Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN
(Hayatı ve Eserleri)

Prof. Dr. Mahmud Es’ad Coşan Hocaefendi, 13 Safer 1357/14.4.1938 tarihinde, Çanakkale’ye bağlı Ayvacık ilçesinin Ahmetçe köyünde dünyaya geldi. Babası Halil Necati Efendi, annesi Şadiye Hanım’dır. Babası ile annesi üçüncü kuşakta aynı kökte birleşmektedir.

Hz. Hüseyin (r.a.) Efendimizin soyundan olan dedeleri, Buhara’dan gelip Çanakkale’ye yerleşmişlerdir. Büyük dedesi Molla Abdullah Efendi, İstanbul’da ilim tahsilinde bulunmuş ve dönemin ünlü meşâyıhından Gümüşhâneli Ahmed Ziyaüddin Efendi’nin yakın bağlıları arasına katılmıştır. Dedesi Molla Mehmed Efendi ise Fatih medreselerinde okuyup icazet aldıktan sonra Birinci Cihan Harbi’ne iştirak etmiş ve bu savaşta şehit düşmüştür.

Mahmud Es’ad Coşan Hocaefendi’nin babası Hâfız Halil Necati Efendi, 1942 yılında, çocuklarının tahsili için İstanbul’a göç etti. Es’ad Coşan Hocaefendi, ilköğrenimini Eminönü Vezneciler İlkokulu’nda, 1950 yılında tamamladı. Bu arada babası vasıtasıyla dönemin âlim ve âriflerinden Serezli Hasib ve Abdülaziz Bekkine Efendilerle tanıştı. Sohbet meclislerine devam etti.

Vefa Lisesi orta kısmından 1953, aynı okulun lise kısmı fen bölümünden ise 1956 yılında mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arap-Fars Filolojisi bölümünü 1960 yılında bitirdi. Arap Dili ve Edebiyatı, Fars Dili ve Edebiyatı, Ortaçağ Tarihi ve Türk-İslâm Sanatı sertifikaları aldı. Fakülte son sınıfta iken Mehmed Zâhid (Kotku) Efendi’nin küçük kızı Hacer Muhterem Hanımefendi ile evlendi. Aişe Hümeyra, Muharrem Nureddin ve Fatıma Züheyra isimli evlatları dünyaya geldi.

AKADEMİK ÇALIŞMALARI

Fakülteden mezuniyetini müteakip girdiği imtihanı başarı ile vererek Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Klasik-Dînî Türkçe Metinler Kürsüsü asistanlığını kazandı ve bu sûretle üniversiteye giriş yaptı.

Fakülte yayın komisyonunda iki yıl sekreterlik yapan Es’ad Coşan Hocaefendi, 1965 yılında, XV. Yüzyıl Şairlerinden Hatiboğlu Muhammed ve Eserleri adlı çalışmasıyla “İlahiyat Doktoru” ünvanını aldı. İlahiyat Fakültesi öğretim üyeliği yanı sıra, 1967-68 yıllarında, Ankara Yükseliş Mühendislik ve Mimarlık Özel Yüksek Okulu’nda “Türkçe ve Hümaniter Bilgiler” dersi verdi.

Es’ad Coşan Hocaefendi, 1972 yılında, Hacı Bektaş Velî ve Makâlât adlı tezi ile doçent ünvanını aldı. 1971-1972 yıllarında yedek subay olarak askerlik hizmetini yaptı. 1973 yılında, aynı fakültenin Türk-İslâm Edebiyatı Kürsüsü öğretim üyeliğine, bir yıl sonra da aynı kürsünün başkanlığına atandı.

Emekli olduğu 1987 yılına kadar adı geçen kürsünün Anabilim Dalı Başkanlığını yürüttü. 1977-1980 yılları arasında, Sakarya Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi’nde Türk Dili ve Hümaniter Bilgiler dersleri verdi.

Matbaacı İbrahim-i Müteferrika ve Risâle-i İslâmiyye adlı takdim teziyle 1982 yılında profesör ünvanını aldı.

Üniversiteye intisap etmesinden emekliliğine kadar geçen süre içerisinde, Milli Eğitim Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı bünyesinde kurulan çeşitli komisyonlarda üye olarak çalıştı. Aynı zamanda Almanya, Avusturya, Irak, İran, Libya, Ürdün ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde uluslararası toplantı ve konferanslara katıldı, araştırma ve incelemelerde bulundu.

Mensubu bulunduğu fakültede Türk-İslâm Edebiyatı, Osmanlıca, Türkçe-Kompozisyon, Farsça ve Arapça derslerini okuttu. Yedi adet doktora ve çok sayıda lisans tezi yönetti.

Mahmud Es’ad Coşan Hocaefendi, başarılı ve verimli bir öğretim üyeliği hayatı sürdürmekte iken irşad faaliyetleri ile sosyal ve kültürel çalışmalara daha fazla zaman ayırabilmek amacıyla 1987 yılında kendi isteğiyle emekliye ayrıldı.

O tarihten itibaren Hocası ve kayınpederi Mehmed Zahid Efendi’den aldığı tebliğ ve irşad görevini daha aktif yerine getirebilmek için faaliyetlere başladı. Seleflerinin başlattığı hadis derslerini Türkiye’nin birçok ilinde yapmak sûretiyle yaygınlaştırdı.

Yaygın ve örgün eğitim, kültür, yardımlaşma, sanat ve yayın alanlarında hizmet üretmeleri için dostlarını teşvik etti. Bu alanlarda birçok çalışmanın başlamasına önayak oldu. Çok sayıda kitap ve makale kaleme aldı.

Sohbetlerine gösterilen ilgiden dolayı hizmet sınırlarını genişletti ve bu gaye ile dünyanın birçok ülkesine seyahatlerde bulundu. Avrupa, ABD, Orta Asya ve Avustralya’ya defalarca giderek eğitim programlarına katıldı.

Doğup büyüdüğü vatanından yirmi bin kilometre uzakta bulunan Avustralya’da, bir cami açılışı için yaptığı seyahat esnasında şüpheli bir trafik çarpışması neticesinde Hakk’a yürüdü (10 Zilkâde 1421/4 Şubat 2001). Nâşı Türkiye’ye getirildi.

9 Şubat 2001 tarihinde, Fatih Camii’nde, cuma namazını müteakip kılınan cenaze namazına yüz binlerce talebe ve seveni katıldı.

Eyüp Sultan Camii Kabristanında medfun bulunan Mahmud Es’ad COŞAN Hocaefendinin kabrini her yıl binlerce muhibbanı dualarla ziyaret etmektedir.