Namaz Vakitleri

27 Zilhicce 1445
03 Temmuz 2024
İmsak
03:30
Güneş
05:29
Öğle
13:13
İkindi
17:13
Akşam
20:47
Yatsı
22:37
Detaylı Arama

Allah’ın Himâyesindeki Kimseler

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

Cuma Sohbetleri (MEC)
13 Zilhicce 1418 / 10.04.1998
AKRA- Mekke

İçerik

Hac ve Teşrık Günleri

İslâm’ın Güzel Öğrenilmesi

Allah’ın Himâyesindeki Kimseler

Allah Yolunda Cihad Eden Kimse

Hasta Ziyaret Eden Kimse

Sabah Akşam Mescide Giden Kimse

Evinde Oturup Gıybet Etmeyen Kimse

Din Büyüğüne Destek Olan Kimse

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es’ad COŞAN’ın Ak-Radyo’da cuma günleri düzenli olarak konuşmalar yapmıştır. 31 Mart 1993’te başlayıp, vefatından önceki son cuma günü olan, 2 Şubat 2001’e kadar devam eden bu sohbetlerde, hocamız genellikle Râmûzül-Ehâdis’ten, bazen de Muhtârü’l-Ehâdis’ten veya Riyâzu’s-Sâlihîn’den bir miktar hadis-i şerif okuyup, izah etmiştir.

İçinde bulunulan zamanın, ayın, günlerin ihyâ edilmesiyle ilgili bilgiler vermiş ve hatırlatmalarda bulunmuştur. Ayrıca ülkemizi ve insanımızı ilgilendiren güncel konulara temas ettiği de görülmüştür.

Genellikle yurtdışında seyahatte olduğu için çoğu zaman bulunduğu yerden de bahsetmiştir.

Sekiz yıl içerisinde toplam 313 adet sohbet yapmışlardır.
Tümünü Göster
İzledim/Dinledim, Hediyemi Al Hata Bildir/Öneride Bulun

Konuşma Metni

es-Selâmü aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh! es-Selâmü aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh!

Size bu Cuma konuşmamı Mekke-i Mükerreme'den yapıyorum.Size bu Cuma konuşmamı Mekke-i Mükerreme'den yapıyorum. Bayramın son -dördüncü- günündeyiz. Bayram içinde haccın vazifelerinin çoğu yapıldı.Bayramın son -dördüncü- günündeyiz. Bayram içinde haccın vazifelerinin çoğu yapıldı. Hacılar dün büyük ölçüde Mina'da şeytan taşlama vazifelerini yapıp,Hacılar dün büyük ölçüde Mina'da şeytan taşlama vazifelerini yapıp, veda tavafını yapıp gitmek üzere yolları doldurdular.veda tavafını yapıp gitmek üzere yolları doldurdular. Bizim binanın önü iki gündür böyle, yollar kilitleniyor.Bizim binanın önü iki gündür böyle, yollar kilitleniyor. Binalar arka arkaya, geliş gidiş mümkün olmayacak kadar büyük izdiham oluyor.Binalar arka arkaya, geliş gidiş mümkün olmayacak kadar büyük izdiham oluyor. Mina'da bayramın üçüncü gününe kadar kalıp ayrılmak mümkün olduğundan, Mina'da bayramın üçüncü gününe kadar kalıp ayrılmak mümkün olduğundan, kalmak da serbest gitmek de serbest olduğundan kalmak daha sevaplı amakalmak da serbest gitmek de serbest olduğundan kalmak daha sevaplı ama "Bir an evvel gidelim, veda tavafımızı yapalım da memleketimize yollanalım.""Bir an evvel gidelim, veda tavafımızı yapalım da memleketimize yollanalım." diyen insanlar çok oluyor.diyen insanlar çok oluyor. Hacıların büyük bir kısmı bu arzuda olduğundan çok büyük bir izdiham oluyor. Hacıların büyük bir kısmı bu arzuda olduğundan çok büyük bir izdiham oluyor.

Artık bugün saat ikindiye kadar;Artık bugün saat ikindiye kadar; hatırlatmıştım size daha önceki konuşmamda, her namazın arkasından bir defa hatırlatmıştım size daha önceki konuşmamda, her namazın arkasından bir defa

Allahu ekber, Allahu ekber, lâ ilâhe illallâhu vallâhu ekber, Allahu ekber ve lillâhi'l-hamdAllahu ekber, Allahu ekber, lâ ilâhe illallâhu vallâhu ekber, Allahu ekber ve lillâhi'l-hamd diye tekbir getirilmesi lazım.diye tekbir getirilmesi lazım. Arefe gününden bayramın dördüncü günü, ikindi namazının sonuna kadar bırakmamak lazım.Arefe gününden bayramın dördüncü günü, ikindi namazının sonuna kadar bırakmamak lazım. Bu tekbirler vacip diye hatırlatmıştım. Bu vazifelerin artık sonuncu günü olmuş oluyor. Bu tekbirler vacip diye hatırlatmıştım. Bu vazifelerin artık sonuncu günü olmuş oluyor.

Tabii veda tavafları daha uzun günlere, ilerilere doğru sarkabilir.Tabii veda tavafları daha uzun günlere, ilerilere doğru sarkabilir. Yine burada ibadet ve taat için kalan insanlar uzun zaman burayıYine burada ibadet ve taat için kalan insanlar uzun zaman burayı -izdihamlı bir şekilde- değerlendirirler, ibadet-taat edebilirler. -izdihamlı bir şekilde- değerlendirirler, ibadet-taat edebilirler.

Bugüne "eyyâm-ı teşrıkın son günü" derler.Bugüne "eyyâm-ı teşrıkın son günü" derler. "Kaf" ile; teşrik değil de teşrık. Teşrık, Arapça'da "etleri güneşe koyup kuru et haline getirmek,"Kaf" ile; teşrik değil de teşrık. Teşrık, Arapça'da "etleri güneşe koyup kuru et haline getirmek, kurutmak" mânasına geliyor. kurutmak" mânasına geliyor. Çünkü buranın sıcağı o kadar fazla oluyor ki etler kesilip de güneşe konuldu muÇünkü buranın sıcağı o kadar fazla oluyor ki etler kesilip de güneşe konuldu mu veya kayanın üstüne yayıldı mı, pastırma gibi kuruyuveriyor ve bozulmuyor.veya kayanın üstüne yayıldı mı, pastırma gibi kuruyuveriyor ve bozulmuyor. Birden kuruduğu için kokmadan, bozulmadan kuru et haline geliyor. Birden kuruduğu için kokmadan, bozulmadan kuru et haline geliyor. Sonra buranın ahalisi onu istedikleri zamanda ateşe koyup pişirip yiyor.Sonra buranın ahalisi onu istedikleri zamanda ateşe koyup pişirip yiyor. Bu âdet olduğu için bugünlerin adı "eyyâm-ı teşrık" olmuş, "kaf" harfiyle.Bu âdet olduğu için bugünlerin adı "eyyâm-ı teşrık" olmuş, "kaf" harfiyle. Teşrik olursa mâna "şirk" kelimesiyle ilgili olur.Teşrik olursa mâna "şirk" kelimesiyle ilgili olur. Teşrık olunca "güneş ışınlarına mâruz bırakmak" mânasına şark kelimesiyle ilgili oluyor. Teşrık olunca "güneş ışınlarına mâruz bırakmak" mânasına şark kelimesiyle ilgili oluyor.

Eyyâm-ı teşrıkın son gününü yaşıyoruz. Allah hacılarımızın haclarını makbul eylesin. Eyyâm-ı teşrıkın son gününü yaşıyoruz. Allah hacılarımızın haclarını makbul eylesin.

Gelmeyenlere, bu mübarek beldelere gelip görme; bu çok önemli olan, insana çok faydaları olan;Gelmeyenlere, bu mübarek beldelere gelip görme; bu çok önemli olan, insana çok faydaları olan; görüşünü, görgüsünü, bilgisini çok arttıran görüşünü, görgüsünü, bilgisini çok arttıran bu güzel ibadeti bu güzel mahallerde yapmayı nasip eylesin. bu güzel ibadeti bu güzel mahallerde yapmayı nasip eylesin.

 Hz. Âdem atamız aleyhisselam'dan İbrahim aleyhisselam'a,Hz. Âdem atamız aleyhisselam'dan İbrahim aleyhisselam'a, Peygamber Efendimiz'den bugüne kadar buraları peygamberlerin cevlangâhı, dolaşma yerleri...Peygamber Efendimiz'den bugüne kadar buraları peygamberlerin cevlangâhı, dolaşma yerleri... Nice nice Allah'ın mübarek kulları buralara gelmiş, bu güzel ibadeti yapmışlar. Nice nice Allah'ın mübarek kulları buralara gelmiş, bu güzel ibadeti yapmışlar.

Çok muhteşem bir ibadet.Çok muhteşem bir ibadet. Çok genç işi bir ibadet. Yani insanın zengin olması lazım. Bedeninin kuvvetli olması lazım.Çok genç işi bir ibadet. Yani insanın zengin olması lazım. Bedeninin kuvvetli olması lazım. Sıhhatli, afiyetli olması lazım. Çünkü bir hayli genç işi vazifeler var.Sıhhatli, afiyetli olması lazım. Çünkü bir hayli genç işi vazifeler var. Yürüyerek tavaf var, sa'y var, Safa ile Merve arasında sa'y etmek...Yürüyerek tavaf var, sa'y var, Safa ile Merve arasında sa'y etmek... Arafat var, Arafat'tan Müzdelife'ye gelmek var.Arafat var, Arafat'tan Müzdelife'ye gelmek var. Müzdelife'de artık yer belli değil, herkes ana baba günü,Müzdelife'de artık yer belli değil, herkes ana baba günü, mahşer günü gibi bir yerde kalıyor, geceliyor.mahşer günü gibi bir yerde kalıyor, geceliyor. Mina günleri var. Şeytan taşlama var, çok izdihamlı olan bir olay. Mina günleri var. Şeytan taşlama var, çok izdihamlı olan bir olay. Allah rahmet eylesin, bazı insanlar eziliyorlar, kalabalık birbirini -istese de- koruyamıyor.Allah rahmet eylesin, bazı insanlar eziliyorlar, kalabalık birbirini -istese de- koruyamıyor. Mesela insanın babası, akrabası düşse, "Yerden kaldırayım..." derken kendisi de düşüyor,Mesela insanın babası, akrabası düşse, "Yerden kaldırayım..." derken kendisi de düşüyor, kaldıramadan kalabalık onları da ezebiliyor. Yani genç işi, gençken yapılması gereken bir ibadet. kaldıramadan kalabalık onları da ezebiliyor. Yani genç işi, gençken yapılması gereken bir ibadet.

Bizim kaldığımız, arkadaşlarımızın kaldığı yerin yakınında 100 m. mesafede bir büyük cami var.Bizim kaldığımız, arkadaşlarımızın kaldığı yerin yakınında 100 m. mesafede bir büyük cami var. Ekseriyetle civardaki binalarda Türk hacıları kaldığı için cami tamamen Türk camisi gibi doluyor. Ekseriyetle civardaki binalarda Türk hacıları kaldığı için cami tamamen Türk camisi gibi doluyor. Kıyafetlerinden belli; göğüslerinde kırmızı zemin üzerine ay yıldız.Kıyafetlerinden belli; göğüslerinde kırmızı zemin üzerine ay yıldız. Zaten hallerinden de belli oluyor, herkes "Bunlar Türk hacısıdır." diye uzaktan baktılar mı biliyor.Zaten hallerinden de belli oluyor, herkes "Bunlar Türk hacısıdır." diye uzaktan baktılar mı biliyor. Siz Arapça bir soru sorsanız bile, mesela "Kem riyal? Bu kaça?" diyorsunuz.Siz Arapça bir soru sorsanız bile, mesela "Kem riyal? Bu kaça?" diyorsunuz. Sizin yüzünüze bakıp Türk olduğunuzu anladı mıSizin yüzünüze bakıp Türk olduğunuzu anladı mı "Uç riyal." diye hemen yarım yamalak Türkçesiyle cevap veriyor."Uç riyal." diye hemen yarım yamalak Türkçesiyle cevap veriyor. Esnaf bütün dilleri öğrenmiş. Bazen İranlı sanıyor, "Se riyal, du riyal." dedikleri oluyor.Esnaf bütün dilleri öğrenmiş. Bazen İranlı sanıyor, "Se riyal, du riyal." dedikleri oluyor. Gülüyoruz tabii biz... Gülüyoruz tabii biz...

Hacılarımıza bakıyorum; çoğu ihtiyar, nefes nefese, yaşlı kimseler...Hacılarımıza bakıyorum; çoğu ihtiyar, nefes nefese, yaşlı kimseler... Yani hacca gelişlerini geç bırakmışlar. Yani hacca gelişlerini geç bırakmışlar.

 Gençken gelip, ibret alıp, ibadetleri güzel güzel yapıp hayatında bu tecrübeleri kullanması,Gençken gelip, ibret alıp, ibadetleri güzel güzel yapıp hayatında bu tecrübeleri kullanması, değerlendirmesi lazım.değerlendirmesi lazım. Böyle daha iyi olur, diye insanın hatırına geliyor. Böyle daha iyi olur, diye insanın hatırına geliyor.

Tabii her vakitte olabilir, yaşı da olsa olur.Tabii her vakitte olabilir, yaşı da olsa olur. Hatta yürüyemeyecek durumda olanlara araba kullanarak sa'y yaptırıyorlar. Hatta yürüyemeyecek durumda olanlara araba kullanarak sa'y yaptırıyorlar. Güçlü kuvvetli zenciler oluyor, tahterevana oturtup baş üstünde Kâbe'yi tavaf ettirtiyorlar.Güçlü kuvvetli zenciler oluyor, tahterevana oturtup baş üstünde Kâbe'yi tavaf ettirtiyorlar. Yani ücretini verdiğiniz zaman bu işleri yapacak insanlar da bulunuyor. Yani ücretini verdiğiniz zaman bu işleri yapacak insanlar da bulunuyor.

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, hacıların şeytan taşlama görevi dolayısıylaPeygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, hacıların şeytan taşlama görevi dolayısıyla Mina'da bulunduğu bu günlerde ahalinin arasında nida ettirirmiş, dolaşır, dolaştırır, seslenirmiş;Mina'da bulunduğu bu günlerde ahalinin arasında nida ettirirmiş, dolaşır, dolaştırır, seslenirmiş; "Bu günlerde oruç tutmayın. Bu günler yeme içme günüdür ve zikrullah günüdür." diye buyururmuş."Bu günlerde oruç tutmayın. Bu günler yeme içme günüdür ve zikrullah günüdür." diye buyururmuş. Zaten haccın bütün fiilleri içinde zikir çok önde, çok büyük bir yer alıyor.Zaten haccın bütün fiilleri içinde zikir çok önde, çok büyük bir yer alıyor. Hatta ihramlandığı, ihrama niyet ettiği zamanda getirdiği telbiye, Hatta ihramlandığı, ihrama niyet ettiği zamanda getirdiği telbiye, Lebbeyk Allâhümme lebbeyk cümleleri dahi, o da zikir. Ve çok güzel anlamı olan bir zikir.Lebbeyk Allâhümme lebbeyk cümleleri dahi, o da zikir. Ve çok güzel anlamı olan bir zikir. "Arafat'ta Allah'ı zikredin. Arafat'tan Müzdelife'ye geldiğiniz zaman,"Arafat'ta Allah'ı zikredin. Arafat'tan Müzdelife'ye geldiğiniz zaman, Meş'ar-ı Haram'ın yanında Allah'ı zikredin.Meş'ar-ı Haram'ın yanında Allah'ı zikredin. Oradan Mina'ya geldiğiniz zaman, mâdud günlerde, eyyâmin ma'dûdâtin, Allah ı zikredin." diyeOradan Mina'ya geldiğiniz zaman, mâdud günlerde, eyyâmin ma'dûdâtin, Allah ı zikredin." diye âyet-i kerîmelerde hep zikri tavsiye ediyor. âyet-i kerîmelerde hep zikri tavsiye ediyor.

Diyebilirim ki; "Hac ibadeti muhteşem bir zikir ibadetidir.Diyebilirim ki; "Hac ibadeti muhteşem bir zikir ibadetidir. Dervişlik, tevazu, tasavvuf, nefsi yenmek, fedakarlık ibadetidir.Dervişlik, tevazu, tasavvuf, nefsi yenmek, fedakarlık ibadetidir. Boyun bükmek, libâs-ı tefâhürden, iftihar elbiselerinden, alımlı çalımlı giyinmekten soyunup,Boyun bükmek, libâs-ı tefâhürden, iftihar elbiselerinden, alımlı çalımlı giyinmekten soyunup, beyaz örtülere bürünüp, baş açık yalın ayak, tam dervişlik,beyaz örtülere bürünüp, baş açık yalın ayak, tam dervişlik, tam tasavvuf, tam nefsi yenmek, tam Allah'ı zikretmek ibadetidir.tam tasavvuf, tam nefsi yenmek, tam Allah'ı zikretmek ibadetidir. Muhteşem bir ibadet. Uzun bir ibadet. Devamlı bir ibadet.Muhteşem bir ibadet. Uzun bir ibadet. Devamlı bir ibadet. Zor bir ibadet. Bedenî bir ibadet. Mâlî bir ibadet. Ama sonuç ne? Zor bir ibadet. Bedenî bir ibadet. Mâlî bir ibadet.

Ama sonuç ne?

 el-Haccu'l-mebrûru leyse lehû cezâun ille'l-cennete.el-Haccu'l-mebrûru leyse lehû cezâun ille'l-cennete. "Bir kul haccını makbul bir hac, güzel bir hac yapabildi mi, haccı mebrur oldu mu,"Bir kul haccını makbul bir hac, güzel bir hac yapabildi mi, haccı mebrur oldu mu, yani refes füsûk, cidâl olmadan; kötü söz söylemeden,yani refes füsûk, cidâl olmadan; kötü söz söylemeden, çekişme, çatışma olmadan, günahlı işler yapılmadan,çekişme, çatışma olmadan, günahlı işler yapılmadan, edep ile, zerafet ile, nezahet ile, nezaket ile hac yapıldığı zaman mükâfatı nedir? edep ile, zerafet ile, nezahet ile, nezaket ile hac yapıldığı zaman mükâfatı nedir?

"Cennetten başka bir şey değildir!" buyuruyor Peygamber Efendimiz."Cennetten başka bir şey değildir!" buyuruyor Peygamber Efendimiz. Leyse lehû cezâun. "Onun başka mükâfatı yok." İlle'l-cennete. "Ancak cennet var." Leyse lehû cezâun. "Onun başka mükâfatı yok." İlle'l-cennete. "Ancak cennet var."

Ancak mükâfatı cennettir. Yani cennet kazanılıyor. Çok güzel bir ibadet. Ancak mükâfatı cennettir. Yani cennet kazanılıyor. Çok güzel bir ibadet.

Ama tabii ben "Zikir ibadetidir." deyince ayrıca hoşuma gidiyorAma tabii ben "Zikir ibadetidir." deyince ayrıca hoşuma gidiyor ve hadîs-i şerîflerde karşılaştığınız zaman buna dikkati çekiyorum. ve hadîs-i şerîflerde karşılaştığınız zaman buna dikkati çekiyorum.

 Hani Türkiyemiz'de tasavvufa, zikre karşı insanlar var; farkında olmadan İslâm'a karşı oluyorlar.Hani Türkiyemiz'de tasavvufa, zikre karşı insanlar var; farkında olmadan İslâm'a karşı oluyorlar. Bakın, hac nasıl zikir ibadeti? Mina'da nasıl insan sabahtan akşama kadar oturup zikredecek...Bakın, hac nasıl zikir ibadeti? Mina'da nasıl insan sabahtan akşama kadar oturup zikredecek... "Bu günler yemek içmek günleridir." diyor Peygamber Efendimiz,"Bu günler yemek içmek günleridir." diyor Peygamber Efendimiz, "Oruç tutmayın ama Allah'ı zikredin." diye, Allah'ı zikretmeyi tasrih ediyor."Oruç tutmayın ama Allah'ı zikredin." diye, Allah'ı zikretmeyi tasrih ediyor. Kur'an okuyacak, tesbih çekecek, yalvaracak, gözyaşı dökecek. Böyle günler... Kur'an okuyacak, tesbih çekecek, yalvaracak, gözyaşı dökecek. Böyle günler...

Bu günler de tabii her gün gibi gelip geçiyor.Bu günler de tabii her gün gibi gelip geçiyor. Osmanlı büyüklerimizin, insanın tekmil-i enfâsi mâdude dedikleri insanınOsmanlı büyüklerimizin, insanın tekmil-i enfâsi mâdude dedikleri insanın sayılı olan nefesleri böylece tükeniveriyor.sayılı olan nefesleri böylece tükeniveriyor. Sayılı olan şey çabucak geçer.Sayılı olan şey çabucak geçer. İnsan Allahu Teâlâ hazretlerinin huzuruna varacak ve bu dünyada yaptıklarından hesaba çekilecek.İnsan Allahu Teâlâ hazretlerinin huzuruna varacak ve bu dünyada yaptıklarından hesaba çekilecek. "Nasıl geçirdin bu hayatı, söyle bakalım. İslâm'a düşmanlık mı yaptın?"Nasıl geçirdin bu hayatı, söyle bakalım. İslâm'a düşmanlık mı yaptın? Kendi aklına dayanarak, Batıcılık yaparak, düzenbazlık yaparak,Kendi aklına dayanarak, Batıcılık yaparak, düzenbazlık yaparak, devrimbazlık yaparak Allah'ın emirlerine karşı mı çıktın?devrimbazlık yaparak Allah'ın emirlerine karşı mı çıktın? Müslümanları zora mı soktun? Hayır mı işledin, şer mi işledin?Müslümanları zora mı soktun? Hayır mı işledin, şer mi işledin? Tembellik mi yaptın, ibadet mi yaptın? İnsanlara iyilik mi yaptın, kötülük mü yaptın?Tembellik mi yaptın, ibadet mi yaptın? İnsanlara iyilik mi yaptın, kötülük mü yaptın? Kan mı kusturdun, can mı yaktın? Rüşvet mi aldın?" Kan mı kusturdun, can mı yaktın? Rüşvet mi aldın?"

Bunların hepsinin hesabı olacak bir gün. Ve yapanlar, yaptıklarından pişman olacaklar.Bunların hepsinin hesabı olacak bir gün. Ve yapanlar, yaptıklarından pişman olacaklar. Ama iyi insanlar da mükâfatı alacaklar. Ama iyi insanlar da mükâfatı alacaklar.

İyi insanların mükâfatlarından birisi de kötü insanlara kötülükleri yaptırmamak,İyi insanların mükâfatlarından birisi de kötü insanlara kötülükleri yaptırmamak, meydanı bırakmamaktır. Aziz ve sevgili kardeşlerim. meydanı bırakmamaktır.

Aziz ve sevgili kardeşlerim.

Bu da çok önemli. Hacca, Ramazan orucuna düşkünlüğü kadar müslümanlar kötülükleri yaptırmamak,Bu da çok önemli. Hacca, Ramazan orucuna düşkünlüğü kadar müslümanlar kötülükleri yaptırmamak, iyilikleri yapmak çalışmasını yapsalar, ülke gül gülistan olacak! -iyilikleri yapmak çalışmasını yapsalar, ülke gül gülistan olacak! - Mesela ben Avustralya'dan bu tarafa geldim, orada inşaallah güzel çalışmalar yaptık.Mesela ben Avustralya'dan bu tarafa geldim, orada inşaallah güzel çalışmalar yaptık. Bir cami açtık, bir müjde de inşaallah önümüzdeki günlerde Allah nasip ederse vereceğim.Bir cami açtık, bir müjde de inşaallah önümüzdeki günlerde Allah nasip ederse vereceğim. O kadar düzenli, o kadar tabiatı korumaya dikkat ediyorlar, o kadar temiz, o kadar dikkatli ki herkes,O kadar düzenli, o kadar tabiatı korumaya dikkat ediyorlar, o kadar temiz, o kadar dikkatli ki herkes, o kadar seyrüsefere-araba kullanmaya dikkat ediyorlar, yasaklardan kaçınıyorlar ki...o kadar seyrüsefere-araba kullanmaya dikkat ediyorlar, yasaklardan kaçınıyorlar ki... Bir de şimdi bu hacda Arafat'a çıkarken, Arafat'tan dönerken, Mina'ya giderken,Bir de şimdi bu hacda Arafat'a çıkarken, Arafat'tan dönerken, Mina'ya giderken, Mina'dan gelirken, bizim bu müslüman topluluğunun en seçkinlerinin araba kullanışlarına bakıyorum,Mina'dan gelirken, bizim bu müslüman topluluğunun en seçkinlerinin araba kullanışlarına bakıyorum, birbirleriyle davranışlarına bakıyorum, ahvâle ve kurallara uymaya bakıyorum;birbirleriyle davranışlarına bakıyorum, ahvâle ve kurallara uymaya bakıyorum; çok zayıf, maalesef... çok zayıf, maalesef...

Müslümanların edep öğrenmesi lazım. İlim öğrenmesi lazım.Müslümanların edep öğrenmesi lazım. İlim öğrenmesi lazım. Müslümanlara İslâm'ı öğreten müesseseleri kuvvetlendirmek lazım.Müslümanlara İslâm'ı öğreten müesseseleri kuvvetlendirmek lazım. Kur'an kurslarını, İmam-Hatip okullarını kuvvetlendirmek lazım.Kur'an kurslarını, İmam-Hatip okullarını kuvvetlendirmek lazım. Çünkü bunlar edepli, Allah'tan korkan insan yetiştiriyor.Çünkü bunlar edepli, Allah'tan korkan insan yetiştiriyor. Polisi, zabtiyesi, jandarması gönlünde olan; yaptığı işi yapmadan evvel doğru değilsePolisi, zabtiyesi, jandarması gönlünde olan; yaptığı işi yapmadan evvel doğru değilse engelleyebilen huylara sahip insan yetiştiriyor. Yani bu çok güzel bir şey. engelleyebilen huylara sahip insan yetiştiriyor. Yani bu çok güzel bir şey.

İnsanın jandarmasının kalbinde olması, karşısında olmasından çok daha güzel.İnsanın jandarmasının kalbinde olması, karşısında olmasından çok daha güzel. Çünkü jandarmanın olmadığı dağ başında haydutlar, eşkiyâlar yol kesiyorlar.Çünkü jandarmanın olmadığı dağ başında haydutlar, eşkiyâlar yol kesiyorlar. Kimsenin olmadığı yerde mücrimler suç, cürüm, günah işliyorlar. Adam öldürüyorlar.Kimsenin olmadığı yerde mücrimler suç, cürüm, günah işliyorlar. Adam öldürüyorlar. Hırsızlık yapıyorlar. İhtiyar kadının bileziklerini çalacağım diye bileklerini kesiyorlar.Hırsızlık yapıyorlar. İhtiyar kadının bileziklerini çalacağım diye bileklerini kesiyorlar. Yaşlı kimseleri aldatıyorlar. Köylüleri sömürüyorlar. Her şey olabiliyor.Yaşlı kimseleri aldatıyorlar. Köylüleri sömürüyorlar. Her şey olabiliyor. Jandarmasının, polisinin, müfettişinin içinde olmasından daha güzel bir usul düşünülebilir mi?Jandarmasının, polisinin, müfettişinin içinde olmasından daha güzel bir usul düşünülebilir mi? İslâm bunu sağlıyor. Onun için İslâm'ı tam öğretmek lazım.İslâm bunu sağlıyor.

Onun için İslâm'ı tam öğretmek lazım. İyi insanların çoğalması lazım.İyi insanların çoğalması lazım. Kötü insanların kenarda kalması lazım, onların da kendilerini düzeltmesi lazım.Kötü insanların kenarda kalması lazım, onların da kendilerini düzeltmesi lazım. Yani kötülerin asla ve asla selahiyet sahibi olmaması lazım. Yani kötülerin asla ve asla selahiyet sahibi olmaması lazım.

Eski filozof dindarlardan birisi -Belki de tam hayatı incelense, kim bilir neyin nesiydi...Eski filozof dindarlardan birisi -Belki de tam hayatı incelense, kim bilir neyin nesiydi... Acaba Konfüçyüs bir filozof muydu yoksa Allah'ın o taraflara gönderdiği bir peygamber miydi? - demiş ki; Acaba Konfüçyüs bir filozof muydu yoksa Allah'ın o taraflara gönderdiği bir peygamber miydi? - demiş ki;

"Kaplana Allah iyi ki kanat vermedi. Kaplan bir de kanatlı olsaydı,"Kaplana Allah iyi ki kanat vermedi. Kaplan bir de kanatlı olsaydı, yapacağı zararın miktarı çok daha fazla olurdu. Kanatsız olduğu için uçamıyor.yapacağı zararın miktarı çok daha fazla olurdu. Kanatsız olduğu için uçamıyor. Kanatlı olsaydı, bir de uçsaydı, herkesi kovalar, yakalar, parçalar, yer bitirirdi." demiş. Kanatlı olsaydı, bir de uçsaydı, herkesi kovalar, yakalar, parçalar, yer bitirirdi." demiş.

 Şerli insanın kuvvet sahibi olması fenadır, iyi değildir.Şerli insanın kuvvet sahibi olması fenadır, iyi değildir. Onun için Allah iyilere kuvvet versin.Onun için Allah iyilere kuvvet versin. Müslümanları her yönden kuvvetlendirsin. Faziletli insanlar hâkim olsun. Müslümanları her yönden kuvvetlendirsin. Faziletli insanlar hâkim olsun.

 Eski Yunanistan'ın feylesoflarından Eflatun;Eski Yunanistan'ın feylesoflarından Eflatun; "Devleti filozoflar yani alim, fazıl, kâmil, her şeyi hikmetle düşüne taşına yapabilen insanlar yönetmeli. "Devleti filozoflar yani alim, fazıl, kâmil, her şeyi hikmetle düşüne taşına yapabilen insanlar yönetmeli. Filozoflar yönetici olmalı." diye söylemiş. Filozoflar yönetici olmalı." diye söylemiş.

Bana kalsa, ben de bir seçme yaparım hakikaten;Bana kalsa, ben de bir seçme yaparım hakikaten; hem ahlâkî notu çok yüksek olan, hem hukukî bilgisi çok yüksek olan, hem ahlâkî notu çok yüksek olan, hem hukukî bilgisi çok yüksek olan, hem hikmet ve fazilet yönünden ileri olan, halk tarafından [sevilen] insanları yönetime getiririm. hem hikmet ve fazilet yönünden ileri olan, halk tarafından [sevilen] insanları yönetime getiririm.

"İnsanların kötülere fırsat vermemesi..." deyince,"İnsanların kötülere fırsat vermemesi..." deyince, konuşma için seçtiğim bir hadîs-i şerîfi okuyorum. konuşma için seçtiğim bir hadîs-i şerîfi okuyorum.

Men câhede fî sebîlillâhi kâne dâminen ale'llâhiMen câhede fî sebîlillâhi kâne dâminen ale'llâhi ve men celese fî beytihî lâ yağtebu ehaden bi-sûin kâne dâminen ale'llâhive men celese fî beytihî lâ yağtebu ehaden bi-sûin kâne dâminen ale'llâhi ve men âde marîdan kâne dâminen ale'llâhi ve men ğadâ ile'l-mescidi ev râha kâne dâminen ale'llâhive men âde marîdan kâne dâminen ale'llâhi ve men ğadâ ile'l-mescidi ev râha kâne dâminen ale'llâhi ve men dehale alâ imâmin yuazziruhû kâne dâminen ale'llâhi. ve men dehale alâ imâmin yuazziruhû kâne dâminen ale'llâhi.

Sadaka Resûlullah fîmâ kâl ev kemâ kâl. Sadaka Resûlullah fîmâ kâl ev kemâ kâl.

Bu hadîs-i şerîfi Muaz radıyallahu anh'ten İbni Hibban, Hakîm ve Taberânî rivâyet etmişler.Bu hadîs-i şerîfi Muaz radıyallahu anh'ten İbni Hibban, Hakîm ve Taberânî rivâyet etmişler. Peygamber Efendimiz beş husus sayıyor. Buyuruyor ki; Peygamber Efendimiz beş husus sayıyor. Buyuruyor ki;

Men câhede fî sebîlillâhi kâne dâminen ale'llâhi.Men câhede fî sebîlillâhi kâne dâminen ale'llâhi. "Her kim ki Allah yolunda cihat eder, o, Allah'ın kefaleti altına girer; "Her kim ki Allah yolunda cihat eder, o, Allah'ın kefaleti altına girer; Allah onu korur, Allah'ın himayesine mazhar olur." Allah onu korur, Allah'ın himayesine mazhar olur."

"Tazmin" kelimesi, birisi bir zarar yaparsa zararı tazmin etmek,"Tazmin" kelimesi, birisi bir zarar yaparsa zararı tazmin etmek, yani telafi etmek, karşılamak, ödemek mânasına geliyor.yani telafi etmek, karşılamak, ödemek mânasına geliyor. Bu dâmin de o kökten bir kelime.Bu dâmin de o kökten bir kelime. Yani "Kim Allah yolunda cihat ederse Allah onun zararını, ziyanını engeller, Yani "Kim Allah yolunda cihat ederse Allah onun zararını, ziyanını engeller, himayesine alır, korumasına alır; o, Allah'ın korumasında olur.himayesine alır, korumasına alır; o, Allah'ın korumasında olur. Allah ona sahip çıkar. O, Allah'ın hıfz u himayesine girer." demek. Allah ona sahip çıkar. O, Allah'ın hıfz u himayesine girer." demek.

Çok güzel bir şey. Hepimiz istiyoruz ki "Yâ Rabbi sen beni koru.Çok güzel bir şey. Hepimiz istiyoruz ki "Yâ Rabbi sen beni koru. Yâ Rabbi sana tevekkül ettim, sen benim işlerimi rast getir.Yâ Rabbi sana tevekkül ettim, sen benim işlerimi rast getir. Seni vekil edindim, sen benim nâmıma şöyle yap, böyle yap...Seni vekil edindim, sen benim nâmıma şöyle yap, böyle yap... Yâ Rabbi ihsan eyle, ikram eyle, lütfeyle!.." Yâ Rabbi ihsan eyle, ikram eyle, lütfeyle!.."

Yalvarıyoruz ya, işte oluyor. Yalvarıyoruz ya, işte oluyor.

Dâminen ale'llâhi. Allahu Teâlâ hazretlerine sığınmış oluyor.Dâminen ale'llâhi. Allahu Teâlâ hazretlerine sığınmış oluyor. Allah onu kabul etmiş, himayesine almış oluyor,Allah onu kabul etmiş, himayesine almış oluyor, zarar ve ziyanını engelleyecek bir durum sağlamış oluyor.zarar ve ziyanını engelleyecek bir durum sağlamış oluyor. Ne kadar güzel; Allah'ın koruduğu bir kul hâline geliyor, kefaletine, himayesine girmiş oluyor. Ne kadar güzel; Allah'ın koruduğu bir kul hâline geliyor, kefaletine, himayesine girmiş oluyor.

Kim? Beş kişi. Kim?

Beş kişi.

Birincisi; men câhede fî sebîlillâhi. "Allah yolunda kim cihat ederse..." Birincisi; men câhede fî sebîlillâhi. "Allah yolunda kim cihat ederse..."

"Allah yolunda cihat" [deyince] ilk hatıra gelen savaştır, düşmanla savaşmak."Allah yolunda cihat" [deyince] ilk hatıra gelen savaştır, düşmanla savaşmak. Malımızı, canımızı, yurdumuzu, imanımızı korumak içinMalımızı, canımızı, yurdumuzu, imanımızı korumak için yıllar boyu, asırlar boyu dedelerimizin yaptığı iş.yıllar boyu, asırlar boyu dedelerimizin yaptığı iş. Allah razı olsun, hepsi Allah yolunda mücahit idiler.Allah razı olsun, hepsi Allah yolunda mücahit idiler. Başka diyarlardan buralara Allah'ın dinini yaymaya geldiler.Başka diyarlardan buralara Allah'ın dinini yaymaya geldiler. Allah'ın dinini uzun asırlar nice diyarlara, ülkelere yaydılar.Allah'ın dinini uzun asırlar nice diyarlara, ülkelere yaydılar. Hatta müslüman olmayan kavimleri müslüman ettiler.Hatta müslüman olmayan kavimleri müslüman ettiler. Sonra bu cihat, yani Allah yolunda çarpışmak, icabında canını vermek gevşedi,Sonra bu cihat, yani Allah yolunda çarpışmak, icabında canını vermek gevşedi, alet edevat bakımından düşmanlar daha üstün duruma geldiler. Biz alet edevat bakımından düşmanlar daha üstün duruma geldiler. Biz

 Ve e'iddû lehüm mesteta'tün min kuvvetinVe e'iddû lehüm mesteta'tün min kuvvetin "Onlara karşı koymak için onlara gücünüz yettiğince en yeni, en güzel, en tesirli silahları hazırlayın.""Onlara karşı koymak için onlara gücünüz yettiğince en yeni, en güzel, en tesirli silahları hazırlayın." mânasına gelen âyetleri herhalde uygulayamadık. mânasına gelen âyetleri herhalde uygulayamadık.

Herhalde ümmet zevke, keyfe, köşke, hânendeye, sâzendeye, lale bahçelerine,Herhalde ümmet zevke, keyfe, köşke, hânendeye, sâzendeye, lale bahçelerine, şiirli, gazelli sohbetlere, atlaslara, kaftanlara, incilere, mücevherâta, zevke fazla daldı;şiirli, gazelli sohbetlere, atlaslara, kaftanlara, incilere, mücevherâta, zevke fazla daldı; dinin ana esası olan, ibadetlerin zirvesi, şâhikası olan cihadı bıraktı. dinin ana esası olan, ibadetlerin zirvesi, şâhikası olan cihadı bıraktı.

O zaman düşmanlar tabii birlikte hareket ediyorlar.O zaman düşmanlar tabii birlikte hareket ediyorlar. Müslümanlar da birlikte hareket etmedi.Müslümanlar da birlikte hareket etmedi. Bu taraftan biz kâfirlerle cihat ederken Mısır bize bir saldırdı,Bu taraftan biz kâfirlerle cihat ederken Mısır bize bir saldırdı, -geçtiğimiz asırda- Kütahya'ya kadar ordusuyla geldi.-geçtiğimiz asırda- Kütahya'ya kadar ordusuyla geldi. Suriye'de yendi, Adana'da yendi, Kütahya'ya kadar geldi. Zor durduruldu.Suriye'de yendi, Adana'da yendi, Kütahya'ya kadar geldi. Zor durduruldu. Halbuki o da müslüman ülkeydi, bir ara bize bağlı bir eyaletti. Böyle bir acayip durum oldu. Halbuki o da müslüman ülkeydi, bir ara bize bağlı bir eyaletti. Böyle bir acayip durum oldu.

Bir ara İran'la çarpıştık.Bir ara İran'la çarpıştık. Biz Balkanlar'da çarpışırken doğuda koç bakışlı, burma bıyıklı Yavuz Sultan Selim İran'la çarpıştı. Biz Balkanlar'da çarpışırken doğuda koç bakışlı, burma bıyıklı Yavuz Sultan Selim İran'la çarpıştı. Ama kâfirler beşi, onu birlik olup İngiltere'den, Hollanda'dan, Almanya'dan,Ama kâfirler beşi, onu birlik olup İngiltere'den, Hollanda'dan, Almanya'dan, Fransa'dan din adamlarının önderliğinde hücum ettiler. Kıbrıs'ta dahi dini kullandılar.Fransa'dan din adamlarının önderliğinde hücum ettiler. Kıbrıs'ta dahi dini kullandılar. Bosna-Hersek meselesinde dahi dinî duyguları sömürdüler,Bosna-Hersek meselesinde dahi dinî duyguları sömürdüler, din adamları öne geçti, o katliamları öyle yaptılar. din adamları öne geçti, o katliamları öyle yaptılar.

Şimdi müslümanların dünya böyleyken bunu unutması doğru değil.Şimdi müslümanların dünya böyleyken bunu unutması doğru değil. Cihadı bıraktığı zaman din çöker. Cihadı bıraktığı zaman din çöker.

Birisi Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e gelmiş; Birisi Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e gelmiş;

"Yâ Resûlallah, uzat elini, senin elini tutacağım, sana bey'at edeceğim, sadakat sözü vereceğim."Yâ Resûlallah, uzat elini, senin elini tutacağım, sana bey'at edeceğim, sadakat sözü vereceğim. Ama bir şartım var: 'Ben korkak bir insanım, ne saklayayım Allah'ın bildiğini; -der gibi, Ama bir şartım var: 'Ben korkak bir insanım, ne saklayayım Allah'ın bildiğini; -der gibi, açıkça itiraf etmiş- bana cihadı mecbur etme.açıkça itiraf etmiş- bana cihadı mecbur etme. Bir de on tane devem var, çoluk çocuğum çok kalabalık.Bir de on tane devem var, çoluk çocuğum çok kalabalık. Bu develerin sütlerini sağıyoruz, ancak geçiniyoruz. Benden zekât isteme.Bu develerin sütlerini sağıyoruz, ancak geçiniyoruz. Benden zekât isteme. Zekât istersen bu develer azalacak. Zaten imkânım güzel değil..." Zekât istersen bu develer azalacak. Zaten imkânım güzel değil..."

 Peygamber Efendimiz ona elini uzatmadı ve sordu, dedi ki; Peygamber Efendimiz ona elini uzatmadı ve sordu, dedi ki;

"Cihat olmadan, zekât olmadan İslâm olur mu?!"Cihat olmadan, zekât olmadan İslâm olur mu?! Cihat olmadan, zekât olmadan İslâm olur mu?!Cihat olmadan, zekât olmadan İslâm olur mu?! Cihat olmadan, zekât olmadan İslâm olur mu?! Bu ne biçim zihniyet! Cihat olmadan, zekât olmadan İslâm olur mu?! Bu ne biçim zihniyet! Allah'ın emirlerinin bazısı kabul edilir, bazısı çiğnenir, reddedilir mi?" Allah'ın emirlerinin bazısı kabul edilir, bazısı çiğnenir, reddedilir mi?"

Eski ümmetlerin sömürücü, gevşek ve münafık şahıslarına Kur'ân-ı Kerîm'de Eski ümmetlerin sömürücü, gevşek ve münafık şahıslarına Kur'ân-ı Kerîm'de

E fe-tü'minûne bi-ba'di'l-kitâbi ve tekfurûne bi-ba'd.E fe-tü'minûne bi-ba'di'l-kitâbi ve tekfurûne bi-ba'd. "Allah'ın âyetlerinin bazılarına inanıyorsunuz da bazılarını inkâr mı ediyorsunuz?" diye hitâb-ı tevbih ile,"Allah'ın âyetlerinin bazılarına inanıyorsunuz da bazılarını inkâr mı ediyorsunuz?" diye hitâb-ı tevbih ile, azarlama hitabıyla Allah soru sormuyor mu? azarlama hitabıyla Allah soru sormuyor mu?

Allah'ın dini bir bütündür. Her zaman yazıyorum, söylüyorum; Allah'ın dini bir bütündür. Her zaman yazıyorum, söylüyorum;

Allah'ın dini pazarlık kabul etmez. Allah'ın dini pazarlık kabul etmez.

"Şunu kabul ederim de bunu kabul etmem.""Şunu kabul ederim de bunu kabul etmem." "Beş vakit namaza rızam yok da, bir vakit olsa belki düşünürüm.""Beş vakit namaza rızam yok da, bir vakit olsa belki düşünürüm." "İşte bilmem şu olsun da bu olmasın..." "İşte bilmem şu olsun da bu olmasın..."

 Olmaz! Allah'ın emirleri bir bütündür.Olmaz! Allah'ın emirleri bir bütündür. Allah kâinatın hâlıkı, O'nun emirleri münâkaşa, pazarlık mevzuu olmaz.Allah kâinatın hâlıkı, O'nun emirleri münâkaşa, pazarlık mevzuu olmaz. Müslüman olan Allah'a teslim oluyor; Allah'ın emirlerini dinleyecek. Müslüman olan Allah'a teslim oluyor; Allah'ın emirlerini dinleyecek.

İçki içmeyecek. "Ben müslümanım ama akşamları kafamı bulmak için bir kadeh atıyorum." İçki içmeyecek.

"Ben müslümanım ama akşamları kafamı bulmak için bir kadeh atıyorum."

Ölen biri vardı, çok zengin bir adam, namaz da kılarmış, Cuma'ya da gidermiş,Ölen biri vardı, çok zengin bir adam, namaz da kılarmış, Cuma'ya da gidermiş, bilmem hangi meşhur camide de yeri, seccadesi hazırmış, genel müdürleriyle hep oraya gidermiş.bilmem hangi meşhur camide de yeri, seccadesi hazırmış, genel müdürleriyle hep oraya gidermiş. Akşamları da sıhhati açılsın, bilmem ne olsun diye bir kadehçik atarmış. Olmaz öyle şey.Akşamları da sıhhati açılsın, bilmem ne olsun diye bir kadehçik atarmış. Olmaz öyle şey. Yani tezat olur. Olur ama hani "Ben abdestsiz namaz kıldım, oldu." dediği gibi olur.Yani tezat olur. Olur ama hani "Ben abdestsiz namaz kıldım, oldu." dediği gibi olur. Bektâşî diyorlar, artık kimdi onun söyleyeni bilmem... Bektâşî diyorlar, artık kimdi onun söyleyeni bilmem... Yani abdestsiz namaz olmadığı gibi bu işler doğru olmaz. Allah'ın emirlerini tutmak lazım. Yani abdestsiz namaz olmadığı gibi bu işler doğru olmaz. Allah'ın emirlerini tutmak lazım. Çünkü tutmazsanız hayata aykırı bir iş yapmış oluyorsunuz. Çünkü tutmazsanız hayata aykırı bir iş yapmış oluyorsunuz.

Düşmanlar durmuyor. Düşman senin kötülüğünü istiyor. İşte Sırp...Düşmanlar durmuyor. Düşman senin kötülüğünü istiyor. İşte Sırp... İşte Yunanlı, Kıbrıs'ı almak istiyor. İşte Ermeni, Anadolu'yu almak istiyor.İşte Yunanlı, Kıbrıs'ı almak istiyor. İşte Ermeni, Anadolu'yu almak istiyor. İşte Rus, Akdeniz'e inmek istiyor. Bunlar hayal değil, tarih boyunca mücadelesini yapıyoruz. İşte Rus, Akdeniz'e inmek istiyor. Bunlar hayal değil, tarih boyunca mücadelesini yapıyoruz. Bunlar bırakılmaz, yani Allah'ın emirleri terk edilmez. Bunlar bırakılmaz, yani Allah'ın emirleri terk edilmez. Cihat ruhundan mahrum bir nesil çöker.Cihat ruhundan mahrum bir nesil çöker. Askerimize cihat ruhunu, kahramanlık ruhunu vermezseniz cepheden kaçar, rüşvet alır, silah satar,Askerimize cihat ruhunu, kahramanlık ruhunu vermezseniz cepheden kaçar, rüşvet alır, silah satar, hıyanet eder, düşman safına geçer, çarpışmaz, ordudan savaş anında kaçar. hıyanet eder, düşman safına geçer, çarpışmaz, ordudan savaş anında kaçar. Bizim kahramanlıklarımızın temeli, İslâm. Onun için cihat çok önemli. Bizim kahramanlıklarımızın temeli, İslâm. Onun için cihat çok önemli.

Ama nasıl olacak? Ama nasıl olacak?

Fî sebîlillah. Men câhede fî sebîlillâh.Fî sebîlillah. Men câhede fî sebîlillâh. Allah için yapacak. Hırs için, kin için, düşmanlık için, zalimce, gaddarca değil.Allah için yapacak. Hırs için, kin için, düşmanlık için, zalimce, gaddarca değil. Faziletli bir insan, bir haksızlığı engellemek, bir tecavüzü durdurmak, insanları mutlu etmek,Faziletli bir insan, bir haksızlığı engellemek, bir tecavüzü durdurmak, insanları mutlu etmek, ezilecek, mahvedilecek ayaklar altına alınacak insanları korumak için. ezilecek, mahvedilecek ayaklar altına alınacak insanları korumak için.

Mesela Ruslar Afganistan'a bir girdiler, -Afganistan'a girmeye hakları yoktu,Mesela Ruslar Afganistan'a bir girdiler, -Afganistan'a girmeye hakları yoktu, hür bir ülkeydi- iki milyon insanı öldürdüler, bütün şehirleri yaktılar, yıktılar. hür bir ülkeydi- iki milyon insanı öldürdüler, bütün şehirleri yaktılar, yıktılar.

Bunun karşısında durmak gerekmez mi? Bunun karşısında durmak gerekmez mi?

Bizim olan birtakım büyük büyük yerler, savaşlar sonunda elimizden gitti. Bizim olan birtakım büyük büyük yerler, savaşlar sonunda elimizden gitti.

Mutlaka Allah rızası için, korunmak için, faziletli insan olarak cihadı ön planda tutmamız lazım. Mutlaka Allah rızası için, korunmak için, faziletli insan olarak cihadı ön planda tutmamız lazım.

 Cihatsız din olmaz. Zekâtsız din olmaz. Allah yolunda para vermiyor, rahatını bozmuyor. Olmaz! Cihatsız din olmaz. Zekâtsız din olmaz. Allah yolunda para vermiyor, rahatını bozmuyor.

Olmaz!

İbadetlerin hepsinde biraz meşakkat vardır; namazda, oruçta, hacda meşakkat vardır.İbadetlerin hepsinde biraz meşakkat vardır; namazda, oruçta, hacda meşakkat vardır. Zekâtta meşakkât yoktur ama onda da gönül meşakkâtli olarak veriyor, zor veriyor;Zekâtta meşakkât yoktur ama onda da gönül meşakkâtli olarak veriyor, zor veriyor; parayı çıkartıp hak yola veremiyor.parayı çıkartıp hak yola veremiyor. Çocuğunun sünneti için en lüks, beş yıldızlı oteliÇocuğunun sünneti için en lüks, beş yıldızlı oteli kaç günlüğüne tutup şu kadar milyar lirayı harcayabiliyor da fukara için onu yapamıyor.kaç günlüğüne tutup şu kadar milyar lirayı harcayabiliyor da fukara için onu yapamıyor. Yani sünneti yapmazsan, Allah rızası için o paraları -diyelim ki- bir fakir mahalleninYani sünneti yapmazsan, Allah rızası için o paraları -diyelim ki- bir fakir mahallenin bir semtine harcasan, o semt ihya olur. Ama insanlar böyle yapmıyor.bir semtine harcasan, o semt ihya olur. Ama insanlar böyle yapmıyor. Demek ki Allah rızası için cihat olacak. Demek ki Allah rızası için cihat olacak.

Bir: "Kim Allah rızası için cihat ederse Allah'ın himayesine girer." Bir: "Kim Allah rızası için cihat ederse Allah'ın himayesine girer."

 İkinci cümle: Ve men âde marîdan kâne dâminen ale'llâhi.İkinci cümle: Ve men âde marîdan kâne dâminen ale'llâhi. "Kim hasta ziyaret ederse Allah'ın himayesine girer." "Kim hasta ziyaret ederse Allah'ın himayesine girer."

Allah onu sever, himayesine alır; zarardan, ziyandan korur, hasarı olmaz.Allah onu sever, himayesine alır; zarardan, ziyandan korur, hasarı olmaz. Tazmin etmek hasar olduktan sonra oluyor. Tazmin etmeye lüzum kalmadan himayesine alır.Tazmin etmek hasar olduktan sonra oluyor. Tazmin etmeye lüzum kalmadan himayesine alır. Tazmine lüzum kalmadan Allah'ın koruduğu bir mübarek insan olur. Tazmine lüzum kalmadan Allah'ın koruduğu bir mübarek insan olur.

 Hasta ziyareti, bu da çok önemli. Çünkü insanlar hastalanıyor, hastalandığı zaman hassaslaşıyor.Hasta ziyareti, bu da çok önemli. Çünkü insanlar hastalanıyor, hastalandığı zaman hassaslaşıyor. İlaç lazım, mâneviyatının düzelmesi lazım, sevdiği insanların karşısına gelmesi lazım. İlaç lazım, mâneviyatının düzelmesi lazım, sevdiği insanların karşısına gelmesi lazım. Amerikalılar bunu çok güzel biliyorlar, dergilerine yazıyorlar: "Mâneviyat gücüyle kanseri yendi.Amerikalılar bunu çok güzel biliyorlar, dergilerine yazıyorlar: "Mâneviyat gücüyle kanseri yendi. Annesi anne sevgisiyle çocuğuma bakacağım diye, amansız kanser hastalığına tutulduğu halde,Annesi anne sevgisiyle çocuğuma bakacağım diye, amansız kanser hastalığına tutulduğu halde, çocuğu büyütünceye kadar -mâneviyatı sayesinde- direndi, ölmedi, yaşadı.çocuğu büyütünceye kadar -mâneviyatı sayesinde- direndi, ölmedi, yaşadı. O arzusu, şevki, sevgisi, çocuğuna karşı muhabbeti, himayesi, şefkati sayesinde...O arzusu, şevki, sevgisi, çocuğuna karşı muhabbeti, himayesi, şefkati sayesinde... Çocuğu büyüdükten sonra artık 'Tamam, oh, rahat...' dediği zaman öldü." diye, bunları hep yazıyorlar.Çocuğu büyüdükten sonra artık 'Tamam, oh, rahat...' dediği zaman öldü." diye, bunları hep yazıyorlar. Yani insanın mâneviyatı önemli oluyor. Yani insanın mâneviyatı önemli oluyor.

Bizim dinimizde hastanın duası makbul. Onun için hasta kardeşlerimizi ziyaret edeceğiz.Bizim dinimizde hastanın duası makbul. Onun için hasta kardeşlerimizi ziyaret edeceğiz. "İhtiyacın var mı? İlaç mı istiyorsun? Paraya mı ihtiyacın var?" diyeceğiz. "İhtiyacın var mı? İlaç mı istiyorsun? Paraya mı ihtiyacın var?" diyeceğiz.

 Hiçbir şey olmasa, sadece mâneviyatı hoş olsun,Hiçbir şey olmasa, sadece mâneviyatı hoş olsun, gönlü şenlensin diye ziyaret edeceğiz, teselli edeceğiz, duasını isteyeceğiz.gönlü şenlensin diye ziyaret edeceğiz, teselli edeceğiz, duasını isteyeceğiz. Hasta ziyareti dinimizde mühim bir vazife olarak cihadın arkasından Peygamber EfendimizHasta ziyareti dinimizde mühim bir vazife olarak cihadın arkasından Peygamber Efendimiz "Hasta ziyaret eden Allah'ın himayesinde olur, himayesini kazanır." diye bildiriyor."Hasta ziyaret eden Allah'ın himayesinde olur, himayesini kazanır." diye bildiriyor. Hele cuma günü hasta ziyareti çok sevaptır. Hele cuma günü hasta ziyareti çok sevaptır.

Bu vaazı dinledikten sonra, kimin nerede hastası varsa, evde veyahut hastanede,Bu vaazı dinledikten sonra, kimin nerede hastası varsa, evde veyahut hastanede, gitsin ziyaret etsin, o sevapları kazansın. gitsin ziyaret etsin, o sevapları kazansın.

 Ve men ğadâ ile'l-mescidi ev râha kâne dâminen ale'llâhi. Ve men ğadâ ile'l-mescidi ev râha kâne dâminen ale'llâhi. "Kim mescide giderse, mescitten gelirse, sabah giderse, akşam giderse..." "Kim mescide giderse, mescitten gelirse, sabah giderse, akşam giderse..."

 Ğadâ-ğuduvven, yani günün bir tarafında.Ğadâ-ğuduvven, yani günün bir tarafında. Râha-rehavan, yine günün bir tarafında, "sabah-akşam" demek. Mescide giderse...Râha-rehavan, yine günün bir tarafında, "sabah-akşam" demek. Mescide giderse... Tabii mescitte beş vakit namaz var; sabah, öğlen, ikindi, akşam, yatsı namazı var. Tabii mescitte beş vakit namaz var; sabah, öğlen, ikindi, akşam, yatsı namazı var.

Burada, güzel Hicaz'da bir de bir ezan duyuyorsunuz, bir kalkıyorsunuz, saat daha 4. Burada, güzel Hicaz'da bir de bir ezan duyuyorsunuz, bir kalkıyorsunuz, saat daha 4.

Niye okuyorlar? Niye okuyorlar?

Teheccüde kalksın, teheccüd namazı kılsın diye. Teheccüd ezanı okuyorlar.Teheccüde kalksın, teheccüd namazı kılsın diye. Teheccüd ezanı okuyorlar. Bizde yok bu ezan. Halbuki teheccüd namazını Peygamber Efendimiz çok tavsiye etmiş, çok sevaplı.Bizde yok bu ezan. Halbuki teheccüd namazını Peygamber Efendimiz çok tavsiye etmiş, çok sevaplı. Bu da hatırınızda olsun. Siz saatinizi ayarlayın, saatiniz sizi teheccüd vaktinde kaldırsın. Bu da hatırınızda olsun. Siz saatinizi ayarlayın, saatiniz sizi teheccüd vaktinde kaldırsın.

Sevgili kardeşlerim. Sevgili kardeşlerim.

Mescide sabah akşam giden Allah'ın himayesinde olur.Mescide sabah akşam giden Allah'ın himayesinde olur. Yani ibadete müdavim olan insan Allah'ın himayesine girer. Yani ibadete müdavim olan insan Allah'ın himayesine girer. "Camilere, cemaatlere devam eden girer." mânasına da gelebilir. "Camilere, cemaatlere devam eden girer." mânasına da gelebilir. "Giderken gelirken o esnada himâye-i ilâhiyede olur." mânasına da gelebilir."Giderken gelirken o esnada himâye-i ilâhiyede olur." mânasına da gelebilir. Birinci mânası daha muhtemel olsa gerek.Birinci mânası daha muhtemel olsa gerek. Yani "Sabah akşam, erkendir diye, karanlıktır diye, yoruldum diye, uykum var diye Yani "Sabah akşam, erkendir diye, karanlıktır diye, yoruldum diye, uykum var diye bahane bulmadan namazlarını camide kılan kimse Allah'ın himayesine girer." demek. bahane bulmadan namazlarını camide kılan kimse Allah'ın himayesine girer." demek.

Onun için aziz ve muhterem kardeşlerim, beş vakit namazı camide kılmaya çok dikkat edin.Onun için aziz ve muhterem kardeşlerim, beş vakit namazı camide kılmaya çok dikkat edin. Namaza müdavim olun. Eviniz mescit olsun, evinizde zaman zaman sevaplı nafile namazları kılarsınız.Namaza müdavim olun. Eviniz mescit olsun, evinizde zaman zaman sevaplı nafile namazları kılarsınız. Mescit de eviniz gibi olsun. Yani sık sık gittiğiniz, her zaman orada bulunduğunuz yer olsun. Mescit de eviniz gibi olsun. Yani sık sık gittiğiniz, her zaman orada bulunduğunuz yer olsun. Bu, Abdulhâlık-ı Gucdüvânî Efendimiz'in bizlere nasihati; Bu, Abdulhâlık-ı Gucdüvânî Efendimiz'in bizlere nasihati;

"Eviniz mescit olsun. Mescit de eviniz olsun." "Eviniz mescit olsun. Mescit de eviniz olsun."

 Evimizden sonra bizim ikinci adresimiz neresi? Mescit. Evimizden sonra bizim ikinci adresimiz neresi?

Mescit.

Mescide gitse sorsa, imam bizim kim olduğumuzu bilir, evimizi gösterir. Hakikaten ikinci adres.Mescide gitse sorsa, imam bizim kim olduğumuzu bilir, evimizi gösterir. Hakikaten ikinci adres. Hani televizyonda bazı reklamlar var; "İkinci adresimiz falanca." diye.Hani televizyonda bazı reklamlar var; "İkinci adresimiz falanca." diye. Müslümanların birinci adresi eviyse, ikinci adresi camisidir. Müslümanların birinci adresi eviyse, ikinci adresi camisidir.

Sabah akşam camiye gidip gelen Allah'ın himayesinde olur.Sabah akşam camiye gidip gelen Allah'ın himayesinde olur. Üçüncüsü de böylece sayılmış oldu. Üçüncüsü de böylece sayılmış oldu.

 Allah yolunda cihat eden, bir. Hasta ziyaret eden, iki. Sabah akşam mescide giden müslüman, üç. Allah yolunda cihat eden, bir. Hasta ziyaret eden, iki. Sabah akşam mescide giden müslüman, üç.

Dördüncüye geliyoruz: Dördüncüye geliyoruz:

Ve men celese fî beytihî ve lâ yağteb ehaden bi-sûin kâne dâminen ale'llâhi.Ve men celese fî beytihî ve lâ yağteb ehaden bi-sûin kâne dâminen ale'llâhi. "Evinde oturup da kimseyi kötü sözler söyleyip gıybet etmeyen kimse de Allah'ın himayesinde olur." "Evinde oturup da kimseyi kötü sözler söyleyip gıybet etmeyen kimse de Allah'ın himayesinde olur."

Evinde durup da başkasına zarar vermeyen insana da Allah mükâfat veriyor.Evinde durup da başkasına zarar vermeyen insana da Allah mükâfat veriyor. Evinde duruyor, gıybet de yapmıyor.Evinde duruyor, gıybet de yapmıyor. Hani evde o geldi, bu gitti, oturalım sohbet edelim derken işi gıybete,Hani evde o geldi, bu gitti, oturalım sohbet edelim derken işi gıybete, dedikoduya, laf taşımaya, çekiştirmeye dökmüyorlar. Kimseyi gıybet etmiyorlar.dedikoduya, laf taşımaya, çekiştirmeye dökmüyorlar. Kimseyi gıybet etmiyorlar. O da sevap kazanır, o da Allah'ın himayesinde olur. Onun için dilimize de sahip olalım. O da sevap kazanır, o da Allah'ın himayesinde olur. Onun için dilimize de sahip olalım.

 Dilin günahlarından bir kısmı yalandır, dolandır;Dilin günahlarından bir kısmı yalandır, dolandır; bir kısmı karşı tarafın kalbini kıracak ağır hakaretler, sözlerdir.bir kısmı karşı tarafın kalbini kıracak ağır hakaretler, sözlerdir. Dilin günahları çirkin sözler, küfür vesairedir.Dilin günahları çirkin sözler, küfür vesairedir. Bir kısmı da dedikodudur, adam çekiştirmektir, bir insanın kötülüğünü sağa sola söylemektir.Bir kısmı da dedikodudur, adam çekiştirmektir, bir insanın kötülüğünü sağa sola söylemektir. Kötülüğü olunca gıybet oluyor. Hakikaten o adamda o kötülük, o kötü sıfat var, söylüyor; Kötülüğü olunca gıybet oluyor. Hakikaten o adamda o kötülük, o kötü sıfat var, söylüyor;

"Ne yapayım; haklıyım, o adamda bu huy var. Vallaha doğru, billaha doğru! Doğru söylüyorum." "Ne yapayım; haklıyım, o adamda bu huy var. Vallaha doğru, billaha doğru! Doğru söylüyorum."

Doğru söylüyorsun ama doğru söylemek bile gıybet olur. Yalan olsa zaten iftira olacak.Doğru söylüyorsun ama doğru söylemek bile gıybet olur. Yalan olsa zaten iftira olacak. O bakımdan dedikodu yapmak, çekiştirmek yok.O bakımdan dedikodu yapmak, çekiştirmek yok. Evinde uslu duran, dilini kullanmasını, günah etmemesini bilen de sevap kazanır. Evinde uslu duran, dilini kullanmasını, günah etmemesini bilen de sevap kazanır.

Bu Arafat'ta da -Peygamber Efendimiz'in hadisi var;Bu Arafat'ta da -Peygamber Efendimiz'in hadisi var; "Bugün gözüne, diline, sahip olan Allah'ın mükâfatını alır." diye"Bugün gözüne, diline, sahip olan Allah'ın mükâfatını alır." diye - Arafat'ın mükâfatını almanın şartı da o. - Arafat'ın mükâfatını almanın şartı da o.

 Dördüncüsü de bu. Demek ki dilimize de sahip olacağız.Dördüncüsü de bu. Demek ki dilimize de sahip olacağız. Dilimizle günah, Allah'ın sevmediği şeyler söylemeyeceğiz. Dilimizle günah, Allah'ın sevmediği şeyler söylemeyeceğiz.

Ve men dehale alâ imâmin yuazziruhû kâne dâminen ale'llâhi.Ve men dehale alâ imâmin yuazziruhû kâne dâminen ale'llâhi. "Kim bir İslâm önderinin yanına onu desteklemek, ona hürmet etmek için girer,"Kim bir İslâm önderinin yanına onu desteklemek, ona hürmet etmek için girer, onun bayrağı altında toplanır, İslâm'a hizmet için çalışırsa,onun bayrağı altında toplanır, İslâm'a hizmet için çalışırsa, o da Allah'ın himayesinde olur." diye Peygamber Efendimiz buyuruyor. o da Allah'ın himayesinde olur." diye Peygamber Efendimiz buyuruyor.

 Demek ki dinimizi iyi bilen, dinimizi koruyan, müslümanları himaye eden,Demek ki dinimizi iyi bilen, dinimizi koruyan, müslümanları himaye eden, İslâm için, İslâm'ın gelişmesi, yükselmesi, müslümanların hizmetlerinin görülmesi,İslâm için, İslâm'ın gelişmesi, yükselmesi, müslümanların hizmetlerinin görülmesi, bilgilerinin arttırılması için çalışan insanlar... bilgilerinin arttırılması için çalışan insanlar...

 Peygamberlerin varisleri kimlerdir? Alimlerdir.Peygamberlerin varisleri kimlerdir?

Alimlerdir. Çünkü onlar Kur'an'ı, hadisleri bilirler; insanlara Allah'ın emirlerini doğru aktarırlar. Çünkü onlar Kur'an'ı, hadisleri bilirler; insanlara Allah'ın emirlerini doğru aktarırlar.

"Peki bir insan yanlış bir yola girse, yanlış bir insana tâbi olsa ne olur?" "Peki bir insan yanlış bir yola girse, yanlış bir insana tâbi olsa ne olur?"

Onunla beraber yanlış yola gider, sonunda cezayı, belasını bulur.Onunla beraber yanlış yola gider, sonunda cezayı, belasını bulur. Yani insan kime tâbi olması [gerektiğini] bilmesi lazım.Yani insan kime tâbi olması [gerektiğini] bilmesi lazım. İyi iş yapan, doğru yolda yürüyen insanın yanına girerse, onu desteklerse...İyi iş yapan, doğru yolda yürüyen insanın yanına girerse, onu desteklerse... Peygamber Efendimiz buyuruyor ki; Peygamber Efendimiz buyuruyor ki;

 Lâ tezâlu tâifetün min ümmetî zâhirîne ale'l-hakki hattâ tekûme's-saate.Lâ tezâlu tâifetün min ümmetî zâhirîne ale'l-hakki hattâ tekûme's-saate. "Kıyamet kopuncaya kadar müslümanların arasından, âhir zamanın fitneleri bile olsa, "Kıyamet kopuncaya kadar müslümanların arasından, âhir zamanın fitneleri bile olsa, dünya değişse, insanlar şaşırsa, sapıtsa, İslâm unutulsa bile, İslâm'ı bilen, İslâm'ı yaşayan,dünya değişse, insanlar şaşırsa, sapıtsa, İslâm unutulsa bile, İslâm'ı bilen, İslâm'ı yaşayan, İslâm için çalışan bir mübarek zümre daima mevcut olacak."İslâm için çalışan bir mübarek zümre daima mevcut olacak." Bir tâife-i merdiyye daima var olacak, kıyamet kopuncaya kadar... Bir tâife-i merdiyye daima var olacak, kıyamet kopuncaya kadar...

Lâ yedurruhum men hazelehüm.Lâ yedurruhum men hazelehüm. "Öteki müslümanlar, onların kadrini kıymetini bilmese, desteklemese bile zarara uğramayacaklar,"Öteki müslümanlar, onların kadrini kıymetini bilmese, desteklemese bile zarara uğramayacaklar, onlar mağlup edilemeyecekler. Çünkü onları Allah destekliyor." onlar mağlup edilemeyecekler. Çünkü onları Allah destekliyor."

İşte o zümreden olmaya gayret etmek lazım. Din için hizmet etmeye çalışmak lazım.İşte o zümreden olmaya gayret etmek lazım. Din için hizmet etmeye çalışmak lazım. Cahil reisler edinmemek lazım. Fâsık, fâcir insanlara takılmamak lazım.Cahil reisler edinmemek lazım. Fâsık, fâcir insanlara takılmamak lazım. İyi bir müslümanın, yanlış bayrak açıp yanlış yolda gidenlere tâbi olup daİyi bir müslümanın, yanlış bayrak açıp yanlış yolda gidenlere tâbi olup da kendisini tehlikeye atmaması lazım; kötü işlere de âlet olmaması lazım. kendisini tehlikeye atmaması lazım; kötü işlere de âlet olmaması lazım.

Allahu Teâlâ hazretleri böyle bu ve emsali hadîs-i şerîflerdeAllahu Teâlâ hazretleri böyle bu ve emsali hadîs-i şerîflerde Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'in bizlere işaret buyurduğu hakikatleri anlayıp,Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'in bizlere işaret buyurduğu hakikatleri anlayıp, dinin inceliklerini kavrayıp iyi müslüman olmayı, iyi işler yapmayı cümlemize nasip eylesin.dinin inceliklerini kavrayıp iyi müslüman olmayı, iyi işler yapmayı cümlemize nasip eylesin. Âhiret sevabını kazanmayı, Allah'ın rızasına ermeyi, cennetine girmeyi, cehenneme atılmaktan,Âhiret sevabını kazanmayı, Allah'ın rızasına ermeyi, cennetine girmeyi, cehenneme atılmaktan, yanmaktan, cezaları yemekten kurtulmayı, Peygamber Efendimiz'e cennette komşu olmayı nasip eylesin.yanmaktan, cezaları yemekten kurtulmayı, Peygamber Efendimiz'e cennette komşu olmayı nasip eylesin. Cennet nimetleriyle mütena'im eylesin. Resûlullah'ın sohbetine erdirsin.Cennet nimetleriyle mütena'im eylesin. Resûlullah'ın sohbetine erdirsin. Allah'ın -celle celâlüh- selamına mazhar eylesin, cemalini görmeyi nasip eylesin.Allah'ın -celle celâlüh- selamına mazhar eylesin, cemalini görmeyi nasip eylesin. Rıdvan-ı ekber'ine nâil ve sahip eylesin. Rıdvan-ı ekber'ine nâil ve sahip eylesin.

Tekrar hem bayramlarınızı tebrik ederim, -çünkü bayramın son günüdür- hem Cumanızı tebrik ederim.Tekrar hem bayramlarınızı tebrik ederim, -çünkü bayramın son günüdür- hem Cumanızı tebrik ederim. Hem de ömrünüz bayram günü olsun; her gününüz, her rûzunuz bir îyd olsun, bayram olsun.Hem de ömrünüz bayram günü olsun; her gününüz, her rûzunuz bir îyd olsun, bayram olsun. Âhirette de Allah'ın rızasına erip en büyük bayrama nâil olun, mazhar olun diye dualar ederim,Âhirette de Allah'ın rızasına erip en büyük bayrama nâil olun, mazhar olun diye dualar ederim, bu mübarek dua diyarından, Mekke-i Mükerreme'den...bu mübarek dua diyarından, Mekke-i Mükerreme'den... Bu mübarek bayram günlerinde, eyyâm-ı teşrıkın son gününde,Bu mübarek bayram günlerinde, eyyâm-ı teşrıkın son gününde, cuma gününde Allah dualarımızı kabul eylesin, rahmetine cümlemizi nâil eylesin. cuma gününde Allah dualarımızı kabul eylesin, rahmetine cümlemizi nâil eylesin.

es-Selâmü aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh! es-Selâmü aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh!

Hicri Yeni Yıl ve Aşure
Kısa ve Öz Sohbetler
Server Yayınları
Dinle Hata Bildir/Öneride Bulun Not Ekle
Konuşma Hakkında
Server Kürsü
Detaylı Arama
Namaz Vakitleri

27 Zilhicce 1445

03 Temmuz 2024

İmsak
03:30
Güneş
05:29
Öğle
13:13
İkindi
17:13
Akşam
20:47
Yatsı
22:37
Kayıt Ol
Giriş Yap
Mehmed Zahid<br>KOTKU
Mehmed Zahid
KOTKU

Hakkında

Hadis Dersleri (MZK)

Cuma Sohbetleri (MZK)

Münebbihat Dersleri
Mahmud Es’ad<br>COŞAN
Mahmud Es’ad
COŞAN

Hakkında

MEC YÂD ve Belgeseller

Hadis Dersleri (MEC)

Cuma Sohbetleri (MEC)

Tefsir Dersleri

Tasavvuf Sohbetleri

Mübarek Gün ve Geceler

Gurbet Sohbetleri

Hac ve Umre

Aile Eğitim Kampı Konuşmaları

Anma Programları

Konferanslar

Sorular ve Cevaplar

Diğer Çeşitli Konuşmalar
Muharrem Nureddin<br>COŞAN
Muharrem Nureddin
COŞAN

Hakkında

Konuşmalar

Mübarek Gün ve Geceler

Önemli Mesajlar

Basın Bildirileri
Tüm Sohbetleri Listele
Kısa ve Öz Paylaşımlar
Tema 1
Tema 2
Açık Renk Modu
Koyu Renk Modu