:02:22.609
 Tevrat ve İncil ahâlisini de saygısı kuşatan, herkesin saygı duyduğu çok mübarek bir büyük zât...

00:02:22.796 --> 00:02:28.295
 İbrahim tabii onların kendi dillerinden bir isim.

00:02:28.395 --> 00:02:37.295
Deniliyor ki; "Bu, Ebun Râhimun demek." Râhim, "merhamet eden" demek.

00:02:37.320 --> 00:02:39.960
 Ebun Râhimun. Eb de "baba" demek.

00:02:40.290 --> 00:02:48.124
Arapçasını söylüyorum; "merhamet edici olan baba,

00:02:48.335 --> 00:02:53.935
babacan, merhametli kişi" mânasına geliyormuş, diye rivayetler var.

00:02:54.130 --> 00:03:00.360
Çünkü zaten İbranice, Süryanice, Arapça kardeş diller, kelimeleri birbirine benzer.

00:03:00.418 --> 00:03:16.557
 Mesela selam diyoruz Arapça'da; İbranîler, yahudiler de şalom diyor. Yakın kelimeler...

00:03:16.611 --> 00:03:22.529
Belli oluyor ki akraba, kökeni, ecdattan gelişinin aynı olduğu anlaşılıyor.

00:03:22.567 --> 00:03:32.610
İbrahim aleyhisselam yahudilerin ve hıristiyanların da saygı duyduğu bir kimse olduğu için,

00:03:32.240 --> 00:03:40.375
Cenâb-ı Hak Teâlâ hazretleri onunla ilgili bilgileri Peygamber Efendimiz'e vahyediyor;

00:03:40.476 --> 00:03:48.615
"Onu etrafındaki yahudi kabilelerine, hıristiyanlara anlatsın bu âyetleri..." diye,

00:03:49.836 --> 00:03:58.667
 İbrahim aleyhisselâm'ın şerefini bilip, onu sevip, ona müntesip olup,

00:03:58.737 --> 00:04:06.215
'Biz onun yolundayız, ona bağlıyız.' diyenleri ikaz etmek için.

00:04:06.262 --> 00:04:13.660
"Sizin de sevdiğiniz İbrahim aleyhisselam böyle idi, ona göre siz de hizaya gelin." demek. 

00:04:13.769 --> 00:04:23.270
İz kelimesi, dal'a benzeyen ze ile, yani peltek ze ile. İngilizcesi t-h, yani 'th' harfi.

00:04:23.284 --> 00:04:29.255
This kelimesindeki th harfi işte bu sesi verir. Türkçe'de bu ses yok.

00:04:29.255 --> 00:04:35.598
Ama Kur'an okuyan, öğrenen insanlar bu sesi teallüm ederler.

00:04:35.645 --> 00:04:40.702
Çünkü Arapça'da üç tane ze var, bunların hepsini ayırması lazım.

00:04:40.819 --> 00:04:46.398
 Bir bu peltek ze var, bir re'nin noktalısı olan keskin ze var,

00:04:46.695 --> 00:04:54.500
bir de tı'ya benzeyen zı, za dediğimiz kalın ze var.

00:04:54.750 --> 00:05:00.331
Bunların telaffuzlarını ayırması lazım ki Kur'an'ı okuduğu zaman anlaşılsın.

00:05:00.385 --> 00:05:09.700
Bu harflerin ha'yı, hı'yı, he'yi ayırmazsa; peltek se'yi, sin'i, sad'ı ayırmazsa;

00:05:09.154 --> 00:05:17.308
 zel'i, ze'yi zı'yı ayırmazsa, o zaman Kur'ân-ı Kerîm'i doğru okuyamamış olur.

00:05:17.333 --> 00:05:20.687
Hatta mânalar değişir, çünkü harfler farklı...

00:05:20.836 --> 00:05:27.302
Türkçe'de de birbirine yakın harfler var; ama birisi yerine ötekisi kullanılmıyor.

00:05:27.302 --> 00:05:35.500
Mesela 'ı' harfi ile 'i' harfi yakın, ı-i. Ama "kır" dersek başka mâna oluyor, onun yerine 'i'yi kullanırsak,

00:05:35.593 --> 00:05:44.490
"kir" dersek başka mâna oluyor. İşte bir nokta farkı ama mâna değişiyor. 

00:05:44.120 --> 00:05:51.290
Bunları kardeşlerimiz çocuklarına, hanımlarına, ailelerine, kendilerine güzelce öğretmeli.

00:05:51.344 --> 00:05:54.775
"Bak bu dilin harfleri böyledir, telaffuzu farklıdır..."

00:05:54.845 --> 00:06:05.420
Her dilde böyle bizim Türkçemiz'deki o harfin telaffuz ediliş şekline benzemeyen farklılıklar vardır.

00:06:05.810 --> 00:06:12.757
İngilizce'de mesela Türkçe'de olmayan peltek se sesi vardır, miss kelimesinde, third kelimesinde olduğu gibi.

00:06:12.827 --> 00:06:17.875
Peltek ze sesi vardır ama Türkçe'de yok.

00:06:17.944 --> 00:06:24.128
Buna mukabil Türkçe'deki bazı seslerde başka dillerde yok. Bunları bilelim.

00:06:24.182 --> 00:06:32.504
 Bu iz, peltek ze ile; "Hani hatırla, hatırına getir, neydi o günler,

00:06:32.582 --> 00:06:43.542
 şöyle bir hafızanı yokla da o geçmiş olayları bir düşün..." gibi kullanılan bir edattır.

00:06:43.917 --> 00:06:48.745
Mâzide olan bir şeyi hatırlayıp yâda getirmek, tekrar düşünmek,

00:06:48.745 --> 00:06:56.327
ortaya koymak gerektiği zaman bu kelimeyi kullanırlar. "Hani olmuştu ya, öyle..." gibi.

00:06:56.545 --> 00:07:08.849
Ve izi'btelâ İbrâhîme rabbuhû. "Hani İbrahim'i Mevlâsı, Rabbi imtihan etmişti..."

00:07:09.910 --> 00:07:21.272
 İbtelâ burada mâzi fiili. İbtelâ-yebtelî-ibtilâen ne demek?  "Tecrübe ve imtihan etmek." demek. 

00:07:21.428 --> 00:07:29.622
 Belâ da Arapça'da bu fiilin kökü, -bu iftial bâbı- o da "imtihan" mânasına geliyor.

00:07:29.677 --> 00:07:35.293
 "Tecrübe etmek, denemek, sınamak ve imtihan etmek" mânasına geliyor.

00:07:35.393 --> 00:07:41.854
Türkçe'de de Arapça'da da aynı kelimenin başka yan mânaları vardır. 

00:07:41.932 --> 00:07:51.305
 Fakültede okurken bizim bir Alman profesörümüz vardı, bir gerçeği bize söylerdi, söylemişti.

00:07:51.335 --> 00:07:52.815
 Benim de dikkatimi çekmişti.

00:07:52.901 --> 00:08:03.860
Ben zaten lügatleri çok severdim, kendimde başka talebelerde olmayan lügatler -Allah nasip etmişti- bulunurdu.

00:08:03.211 --> 00:08:05.918
Hiç kimsenin bulamadığı kelimeleri bulurdum.

00:08:05.972 --> 00:08:17.542
Lisedeyken de İngilizce lügatlerin güzellerini ağabeyimler almışlardı, onlardan istifade etmiştim.

00:08:17.643 --> 00:08:25.482
Yabancı dil öğrenecek kardeşlerimize de bu bir nasihat olsun:

00:08:25.559 --> 00:08:36.592
Her dilde aynı, tek kelimenin çeşitli mânaları olur. Mesela "yüz" kelimesini düşünelim. Yüz ne demek? 

00:08:37.760 --> 00:08:43.818
 Bir kere rakam olarak, "99'dan sonra gelen rakam" demek, bir.

00:08:43.818 --> 00:08:52.861
 Sonra, rakam olmazsa "insanın çehresi" demek. "Yüzüm kıpkırmızı oldu." O da yüz, o da yüz.

00:08:53.220 --> 00:09:01.373
Aynı harflerle yazılıyor ama anlam değişik. Eğer fiil olursa yüz, emir oluyor. Ne demek? 

00:09:01.740 --> 00:09:10.644
 "Denize atla, orada suyun üstünde durmak ve gitmek için çırpın." mânasına. "Denizde yüzmek" diyoruz.

00:09:12.238 --> 00:09:15.244
Başka?  Yine fiil olarak başka bir mânası da var:

00:09:15.493 --> 00:09:22.424
"Koyunu yüz." dediğimiz zaman da mânası "Derisini soy." demek. "Soymak" mânasına da geliyor.

00:09:22.549 --> 00:09:28.334
 Demek ki bir "yüz" kelimesinin Türkçe'de, -misal olsun diye söyledik-

00:09:28.709 --> 00:09:37.146
 aynı harflerle olduğu halde ikisi fiil, ikisi isim olarak dört ayrı mânası var. Bütün dillerde böyledir.

00:09:37.418 --> 00:09:48.554
Onun için, iyi lügatlerde bir kelimenin mânaları verilirken ya mânalarının arasına nokta konulur,

00:09:48.608 --> 00:09:55.880
ya da rakam verilir; "Birinci mânası bu, ikinci mânası bu, üçüncü mânası bu, dördüncü mânası bu..." diye.

00:09:55.197 --> 00:10:02.292
Bizim Alman müsteşrik, yani oryantalist profesör;

00:10:02.448 --> 00:10:12.307
Arapça, Farsça vesairede mâhir olan, uluslar arası şöhreti olan bir profesörümüz vardı, Helmut Ritter diye.

00:10:12.478 --> 00:10:18.635
Şarkiyat yani oryantalizm sahasında Avrupalılar'ın hepsi bilir.

00:10:18.845 --> 00:10:26.901
 Araplar, İslâm, İranlılar, Türkler vesaire ile ilgili ilimlere "oryantalizm" deniliyor.

00:10:26.987 --> 00:10:37.514
Bunlarla uğraşan kimselere "oryantalist" deniliyor. Akıllar hemen 'oryantalist dans'a gitmesin.

00:10:37.643 --> 00:10:43.931
Tabii o da var, işte maalesef o da "oraya ait dans" demek oluyor. 

00:10:43.977 --> 00:10:54.763
 Bir de bu hocayı anlatırken bir şey de söyleyeyim. Bu Alman'dı, ismi Helmut, soyadı Ritter.

00:10:54.887 --> 00:11:00.954
 Uluslararası bir şöhret. Derste demişti ki;   "Ben Şâfiî mezhebindenim.

00:11:01.940 --> 00:11:08.959
Yani müslüman oldum, Şâfiî mezhebindenim. Çünkü hocam İsmail Saib Sencer Şâfiî idi.' 

00:11:08.959 --> 00:11:13.377
 Biz de yerimizden hoplamıştık. Biz onun bu durumunu bilmiyorduk.

00:11:13.524 --> 00:11:18.880
 O da bizim şaşırdığımızı gözucuyla fark etmişti.

00:11:18.157 --> 00:11:24.840
İsmail Saib Hoca Beyazıt kütüphanesinin meşhur, allâme müdürü.

00:11:24.169 --> 00:11:31.683
 İsmail Saib Sencer, eserleri çok, tanınmış bir kimse. Ondan ders okumuşlar.

00:11:31.800 --> 00:11:34.951
 O kendisi Şâfiî olduğundan bu Almanlar'a da [etki etmiş.]

00:11:35.750 --> 00:11:44.294
İki Alman; Ritter hocamız ile bir de Oscar Reşar diye bir başka Alman vardı.

00:11:44.319 --> 00:11:49.872
Onlar işte "Arapça öğrenelim." diye İsmail Saib Hoca'nın önüne gitmişler, diz çökmüşler,

00:11:49.926 --> 00:11:59.108
ikisini müslüman etmiş. Oscar, Osman adını almış. O İslâm araştırmalarında çalışırdı, aşağıda.

00:11:59.334 --> 00:12:10.376
Adını Osman diye değiştirmişti, "Oscar" demezdi. Bu ikisi de Şâfiî olmuşlar.

00:12:10.375 --> 00:12:19.584
 Bizim hoca bana kendisi söylemişti.   Artık imanını gerçekten yaptıysa

00:12:19.792 --> 00:12:24.584
orasına biz karışmayız. Art niyetle mi yaptı, bilmiyoruz.

00:12:24.667 --> 00:12:31.459
Ama ülkemizde uzun yıllar fakültede hocalık yaptı, neşriyat yaptı, Oriens mecmuasını neşretti,

00:12:31.501 --> 00:12:37.430
bilimsel araştırmalar yaptı. Bir büyük, meşhur kimse.   O derdi ki; 

00:12:37.830 --> 00:12:43.458
 "Bir dili çalışan talebe bilmediği bir kelime olunca lügati açar.

00:12:43.584 --> 00:12:51.418
Tabii lügatte de bir kelimenin karşısında birkaç mâna olabilir, tek mâna olmaz. -Demin misalde de dediğim gibi.

00:12:51.626 --> 00:12:56.876
İşin gülünecek tarafı şurası:- Talebe de gider en ters mânayı seçer.

00:12:57.000 --> 00:13:02.417
Hiç o cümlede kullanılmayan mânasını tercih eder." 

00:13:02.584 --> 00:13:07.626
 Demek ki dil öğrenen kardeşlerimiz inşaallah Arapça da öğrenirler.

00:13:07.709 --> 00:13:14.251
Çünkü Arapça'yı öğrenmek lazım. Birkaç yönden öğrenmek lazım. En baştaki sebep nedir? 

00:13:14.292 --> 00:13:17.430
 Arapça bizim ana dilimizdir. 

00:13:17.334 --> 00:13:23.417
Şimdi tabii benim bu şakamı, latifemi daha önce duymayanlar şaşıracaklar;

00:13:23.584 --> 00:13:31.293
 "Bizim ana dilimiz Türkçe değil mi?" diyecekler. Tabii bir bakıma Türkçe de, Arapça da ana dilimiz.

00:13:31.375 --> 00:13:40.834
 O nereden oluyor? Şuradan oluyor: Peygamber Efendimiz'in hanımları, eşleri mü'minlerin annesidir.

00:13:40.918 --> 00:13:45.168
Kur'ân-ı Kerîm böyle diyor. ezvâcuhû ümmehâtühüm.

00:13:45.250 --> 00:13:52.168
"Resûlullah'ın hanımları sizin validelerinizdir." "Âişe anamız, Hatice anamız" diyoruz;

00:13:52.209 --> 00:13:58.543
 "Hatice validemiz, Âişe validemiz" diyoruz. Tabii onlar da Arapça konuşuyorlardı.

00:13:58.751 --> 00:14:05.502
O zaman o annelerimizin dili olduğu için Arapça da bizim yine bir ana dilimiz oluyor, dinî ana dilimiz oluyor.

00:14:05.584 --> 00:14:10.418
Buradan Arapça'yı öğrenmemiz lazım.   İki; Kur'ân-ı Kerîm Arapça'dır.

00:14:10.459 --> 00:14:17.168
 Kur'ân-ı Kerîm'i tam anlamak, keyfine, zevkine varmak, aşk ile, şevk ile, haz ile,

00:14:17.375 --> 00:14:22.420
huşû ve hudû ile okumak için, istifade etmek için Arapça lazım.

00:14:22.250 --> 00:14:28.625
Arapça anahtar, bu mânalar hazinesi o anahtarla açılacak. 

00:14:28.626 --> 00:14:32.100
 Onun için, hepinize Arapça öğrenmeyi hararetle tavsiye ediyorum!

00:14:32.167 --> 00:14:37.918
Kur'ân-ı Kerîm Arapça olduğu için, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem Arapça konuştuğu için

00:14:38.830 --> 00:14:40.834
ve hadîs-i şerîflerin hepsi Arapça olduğu için...

00:14:40.918 --> 00:14:50.544
 Hadîs-i şerîfler âlemi de bir ayrı hazine, onu da öğrenmek için başlı başına Arapça öğrenmek gerekirdi,

00:14:50.626 --> 00:14:55.960
başka hiçbir sebep olmasa bile… Peygamber Efendimiz'i iyi tanımak için Arapça öğrenmek lazım.

00:14:56.000 --> 00:15:06.250
Kur'ân-ı Kerîm'i iyi bellemek ve öğrenmek, açıklamalarını kavramak için Arapça bilmek lazım.  Başka? 

00:15:06.626 --> 00:15:10.709
 Komşularımızdan kaç tane ülke [arapça konuşuyor.]

00:15:10.834 --> 00:15:17.752
Ve bir zamanlar aynı çatı altında aynı devletin mensupları olarak

00:15:17.834 --> 00:15:22.209
yaşadığımız nice bölgelerin ahâlisi Arapça konuşuyor.

00:15:22.292 --> 00:15:29.126
İşte Suriye, işte Ürdün, işte Lübnan, işte Hicaz, işte Mısır,

00:15:29.209 --> 00:15:35.543
işte Irak, işte Kuveyt, Bahreyn, Katar, Yemen…

00:15:35.667 --> 00:15:40.126
Yemen'e az mı mücahit gönderdik? Yemen'e gidenler gelmiyor.

00:15:40.209 --> 00:15:45.960
 Son devirde Yemen illerine askerliğe gidenlerin maceraları...

00:15:46.000 --> 00:15:54.876
Hicaz demiryolu macerası, Medine-i Münevvere'nin müdafaası macerası... Tarih çok önemli!

00:15:54.918 --> 00:15:56.877
 Tarihi de çok iyi okumamız lazım.

00:15:56.959 --> 00:16:07.209
Sonra, uzun zaman bizimle bulunmuş olan Cezayir, Barbaros Hayrettin'in gittiği,

00:16:07.250 --> 00:16:19.333
üs kurduğu Cezayir, Tunus, Libya, Fas'a kadar, tâ Tanca limanına kadar, hep

00:16:19.375 --> 00:16:20.458
[Arapça] konuşuyor.

00:16:20.501 --> 00:16:29.876
Onları da bırakalım; ülkemizin bir bölümünde, Güneydoğu Anadolu'da Arapça konuşan, Antakya'da,

00:16:29.959 --> 00:16:33.126
Tarsus'ta Arapça konuşan kardeşlerimiz var.

00:16:33.250 --> 00:16:41.709
Türkiye sınırları içinde ama evlerinde ana dilleri Arapça. Binâenaleyh, o yönden de öğrenmemiz lazım. 

00:16:41.834 --> 00:16:48.209
 Tarihimizi anlamak için, kültürümüzü -"kültür" demeyecektik, harsımızı, medeniyetimizi-

00:16:48.292 --> 00:16:51.542
örfümüzü, âdetimizi anlamak için Arapça lazım.

00:16:51.584 --> 00:17:02.626
Arapça muazzam hazinelerin, binlerce hazinenin hepsinin kapısını açan bir master key...

00:17:03.334 --> 00:17:09.543
Şimdi birçok otelde mesela 200 tane kapı oluyor

00:17:09.667 --> 00:17:14.376
 ama otelin yöneticisinde bir anahtar oluyor, bütün kapıları açıyor.

00:17:14.584 --> 00:17:17.626
Öteki tek tek kapıların anahtarları öbür kapıları açmıyor

00:17:17.626 --> 00:17:24.850
ama bu ana anahtar hangi deliğe soksa o kapıyı açabiliyor.

00:17:24.334 --> 00:17:28.626
Arapça da öyle bir ana anahtar, master key.

00:17:28.667 --> 00:17:33.459
Biraz şimdi biz burada Avustralya'da bulunduğumuz için

00:17:33.584 --> 00:17:41.667
İngilizce'yle de fazlaca haşır neşir olmaya başladık. Hep İngilizce kelimeler, misaller karşımıza geliyor.

00:17:41.709 --> 00:17:52.918
Arapça'yı öğrenmek lazım.  İbtelâ, ibtilâ birkaç mânaya gelir.

00:17:53.830 --> 00:17:55.834
 Bir "imtihan etmek, sınamak, denemek" mânasına;

00:17:55.876 --> 00:18:03.377
bir de "hastalık, hastalığa tutulmak, müptela olmak" mânasına gelir.

00:18:03.501 --> 00:18:07.168
Tabii hastalık da bir çeşit imtihandır, oradan gelmiş mâna.

00:18:07.167 --> 00:18:13.850
Ama o ikinci mâna aynı bir mâna olmuş oluyor.

00:18:13.250 --> 00:18:20.420
"Falanca filanca hastalığa müptela oldu." "Tutuldu, hasta oldu." demek. Bela da öyle.

00:18:20.167 --> 00:18:28.751
 Bela hem "imtihan" mânasına geliyor hem de "insana musallat olan, canını sıkan olay" mânasına geliyor.

00:18:28.876 --> 00:18:32.126
Burada "imtihan, sınamak" mânasına… 

00:18:32.375 --> 00:18:40.334
"Hani İbrahim'i Rabbi sınamıştı ya tarihte, mâzide, onu hatırla ve hatırlat.

00:18:40.459 --> 00:18:52.100
O senin etrafında muhatabın olan ehli kitâba, müşriklere, kabilelere onları hatırlat ey Resûlüm."

00:18:52.125 --> 00:19:02.125
İbtelâ fiil. Bu fiilin tümleci yani mef'ûlu bih'i, düz tümleci İbrahim. "İbrahim'i imtihan etmiştir." 

00:19:02.209 --> 00:19:09.209
 Kim?  Rabbuhû fail yani özne, fiilin fâili.

00:19:09.292 --> 00:19:17.751
Rabbuhû. Rab, Rabbü'l-âlemîn kelimesinin izahında söylemiştik, geniş anlamlı bir kelime;

00:19:17.834 --> 00:19:25.376
hem "sahip" mânasına geliyor hem de bir insanı Allahu Teâlâ hazretleri yoktan var ettiği,

00:19:25.459 --> 00:19:35.459
küçükten büyüttüğü için, böyle geliştire geliştire büyüttüğünden, terbiye ettiğinden,

00:19:35.792 --> 00:19:43.834
geliştirdiğinden o mânası da var. "Sahip" mânasının yanında "yaratanı" gibi mânası da var.

00:19:44.000 --> 00:19:49.125
İşte Cenâb-ı Mevlâ'nın adı Rab oluyor, bir sıfatı Rab oluyor.

00:19:49.167 --> 00:19:59.751
 "Allahu Azîmüşşân, Rabbü'l-âlemîn olan Allah İbrahim'i imtihan etmişti, sınamıştı."  Nelerle?

00:19:59.834 --> 00:20:07.793
Bi-kelimâtin. "Birtakım kelimelerle sınamıştı."   Bu kelimâtin ne demek? 

00:20:07.959 --> 00:20:19.626
Birtakım emirler, görevler vermişti, onları İbrahim aleyhisselam yapsın diye.

00:20:19.751 --> 00:20:22.418
"Birtakım kelimelerle sınamıştı." ne demek? 

00:20:22.501 --> 00:20:29.168
"Birtakım emirler, görevler verdi. O görevlerle onu imtihan etti." demek.

00:20:29.334 --> 00:20:42.293
 Kelime, hem "konuşulan söz" mânasına gelir, hem de böyle "emirler, hükümler" mânasına gelir Arapça'da... 

00:20:42.334 --> 00:20:45.417
 Âyetlerde bunun misalleri var.

00:20:45.542 --> 00:20:56.126
Kur'ân-ı Kerîm'in başka âyetlerinde kelimât'ın böyle iki anlamda kullanıldığı âyet-i kerîmeler var.

00:20:56.459 --> 00:21:05.793
Onların misalleri de; Ve temmet kelimetü rabbike sıdkan ve adlâ. Ne demek? 

00:21:05.959 --> 00:21:13.710
 "Rabbinin kelimesi adaletle, sadakatle, dosdoğru olarak tamam oldu." 

00:21:14.830 --> 00:21:16.959
Kelimâtuhu'ş-şer'iyye. "Şer'î sözleri" demek.

00:21:17.830 --> 00:21:21.500
Ve saddekat bi-kelimâti rabbihâ ve kütübihî ve kânet mine'l-kânitîn.

00:21:21.584 --> 00:21:27.293
Meryem aleyhisselam hakkında bu kelime sözü yine geçmiş.

00:21:27.542 --> 00:21:40.917
 Hâsılı, İbrahim aleyhisselâm, başımızın tâcı İbrahim Peygamber Efendimiz...

00:21:41.125 --> 00:21:47.459
Hem de İbrahim aleyhisselâm'ın özelliği, sıfatı nedir?

00:21:47.834 --> 00:21:55.793
 Halîlullah; "Allah'ın çok samimi, içli dışlı dostu" demek.   Halil ne demek? 

00:21:56.420 --> 00:22:06.251
 Allah'ın Halîli; hı harfiyle. Arap alfabesindeki üç tane he'den, noktalı ha, hırıltılı ha ile…

00:22:06.334 --> 00:22:12.459
Bu da Avrupa dillerinde var. Bu ses, bu harf Türkçe'nin eskisinde, tarihinde de vardır;

00:22:12.584 --> 00:22:18.876
yeni Türkçe'nin alfabesine girmemiştir. Anadolu'da telaffuz olarak vardır.

00:22:19.000 --> 00:22:25.420
Mesela Kırşehir, Kayseri yörelerinde veyahut Doğu Anadolu'da vardır;

00:22:25.125 --> 00:22:29.459
"Yasah" der, "yohsul" der, buradaki hı'dır, böyle söyler.

00:22:29.542 --> 00:22:39.209
"Yapmah" der, "bırahmah" der, "yohdur" der. Orada işte kullanılıyor, canlı bu ses.

00:22:39.375 --> 00:22:46.458
Yani yadırgamayalım, bilelim. Diller böyledir, dillerin içinde de böyle cilveler vardır. 

00:22:46.667 --> 00:22:58.626
Bu kelimeleri, emirleri, yasakları İbrahim aleyhisselâm'a Rabbi sınamak için yükledi,

00:22:59.292 --> 00:23:02.459
mükellef kıldı, emretti, buyurdu; "Şunu yap, bunu yap..."

00:23:02.542 --> 00:23:11.418
Fe-etemmehünne. Bu etemme "Tamam etmek, itmam etmek." Hünne de kelimât'a gidiyor.

00:23:11.375 --> 00:23:16.167
 "Kelimeleri o tamamladı."   Kim? 

00:23:16.417 --> 00:23:31.751
İbrahim aleyhisselam bu vazifeleri tamamen, güzel bir şekilde yaptı.

00:23:32.250 --> 00:23:42.751
Yani "İmtihanı başardı." demek oluyor. Etemmehünne ne demek? 

00:23:44.626 --> 00:23:50.293
 Ey diyor, İbn Kesîr, müfessir; kâme bihinne.

00:23:50.334 --> 00:23:57.252
"Onların hakkından geldi, onları güzelce başardı, o görevleri ifâ etti.

00:23:57.209 --> 00:24:10.168
Alnının akıyla, Rabbinin rızasını kazanacak şekilde bu işi başardı." demek. Tabii bu olumlu, güzel ifade.

00:24:10.209 --> 00:24:16.127
İbrahim aleyhisselâm'ın halîlullah, Allah'ın çok sevdiği bir peygamberi,

00:24:16.250 --> 00:24:21.840
neden o sevgiyi kazandığının bir göstergesi, bir işareti.

00:24:21.250 --> 00:24:29.500
 Demek ki ne söylemişse Rabbi, çok güzel altından kalkmış, yapmış ve ifâ etmiş. 

00:24:31.542 --> 00:24:38.293
 Önümdeki tefsir kitabı "Bu acaba neler söyledi?" diye bir bölüm açmış.

00:24:38.501 --> 00:24:47.430
"Acaba neydi bu yüklediği görevler?" diye… Onlar hakkında biraz konuşmak istiyorum.

00:24:47.830 --> 00:24:55.125
Onun için bugünkü sohbetim bir âyet üzerinde devam ediyor, bundan sonraki öteki âyete geçmeyeceğim. 

00:24:55.250 --> 00:25:05.420
Bir açıklamaya göre, İbn Abbas'tan gelen bir rivâyete göre: İbtelâhu'llâhu bi'l-menâsik.

00:25:05.209 --> 00:25:13.876
 Ne görevi verdi?   Hac işlerini düzenleme görevi verdi.

00:25:14.830 --> 00:25:28.417
İbrahim aleyhisselam da Kâbe'yi bina edip hac görevlerini gayet güzel düzenleyip ifâ etti ve bu işi yaptı.

00:25:28.501 --> 00:25:41.200
 Menâsik ne demek?  Menâsiki hac. "Haccın nasıl yapılacağına dair teferruâtlı işlemler" mânasına… 

00:25:41.830 --> 00:25:50.417
Bir rivayet bu. Allahu Teâlâ hazretleri İbrahim aleyhisselâm'ı Kâbe'yi yeniden bina ile vazifelendirmişti.

00:25:50.417 --> 00:25:57.834
Oğlu İsmail ile onlar Kâbe'nin temellerini bulmuşlardı ve oradan yeniden inşa etmişlerdi.

00:25:57.834 --> 00:26:05.840
-Önümüzdeki âyetlerde gelecek, ona gitmeyelim.- Sonra da "İnsanlara seslen, duyur, ilan et;

00:26:05.292 --> 00:26:11.709
insanlar bu Beytullah'ı ziyarete, tavafa, hacca gelsinler." demişti.

00:26:11.834 --> 00:26:24.917
Sonra da "Buraları hazırla, benim bu mübarek, kutsal ibadetgâhımı, evimi gelip ibadet edecekler

00:26:24.918 --> 00:26:29.293
için tertemiz bir hâle, hizmete âmâde hâle getir." demişti.

00:26:29.334 --> 00:26:37.168
Hepsini güzelce İbrahim aleyhisselam yaptı. Böyle bir rivayet var. Bunların hepsi doğru. 

00:26:37.334 --> 00:26:55.709
İkinci rivâyet: Bazı alimler demiş ki; İbtelâhu bi't-tahâreti hamsün fi'r-re'si ve hamsün fi'l-cesedi.

00:26:56.292 --> 00:27:03.334
"Beş şeyi temizlemekle onu görevli kıldı, görev verdi."

00:27:03.542 --> 00:27:14.834
 Beş şeyin temizliği nedir? Beşi başta, beşi de vücutta temizlik; neymiş onlar? 

00:27:15.000 --> 00:27:29.000
Fi'r-re'si. "Başta olanlar:" Kassu'ş-şârib. "Bıyıkların kesilmesi." İbrahim aleyhisselâm'a öyle emretti. 

00:27:29.209 --> 00:27:39.751
Şimdi biz burada biraz sohbete geçelim. Bıyıklar bırakılabiliyor, kesilebiliyor.

00:27:40.459 --> 00:27:45.918
Hem bıyık hem sakal da kesilebiliyor, hem bıyık hem sakal da bırakılabiliyor.

00:27:46.830 --> 00:27:54.834
Bunun dışında da uygulamalar var. Bazıları sakalları bırakıyor ama bıyıkları kesiyor veya kısaltıyor.

00:27:55.209 --> 00:28:01.418
Kökünden kazıyan da var, kısaltan da var. Türkiye'deki uygulama daha çok nedir? 

00:28:01.667 --> 00:28:03.959
 Sakalı da kazımak, bıyığı da kazımak.

00:28:04.000 --> 00:28:11.420
Dinî bakımdan bu [doğru] değil; çünkü sakal bırakmak kuvvetli sünnet, sakalı kazımak haram.

00:28:11.292 --> 00:28:13.793
Bir mazereti yoksa kazınmayacak.

00:28:13.834 --> 00:28:20.710
 Peygamber Efendimiz'in hadîs-i şerîfinde bıyığın kısaltılması, sakalın uzatılması var. 

00:28:20.918 --> 00:28:29.752
 "Bütün bu ihtimaller içinde doğal olarak hangisi güzel?" diye [soracak olursak;] sünnet olanı güzel.

00:28:29.918 --> 00:28:32.918
Çünkü sakal uzadığı zaman boynu koruyor.

00:28:32.959 --> 00:28:41.585
 İnsanın boğazındaki ağrılar, üşümeler, bademcik şişmesi, farenjit, anjin, öksürük,

00:28:41.626 --> 00:28:49.626
üst teneffüs yolları iltihapları,bronşit, zatürre olmasını [engelliyor.]

00:28:49.792 --> 00:29:00.293
Tabiî olarak Cenâb-ı Hak erkeklere böyle bir koruma vermiş. Sakalın böyle uzun olması iyi oluyor. 

00:29:00.542 --> 00:29:09.126
 Her gün de onu inceden inceye kazımak da bir külfet, çünkü her gün biraz büyüyor.

00:29:09.292 --> 00:29:13.793
Kazınması da, ustura kullanmak da şu devirde [tehlikeli;]

00:29:13.959 --> 00:29:21.293
kazındığı zaman cildin üst tabakası tahriş oluyor, inciniyor. Cildin birtakım tabakaları vardır...

00:29:21.459 --> 00:29:28.850
Tabip kardeşlerimiz belki beni tebessümle dinliyorlardır.

00:29:28.292 --> 00:29:32.918
En üst tabakası jiletle veya usturayla kazınıp tıraş yapılırken gidiyor.

00:29:33.420 --> 00:29:38.584
Halbuki koruyucu bir tabakadır. En üst tabaka zedelenmemiş olduğu zaman mikrop deriye işleyemez.

00:29:38.626 --> 00:29:45.100
Ama en üst tabaka zedelendiği zaman, üst kısım korumasız kaldığından,

00:29:45.000 --> 00:29:50.584
açık kaldığından oraya havadan vesaireden gelen mikroplar yapıştı mı hastalık olabilir.

00:29:50.792 --> 00:29:54.668
Binâenaleyh, işin doğrusu, doktorları serbest bıraksak,

00:29:55.000 --> 00:29:59.000
"Ne yapalım; kazıyalım mı, uzun mu dursun?" [diye sorsak;]

00:29:59.000 --> 00:30:03.000
"Uzun durması iyi çünkü kazınmasında tehlikeler var." [derler.] 

00:30:03.167 --> 00:30:12.292
 AİDS vesaire hastlıklarından dolayı buralarda ahâli berberlerde tıraş olmuyor. Ben Avrupa'ya bakıyorum…

00:30:12.375 --> 00:30:24.750
Üniversitede profesörler, devlet ricâli bakanlar, polisler, komutanlar, hepsi sakallı burada...

00:30:24.792 --> 00:30:28.209
Kimse bir şey demiyor. İstediği cins sakalı bırakıyor.

00:30:28.292 --> 00:30:35.210
Hele hele biraz daha münevver, aydın, yüksek tabaka mutlaka sakal bırakıyor.

00:30:35.167 --> 00:30:43.167
O biraz da münevverlerin [özelliği] gibi olmuş oluyor.  Bizde hepsi kesiliyor.

00:30:43.459 --> 00:30:50.100
 "Polislerin bıyıkları, sakalları kesilsin!" diye emir çıkmış, o zaman bazı polislerin çok üzüldüğünü,

00:30:50.000 --> 00:30:53.459
 hatta bazılarının meslekten ayrıldığını da duymuştum.

00:30:53.584 --> 00:31:02.376
Çünkü bizim örfümüzde de, tarihî gelişmede de bunların böyle bir değeri, anlamı var. 

00:31:02.375 --> 00:31:05.251
Peki bıyığın kesilmesi?   Bıyığın kesilmesi iyi.

00:31:05.250 --> 00:31:12.959
 Çünkü bıyık burnun altında, orasının kıllı olması temizlenmeyi zorluyor.

00:31:13.250 --> 00:31:19.834
Yani burnun temizlenmesini zorluyor. Burundan akan bir şey olursa orada birikebiliyor.

00:31:20.000 --> 00:31:24.751
O bakımdan Efendimiz'in oranın kısaltılmasını tavsiye etmesi doğal, güzel…

00:31:26.584 --> 00:31:37.793
Beş şey başta: Bir kassu'ş-şârib; bıyığın kesilmesi. İkincisi mazmaza.

00:31:38.834 --> 00:31:45.376
Üçüncüsü istinşak -kaf ile- yani ağzın çalkalanarak temizlenmesi.

00:31:45.834 --> 00:31:56.710
Burnun su verilip alınıp temizlenmesi. Etti dört. Ve's-sivak. "Dişlerin misvaklanması." Etti beş. 

00:31:58.830 --> 00:32:07.500
 "İbrahim aleyhisselâm'a görev olarak bu temizlikleri emretmiş." diyor alimler. Ona devam ediyoruz. 

00:32:07.626 --> 00:32:14.502
Cesetteki temizlikler? Cesedi biz şimdi ölmüş insanların vücuduna verilen isim olarak kullanıyoruz.

00:32:14.501 --> 00:32:21.377
Arapça'da öyle değil; canlı insanın vücuduna da "ceset" derler, çünkü vücut "varlık" mânasına gelir.

00:32:21.417 --> 00:32:27.751
Vâcibü'l-vücud, yani "varlığı kesin olan". Mevcut kelimesi gibi... 

00:32:31.292 --> 00:32:36.584
 Vücuttaki temizlikler [olarak] neleri emretmiş, bu alimlere göre? 

00:32:37.792 --> 00:32:48.834
-azfâr. "Tırnakların kesilmesi", bir. Halkü'l-âne. "Kasıkların kıllardan temizlenmesi", iki. Hitân.

00:32:48.959 --> 00:32:56.460
"Sünnet olmak", üç. Netfü'l-ibıt. "Koltuk altının temizlenmesi." Bu çok önemli.

00:32:56.501 --> 00:33:06.200
Koltuk atlında hem hanımlarda hem beylerde kıllar çıkıyor. Fakat bunların mutlaka bakıma ihtiyacı var.

00:33:06.167 --> 00:33:12.250
Çünkü, eğer bakım yapılmaz da terler burada kurursa teke gibi kokuyor.

00:33:12.459 --> 00:33:19.960
 "Birisinin buraya güzel koku veren bazı şeyler sürmesini buna söylemesi lazım.

00:33:20.420 --> 00:33:23.793
 Yahu bu hiç koltuk altına bakmıyor mu?" diyoruz.

00:33:24.000 --> 00:33:25.918
Bir kere biz müslümanlar orayı kazırız.

00:33:25.959 --> 00:33:33.959
Kıl orada çok durdu mu tabii teri de çok fazla miktarda korur, orada bulundurur.

00:33:34.420 --> 00:33:36.876
Biz kazıyoruz, koltuğumuzun altı tertemiz oluyor.

00:33:36.918 --> 00:33:41.918
Avrupalılar filan da mümkünse kazıyorlar, onun için güzel cihazlar yapmışlar, kazıyorlar.

00:33:41.959 --> 00:33:46.668
 Bir de kazınmış bile olsa oradan terler çıktığı için, onlar da koktuğu için,

00:33:46.751 --> 00:33:52.876
oraya o kokuları giderici bir şey sürülüyor, "deodorant" deniliyor.

00:33:52.918 --> 00:34:00.252
O kokuyu, alıcı, emici, çıkartmayıcı bir şeyler sürülüyor. O da güzel.

00:34:00.417 --> 00:34:04.126
 Tabii onların olmadığı zamanlarda, eski devirlerde

00:34:04.420 --> 00:34:06.709
orayı kazıyorlardı, ondan sonra da temiz tutuyorlardı.

00:34:06.751 --> 00:34:14.960
Sonra; ve ğuslü eseri'l-gâiti ve'l-bevli bi'l-mâ.

00:34:15.830 --> 00:34:22.834
"Büyük abdestten sonra da, küçük abdestten sonra da o mahalleri suyla tertemiz, gıcır gıcır yıkamak." 

00:34:22.918 --> 00:34:26.836
 İşte vücuttaki bu temizlikleri emretmiş. 

00:34:26.918 --> 00:34:33.836
Bu hususta bunu takviye eden buna yakın bazı rivayetlerde, hadîs-i şerîflerde de rastlıyoruz.

00:34:33.834 --> 00:34:42.168
Sahîh-i Müslim'in Hz. Âişe anamız radıyallahu anhâ'dan rivayetine göre Peygamber Efendimiz ne buyurmuş?

00:34:42.250 --> 00:34:44.209
 Aşrun mine'l-fıtrati.

00:34:44.417 --> 00:34:57.667
"On şey vardır, bunlar insanın yaratılış konumuna uygun işlerdir, yaratılıştandır, fıtrattandır." 

00:34:57.834 --> 00:35:06.100
 Nedir bunlar?Kassu'ş-şâribi. "Bıyığın kısaltılması." Ve ihfâü'l-lihye. "Sakalın uzatılması." 

00:35:06.209 --> 00:35:15.376
Ve's-sivâk. "Misvak kullanmak."Ve'stinşâku'l-mâi. "Burna su verilip oranın temizlenmesi."

00:35:15.501 --> 00:35:19.501
 Ve kassu'l-azfâr. "Tırnakların kesilmesi." 

00:35:19.501 --> 00:35:26.430
 Çünkü uzarsa kedi gibi olur; hem sağı solu yırtar, hem altına kirler toplanır,

00:35:26.209 --> 00:35:29.430
 hem de parmaklar güzel hareket edemiyor.

00:35:29.830 --> 00:35:34.166
 Tırnak uzun olduğu zaman parmağın işlem yapmasını uzayan tırnak engelliyor.

00:35:34.125 --> 00:35:37.542
 Fazla uzantısının kesilmesi gerekiyor.

00:35:37.626 --> 00:35:41.544
Hatta kuşlarda, kedilerde bile bakım için -kafeste kuşu olanlar-

00:35:41.584 --> 00:35:44.918
bunların fazlalarını kesiyorlar, zararlı oluyor diye.

00:35:44.501 --> 00:35:55.850
Sonra; Ve ğaslü'l-berâcimi. "Perçemlerin yıkanması."

00:35:55.209 --> 00:36:03.100
 Ve netfü'l-ibıt. "Koltuk altının kıllarının izalesi, koparılması, köklenmesi, yolunması."

00:36:03.830 --> 00:36:08.166
 Ve halku'l-âneti. "Kasıktaki kılların kazınması."

00:36:08.459 --> 00:36:22.430
 Ve'ntıkâsu'l-mâi diye böyle on şeyi Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem saymış. 

00:36:22.792 --> 00:36:32.459
 Ve'ntıkâsu'l-mâ'den maksat; "istinca" dediğimiz temizlenme şekli... 

00:36:32.125 --> 00:36:34.375
 Bunlar olabilir, temizlikle ilgili...

00:36:34.417 --> 00:36:42.840
İbrahim aleyhisselâm'ın methine sebep olacak, başka şeyler de söylenmiş, üçüncü rivayet, nedir onlar? 

00:36:42.459 --> 00:36:50.210
 "On şey emretmiş Allah, o da başarıyla yapmış.

00:36:50.375 --> 00:36:56.126
Altı tanesi insanda, dört tanesi de haccın ifâsında." diyor.

00:36:56.334 --> 00:37:04.584
İnsanda olanlar, işte saydığımız bu kasıkların kazınması, koltuk altının yolunması, sünnet,

00:37:04.792 --> 00:37:18.668
tırnakların kesilmesi, bıyığın kesilmesi, misvak kullanılması, dişlerin temizlenmesi,

00:37:18.959 --> 00:37:28.168
cuma günü yıkanmak; bunlar grup grup, altı tane insana ait vazifeler.

00:37:28.250 --> 00:37:38.100
Dört tane vazife de haccın yapımı ile ilgili görevler; tavaf, say', -Safa ile Merve arasında say' etmek.

00:37:38.830 --> 00:37:40.830
Kâbe'yi tavaf etmek, iki.

00:37:40.250 --> 00:37:51.168
- Mina'da şeytan taşlamak ve ondan sonra da farz olan tavafı, ifâda tavafını yapmak diye rivayet edilmiş. 

00:37:51.375 --> 00:37:56.209
 Dördüncü rivayet: -Yine İbn Abbas'tan da rivayet edilmiş bu.-

00:37:57.417 --> 00:38:05.751
İbrahim aleyhisselam çok başarıyla yapmış, neydi onlar?

00:38:07.000 --> 00:38:17.167
Onların hangi âyetlerde geçtiğine dair İbn Abbas uzun uzun kaydetmiş, onları geçiyorum.

00:38:17.334 --> 00:38:22.918
 Beşinci rivayet yine İbn Abbas'tan… Diyor ki İbn Abbas; 

00:38:23.250 --> 00:38:27.625
İbrahim aleyhisselâm'ın başarıyla ifâ ettiği görevler nelerdi? 

00:38:27.751 --> 00:38:34.168
Bir; firâku kavmihî fi'llâhi hîne ümire bi-murafakatihim.

00:38:34.542 --> 00:38:39.376
"Allah kendisine 'Kavmini terk et, putlara tapıyor onlar.' dediği zaman,

00:38:39.417 --> 00:38:43.959
'Baş üstüne!' deyip kavminden ayrılması." Allah emretti diye... 

00:38:44.420 --> 00:38:55.459
Ve muhâccetuhû nemrud fi'llâh hîne mâ vakafahû aleyhi.

00:38:55.584 --> 00:39:00.210
Bir de İbrahim aleyhisselam o zamanın hükümdarı -

00:39:00.375 --> 00:39:06.417
Tabii benim şu anda yanımda kaynak kitaplar olmadığı için bu Nemrut'un zamanını,

00:39:06.501 --> 00:39:08.918
tarihini çok iyi söyleyemeyeceğim.

00:39:08.959 --> 00:39:15.751
Ama bakılsa bu kaynak kitaplarda çıkar, hangi zamanda hangi adam bu Nemrut, çıkar.-

00:39:15.918 --> 00:39:19.836
onunla İbrahim aleyhisselâm'ın karşılıklı münazarası var.

00:39:22.501 --> 00:39:26.835
Tanrılık iddia ediyor Nemrut, "Ahâli bana tapacak!" diyor.

00:39:26.959 --> 00:39:32.877
Ahâliyi kafese koymuş, boyunduruğa almış, kendisine taptıracak.

00:39:32.918 --> 00:39:40.544
İbrahim aleyhisselam da karşısına çıkıyor. Konuşuyor, diyor ki; "Senin Rabbin kim?" 

00:39:40.709 --> 00:39:44.792
 İbrahim aleyhisselam cevap veriyor, diyor ki; 

00:39:44.918 --> 00:39:53.460
 "Benim Rabbim insanları dünyaya getiren, sonra eceli takdir edip öldüren… Yaşatan ve öldüren." 

00:39:53.626 --> 00:39:55.876
 Nemrut diyor ki;  "Ben de yaşatırım, öldürürüm."

00:39:56.420 --> 00:39:59.876
 İki kişi çağırıyor. "Birini öldürün." diyor, "Ötekisini sağ bırakın." diyor. 

00:39:59.876 --> 00:40:01.835
 "İşte bir tanesini öldürdüm, ötekisini sağ bıraktım." 

00:40:01.959 --> 00:40:09.209
 İyi ama mugalata bu, safsata. Sen onu kendin yaratmadın ki! Mevcut iki kişiyi çağırdın…

00:40:09.292 --> 00:40:13.375
 İbrahim aleyhisselam "Bu safsata!" demiyor,

00:40:13.375 --> 00:40:19.625
 onun safsatasını bir safsata ile bile çözemeyeceği bir şey söyleyerek susturuyor. Diyor ki; 

00:40:19.626 --> 00:40:28.127
 "Benim Rabbim, Rabbü'l-âlemîn olan benim inandığım ve sana imanı aşılamak istediğim Rabbim, ey Nemrut,

00:40:28.209 --> 00:40:30.835
 güneşi doğudan doğurur, batıdan batırır.

00:40:30.918 --> 00:40:34.877
 Eğer senin gücün varsa aksini yap, güneşi batıdan doğdur!

00:40:35.830 --> 00:40:42.100
Aksini yap bakalım, güneşe hâkim olabilecek misin?"  O zaman susup kalıyor. Yani çakılıp kalıyor.

00:40:42.830 --> 00:40:48.584
 "Şapa oturuyor." diyelim, biraz böyle halkın anlayacağı tabirlerle... 

00:40:48.709 --> 00:40:54.210
 Tabii bu mübahasesi, münazarası var.

00:40:54.459 --> 00:41:03.626
Tehlikeli iş, ama "Allah emretti." diye gitmiş, hükümdarla çata çata konuşmuş. 

00:41:03.709 --> 00:41:07.918
 Zaten cihadın en kıymetlisi hangisidir? 

00:41:09.830 --> 00:41:15.292
 Zalim kişilerin, idarecilerin, hükümdarların karşısına çıkıp da hak sözü söylemektir.

00:41:15.584 --> 00:41:22.376
 Şimdi "medenî cesaret" filan diyorlar; o bizim "dinî cesaret" dediğimiz şey, "asıl cihat" dediğimiz şey. 

00:41:22.542 --> 00:41:31.667
 Asıl cihat işte böyle en tehlikeli yerde, zalim sultanın huzurunda bile hak sözü söylemek,

00:41:31.834 --> 00:41:38.752
 hakkı söylemekten geri durmamak, dalkavukluk yapmamak, hakkı savunmak. Bu önemli bir şey. 

00:41:38.876 --> 00:41:42.585
 Böyle bir olay da İbrahim aleyhisselâm'ın başından geçti.

00:41:42.584 --> 00:41:51.918
 Orada da yüz akıyla Allah'ın kendisine verdiği görevi yaptı. Sonra onu ne yaptılar? 

00:41:52.000 --> 00:41:59.000
Cezalandırdılar, ateşe attılar. O da bir imtihan, o da bir sınayış.

00:41:59.250 --> 00:42:05.375
Cenâb-ı Hak kulunu ateşe atıyor. Kendi rızası için, kendi verdiği görevi yaparken…

00:42:05.501 --> 00:42:16.252
Orada da hiç fütur getirmedi, kahramanca, mertçe çok güzel davrandı, orada da başarılı oldu. 

00:42:16.250 --> 00:42:22.333
 Sonra kavminden, vatanından, müşriklerin olduğu yerden ayrılması emrolundu;

00:42:22.375 --> 00:42:28.709
Allah rızası için onu da yaptı. Orada da derece kazandı.

00:42:28.834 --> 00:42:40.626
Sonra Allahu Teâlâ hazretleri kendisine gelenleri misafir etmeyi ve bu âdeti devam ettirmeyi emretmişti.

00:42:40.626 --> 00:42:48.100
O da misafir ağırlama âdetini çok güzel devam ettirdi. Hiç misafirsiz sofra kurmazdı.

00:42:48.420 --> 00:42:52.459
Olmadığı zaman gider, arar, birisini bulur, sofraya getirirdi.

00:42:52.626 --> 00:42:59.668
Böylece cömertliğini gösterdi, hizmetini gösterdi.   Hizmete ne derler? 

00:42:59.959 --> 00:43:05.376
 "Nefis cömertliği." Yani bedenen koşturuyor.   Ötekisine ne derler? 

00:43:05.375 --> 00:43:12.667
 "Mal cömertliği." Tabii sofra, yemekler neyle oluyor?   Masrafla oluyor.   Bunların hepsini yaptı. 

00:43:12.751 --> 00:43:22.460
 Sonra asıl hatırlayacağınız büyük imtihan, sınayış: İsmail aleyhisselâm'ı çok seviyordu.

00:43:22.626 --> 00:43:32.668
 "Çok sevdiğini bakalım benim rızam uğruna, emrimi tutup onu da feda edebilecek mi?" diye

00:43:32.834 --> 00:43:40.501
oğlunu kesmesini Cenâb-ı Hak rüyada işaret buyurdu. O da geldi, oğluna dedi ki; 

00:43:40.626 --> 00:43:47.252
 "Evlâdım, rüyamda seni kesiyor görüyorum, Allah'ın işareti böyle." 

00:43:47.334 --> 00:43:55.210
O İsmail aleyhisselam da ne kadar civanmert bir evlat:

00:43:55.375 --> 00:44:01.417
Yâ ebeti if'al mâ tümeru setecidunî inşâallâhu mine's-sâbirîn.

00:44:01.459 --> 00:44:06.542
"Babacığım Allah ne emrettiyse benim üzerimde, beni kesmek, kurban etmek de olsa yap.

00:44:06.667 --> 00:44:11.126
İnşaallah ben de dayanırım, sabrederim, itiraz etmem." dedi. 

00:44:11.209 --> 00:44:16.710
Ne kadar büyük bir teslimiyet! Ne kadar büyük fedakârlık!

00:44:16.751 --> 00:44:23.502
Ne kadar Allah'ın emrine tam uymak! Ne kadar büyük imtihan!   Ama hepsini yaptı.

00:44:23.792 --> 00:44:32.100
Böylece Cenâb-ı Hak onu kendisine Halîlullah seçti.

00:44:32.420 --> 00:44:37.543
Çünkü kendisinin rızasının kazanmak için ne emrettiyse yapmış oluyor. 

00:44:37.667 --> 00:44:46.209
Bu beşinci okuduğum rivayet diş fırçalamak, sakal bıyık tıraş etmekten daha büyük olayları anlatıyor.

00:44:46.292 --> 00:44:52.292
Hakikaten bunlar hayatta her insanın dayanamayacağı zorlu imtihanlar.

00:44:52.375 --> 00:45:03.959
Altıncı yorum; Cenâb-ı Hak imtihan için neler yükledi ve İbrahim aleyhisselam nasıl başarıyla çıktı? 

00:45:04.125 --> 00:45:15.430
 İbrahim aleyhisselam arayış içindeyken Cenâb-ı Hak onu sınadı. Kavmi yıldızlara tapıyordu.

00:45:15.420 --> 00:45:22.417
O yıldızlara baktı; "Benim kavmim bunlara tapıyor. Bunlar tapılmaya layık değil."

00:45:22.542 --> 00:45:27.251
Aya baktı, tapılmaya layık değil. Güneşe baktı, tapılmaya layık değil.

00:45:27.250 --> 00:45:32.126
"Bunlar tanrı, rab, mâbud olamaz!

00:45:32.459 --> 00:45:38.335
Onun için ben bunların hepsini reddediyorum, bir kenara itiyorum,

00:45:38.501 --> 00:45:42.876
bunları yaratan âlemlerin Rabbine kulluk ediyorum." dedi. O da bir imtihan... 

00:45:43.000 --> 00:45:47.876
 Sonra hicret emretti, ona razı oldu.

00:45:48.830 --> 00:45:53.125
Sünnet emretti, o da bir ameliye çünkü, ameliyat, ona razı oldu.

00:45:53.209 --> 00:46:08.430
İşte buna benzer çeşit çeşit sınamaları ulu'l-azm peygamberlerin birisi,

00:46:08.167 --> 00:46:18.918
mübarek İbrahim aleyhisselam, Cenâb-ı Hakk'ın rızasına uygun olarak hepsini güzelce halletti,

00:46:19.420 --> 00:46:25.751
kulluğunu güzel yaptı, peygamberlik vazifesini güzel yaptı, Allah'ın emrini yerine getirdi. 

00:46:25.918 --> 00:46:31.460
Sonra onun üzerine, o tamam edince, hepsini güzel ifâ edince,

00:46:31.584 --> 00:46:36.430
Cenâb-ı Hak Teâlâ âyet-i kerîmede buyuruyor ki;

00:46:36.209 --> 00:46:42.501
Kâle. "Allahu Teâlâ ona buyurdu ki;" İnni câilüke li'n-nâsi imâmâ.

00:46:42.542 --> 00:46:49.917
 "Ey İbrahim! Ben seni insanlara, ahâliye imam kılacağım." İmam ne demek? 

00:46:50.125 --> 00:46:55.375
Camide insanın önüne geçen, namaz kıldıran kimseye biz "imam" diyoruz.

00:46:55.375 --> 00:47:00.167
 Ama Arapça'da imam sözü bundan daha yüce, daha kıymetli,

00:47:00.209 --> 00:47:04.793
daha önemli görevleri ifade eden bir mâna; "başkan" demek.

00:47:05.000 --> 00:47:11.000
 Mesela imâmü'l-müslimîn, "müslümanların tümünün önderi, halife" demek.

00:47:11.209 --> 00:47:19.292
Emîri'l-mü'minîn, 'mü'minlerin emiri'nden ayrı bir sıfat. Yani imamlık, "önderlik" demek. 

00:47:19.334 --> 00:47:22.376
 "Seni insanlara önder yapacağım." 

00:47:22.501 --> 00:47:32.430
Çünkü sınamayı kazanmış; Allah'ın hâlis, muhlis, fedakâr, gözünü daldan budaktan sakınmayan, cesur,

00:47:32.125 --> 00:47:38.584
halim selim, gözü yaşlı, merhametli, cömert, güzel huylu bir kulu.

00:47:39.751 --> 00:47:50.627
Allahu Teâlâ hazretleri peygamberlik ihsan eyledi. Sonra İbrahim aleyhisselam diyor ki;

00:47:51.250 --> 00:48:02.209
Kâle ve min zürriyetî.Arapça'da bazen soru edatı olmadan soru sorulur.

00:48:02.417 --> 00:48:10.459
Cümledeki vurgulamadan soru mânası çıkar. Mesela deriz ki; "Sen bizimle gelecek misin?

00:48:10.709 --> 00:48:20.418
Geliyor musun?" diye soru edatıyla sorarız. Bazen de deriz; "Sen de bizimle geliyorsun inşaallah?"

00:48:20.501 --> 00:48:22.252
O da "Geliyor musun?" demek.

00:48:22.334 --> 00:48:26.501
"Geliyorsun" diyoruz, soru edatı yok; ama mânası "Geliyor musun?" mânasına... 

00:48:26.542 --> 00:48:38.501
 Şimdi burada da ve min zürriyetî, "Zürriyetime de verecek misin?" mânasına, soru mânasına olabilir.

00:48:38.584 --> 00:48:44.751
"Yâ Rabbi! Zürriyetime de mi önderlik vereceksin? Kavmin önderliğini, peygamberlik vereceksin?" 

00:48:44.959 --> 00:48:54.840
Veyahut öyle değil de; "Yâ Rabbi! Madem beni imam, önder, başkan, peygamber seçiyorsun,

00:48:54.167 --> 00:49:00.584
insanların rehberi, -o zamanın- en büyük rehberi seçiyorsun,

00:49:00.626 --> 00:49:05.418
o zaman ve min zürriyyetî zürriyetimden kimselere de bunu ver."

00:49:05.584 --> 00:49:13.959
 Zürriyetini kayırmış oluyor. Bu mâna da olabilir, soru da olabilir. 

00:49:14.918 --> 00:49:25.460
Hâsılı, İbrahim aleyhisselam eğer "Zürriyetime de ver." demişse Cenâb-ı Hak onun duasını kabul etti,

00:49:25.501 --> 00:49:29.127
İbrahim aleyhisselâm'ın zürriyetinden nice peygamberler geldi.

00:49:29.209 --> 00:49:34.418
Bir kere oğlu İsmail peygamber oldu, yakın, kendisi Kâbe'yi beraber bina etti.

00:49:34.417 --> 00:49:39.584
Ondan sonra uzak torunu, Muhammed-i Mustafâ sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz,

00:49:39.584 --> 00:49:45.850
o da âhir zaman Peygamberi oldu, peygamberlerin serveri, eşrefi'l-mürselîn,

00:49:45.250 --> 00:49:52.209
ekremi'r-rusûl, seyyidi veledi Âdem. O da öyle, o duası berekâtına…

00:49:52.250 --> 00:49:58.168
Zaten İbrahim aleyhisselâm'ın yaptığı duaları Cenâb-ı Hak kabul etti ve bir bir ihsan etti.

00:49:58.125 --> 00:50:01.834
Önümüzdeki âyetlerde, önümüzdeki günlerde göreceğiz. 

00:50:02.000 --> 00:50:10.542
Bugünkü sohbetimizde böyle tam sohbet oldu, Ramazan sohbeti, biraz çeşitli konuları anlattık.

00:50:10.751 --> 00:50:19.834
O bakımdan yayıldı...  Kâle. "Allahu Teâlâ hazretleri buyurdu ki;" Lâ yenâlü ahdi'z-zâlimîn.

00:50:19.876 --> 00:50:39.210
"Benim ahdim, anlaşmam zalimlere olmaz. Görevimi zalimlere vermem.

00:50:39.709 --> 00:50:48.100
Görevime, o şerefime, benim o ikrâmıma zalimler nâil olamaz." buyurdu.

00:50:48.420 --> 00:50:55.626
Zaten ve min zürriyyetî diyor, "Tüm zürriyetimi hepsini ayrı ayrı imam yap." demiyor,

00:50:55.876 --> 00:51:02.335
"Hepsini mi yapıyorsun?" demiyor, "Benim zürriyetimden bazılarını da yâ Rabbi!"

00:51:02.292 --> 00:51:10.375
 Çünkü insanların hepsi önder olmaz, bir kalabalıkta bir tane başkan olur, ötekiler tâbi olur.

00:51:10.459 --> 00:51:15.335
Hepsi başkan olursa o zaman curcuna olur, karmakarış olur.

00:51:15.459 --> 00:51:20.251
Her başkan başkanlığını bir tarafa kullanmaya çalışır, olmaz.

00:51:20.292 --> 00:51:24.168
O bakımdan  min zürriyetî "Zürriyetimden bazıları..."

00:51:24.209 --> 00:51:32.584
Bu min'e min el-bâziyye derler, yani "Zürriyetimden bir kısmına da mı, bazısına da mı veriyorsun?"

00:51:32.918 --> 00:51:39.210
veyahut "Zürriyetimden bazısına da ver yâ Rabbi!" diye dua edince,

00:51:39.459 --> 00:51:45.293
 "Benim ahdime zalimler nâil olamaz."

00:51:45.501 --> 00:51:53.793
Yani, "Böyle bir devlet, böyle bir nimet, böyle bir taahhüdüme mazhar olamaz." buyurdu Cenâb-ı Hak. 

00:51:53.834 --> 00:52:02.710
Bütün tefsirler burada izahta kesin bir kuralı söylüyorlar, diyorlar ki;

00:52:02.792 --> 00:52:13.840
"Zalimin imamete ehli olmadığı görülüyor." Yani zalim önderliğe seçilmez. Zalim önder olamaz.

00:52:13.167 --> 00:52:17.167
Çünkü zulmediyor, adalet etmiyor.   Zulüm ne demek?  "Adaletsizlik, haksızlık" demek. 

00:52:17.209 --> 00:52:23.850
Haksızlık yapan önderliğe geçirilemez, seçilemez.

00:52:23.125 --> 00:52:31.459
Önce, işin başında adaletliydi, haklıydı, zulüm yapmıyordu da sonradan mevkiye makama geçince

00:52:31.584 --> 00:52:39.168
zulüm yapmaya başlarsa, kitaplar diyor ki; "O zaman hal'i vacib olur." 

00:52:39.209 --> 00:52:46.626
 Hal ne demek? Hı-lam-ayın. Hal' etmek, ne demek? 

00:52:46.584 --> 00:52:50.251
 "Çıkartmak" demek. Yani "soyup almak" demek.

00:52:50.292 --> 00:52:56.100
O görevden onu çıkartmak, o görevi onun üzerinden almak; zalim olduğu zaman...

00:52:56.125 --> 00:53:05.375
Çünkü herkesin Allah'ın emrini tutması, herkesin adaletle hareket etmesi gerekiyor.

00:53:05.501 --> 00:53:15.210
Başka âyet-i kerîmelerde bu tabiî kuralı, olağan hususu Cenâb-ı Hak bildiriyor.

00:53:15.334 --> 00:53:18.459
Yani Allahu Teâlâ hazretleri peygamberine zürriyetinden bazılarının mü'min olacağını,

00:53:18.542 --> 00:53:25.376
bazılarının da zalim olacağını bildirmiş. 

00:53:25.584 --> 00:53:32.100
Evet, her koyun kendi bacağından asılır, her kişi sorumludur.

00:53:32.125 --> 00:53:37.100
 Cenâb-ı Hakk'a güzel kulluk ederse Cenâb-ı Hakk'ın rızasını kazanır.

00:53:37.125 --> 00:53:44.840
Cenâb-ı Hakk'a âsi olursa, emrini tutmazsa, yanlış işler yaparsa o zaman da mahrum kalır.

00:53:44.250 --> 00:53:51.542
Kesin, bu böyle. Bu kural buradan çıkıyor. Bu önemli bir kural.

00:53:51.584 --> 00:54:01.460
Lâ yenâlü ahdi'z-zâlimîn. "Zalimler benim ahdime, taahhüdüme,

00:54:01.542 --> 00:54:11.418
tekeffülüme, ihsânıma, ikrâmıma, görevlendirmeme nâil olamazlar." dedi, İbrahim aleyhisselâm'a… 

00:54:11.417 --> 00:54:21.709
Ama zürriyetinden bazılarının İbrahim aleyhisselam gibi peygamber olması da

00:54:22.420 --> 00:54:24.751
duasının kabul olduğunu gösteriyor. 

00:54:24.792 --> 00:54:36.126
Önümüzdeki haftalarda İbrahim aleyhisselâm'ın konusu devam edecek.

00:54:36.250 --> 00:54:50.959
Sağ olursak Ramazan çıkmış olacak, o önümüzdeki âyetleri de inşaallah güzel güzel anlatırız.

00:54:50.834 --> 00:54:57.834
İbrahim aleyhisselam'dan gereken dersleri almamızı, çıkartmamızı,

00:54:57.959 --> 00:55:05.376
Allah'ın onu neden sevgili peygamberi, habibi, halîli kıldığını düşünmemizi,

00:55:05.542 --> 00:55:12.334
hareketlerimizi biz de karınca kararınca düzenlememizi düşünüyorum.

00:55:12.542 --> 00:55:15.584
İbrahim aleyhisselam'dan ders almamız lazım.

00:55:15.667 --> 00:55:22.293
İbrahim aleyhisselam gibi hareket etmemiz lazım, Cenâb-ı Hakk'ın "yap" dediğini yapmamız lazım.

00:55:22.417 --> 00:55:29.709
Evlâdın kurban edilmesi az bir şey mi? Cenâb-ı Hak'ın emri ne ise onu yapmak lazım.

00:55:29.834 --> 00:55:34.460
"Çık ortaya, konuş!" dediği zaman hakkı söylemek lazım.

00:55:34.584 --> 00:55:43.430
Böylece mert, cesaret sahibi, dürüst, adaletli, faziletli, erdemli insanlar olmamız lazım.

00:55:43.420 --> 00:55:44.459
O zaman Allah seviyor. 

00:55:44.501 --> 00:55:48.584
Allahu Teâlâ hazretleri hepimizi sevdiği kulları zümresine dâhil eylesin.

00:55:48.626 --> 00:55:54.918
Gönlümüze de Cenâb-ı Hakk'ın mârifetullah dediğimiz Allah bilgisi,

00:55:54.918 --> 00:55:59.335
şuuru ve muhabbetullah dediğimiz Allah aşkını yerleştirsin.

00:55:59.375 --> 00:56:06.917
Şu mübarek günlerde bizleri o evliyâullah selef-i sâlihinîmiz, mürşid-i kâmillerimiz gibi

00:56:06.959 --> 00:56:13.543
Cenâb-ı Hakk'ı candan seven, Cenâb-ı Hakk'a candan kulluk eden,

00:56:13.584 --> 00:56:20.430
Ümmet-i Muhammed'e de insanlara da güzel güzel hizmetler eden kimseler eylesin. 

00:56:20.167 --> 00:56:27.126
 Ebu'l-Hasen-i Harakânî Efendimiz kaddesallâhu sırrahu'l-azîz ile ilgili bir kitabı okuyorum önümde…

00:56:27.292 --> 00:56:38.375
Orada "Yaptığınız iyilikleri söyleyin bakalım." diye sohbet esnasında ihvânı etrafındayken söylemiş.

00:56:38.834 --> 00:56:47.917
İki kişi de yaptıkları iyiliklerin mühim böyle göz doldurucu olanını sıralamışlar. Diyor ki; 

00:56:48.626 --> 00:57:05.127
"Bu yaptıklarınız nihayet iki kişiye faydası geliyor, o kadar. Ama asıl müslüman nasıl olmalıdır? 

00:57:07.501 --> 00:57:16.668
Sizin yaptığınız o iyilikler, şu söylediğiniz iki misal, o olayda geçen iki kişiye yarar sağlamışsınız,

00:57:16.918 --> 00:57:21.377
 iki kişiye iyilik yapmışsınız. Halbuki mü'min güneş ve mehtap gibidir;

00:57:21.542 --> 00:57:26.430
yararı herkese, ışığı herkese ulaşması gerekir." diyor. 

00:57:26.292 --> 00:57:32.876
Bu Ebu'l-Hasen-i Harakânî'nin Nûru'l-uyûn kitabında.

00:57:33.830 --> 00:57:38.709
Ama Ebû Aliyy-i Rudbârî'nin bir menâkıbı bu, o kitapta yer almış.

00:57:38.792 --> 00:57:46.626
Bu Ebû Ali'de, önümde Hadâiku'l-verdiye kitabı var, geçen gün kura ile açtım, karşıma çıktı.

00:57:46.709 --> 00:57:53.335
 Evliyâullahın büyüklerinden Horasan meşâyihinin ulularından, öyle demiş.

00:57:53.542 --> 00:57:56.251
Ne kadar önemli bakın, bir daha üstüne bastırarak söylüyorum:

00:57:56.292 --> 00:58:04.417
 Mü'min güneş ve mehtap gibidir; faydası, ışığı herkese ulaşır, öyle mahdut bir kişiye, iki kişiye değil... 

00:58:04.501 --> 00:58:10.419
 Allah bizi herkese, bütün insanlığa her yönden, dünyaları âhiretleri bakımından

00:58:10.584 --> 00:58:13.584
faydalı işler yapmaya muvaffak eylesin. Allah hepinizden razı olsun. 

00:58:13.589 --> 00:58:16.600
 es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh.