Namaz Vakitleri

20 Cemâziye'l-Evvel 1446
22 Kasım 2024
İmsak
06:22
Güneş
07:52
Öğle
12:55
İkindi
15:25
Akşam
17:48
Yatsı
19:12
Detaylı Arama

Ebû Yezîd El-Bistâmî Hz. (3)

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

23 Zilka'de 1413 / 15.05.1993
İstanbul

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN Tabakatus Sufiyye sohbetlerine Mustafa Selâmi Efendi Tekkesi’nde başlamıştır (02. 12. 1991).
Tabakàtü’s-Sùfiyye, Sülemî’nin ilk sûfilerden yüz tanesinin hayatını ve sözlerini kaydettiği eseridir.

Fudayl ibn-i Iyad hakkındadır. Daha sonraki yıllarda, İstanbul’un Anadolu yakasında muhtelif camilerde yapılmıştır.

Sohbetlerin amacını şöyle açıklıyordu: “Bizler de karınca kararınca takvâ yolunda, Rabbimizin rızası yolunda yürüyen insanlar olduğumuzdan, “Bu yolun bizden önceki büyükleri, selef-i sàlihînimiz neler söylemişler, onların nasihatlerinden istifade edelim; nasıl yaşamışlar, hayatları bize örnek olsun!” diye, tasavvuf aleminin büyüklerinin hayatlarını okumayı; sözlerini dinleyip, belleyip mûcebince amel etmeyi düşünerek; Türkçesi bulunmayan bir eser olsun, kaynak olsun, ana eser olsun; böylece yaptığımız çalışma da yapılmamış bir çalışma olarak, yeni bir çalışma olsun diye düşündüğümüz için; 412 hicrî, 1021 milâdî tarihinde, yâni yıllarında vefat etmiş olan, Nişâpurlu Ebû Abdurrahman es Sülemî Hazretleri’nin, tasavvuf ilminde kaynak olan, ana eser olan, müracaat kitabı olan Tabakàtü’s Sùfiyye’sini okumaya başladık.

Bu sohbetler Cumartesi akşamları yapılıyordu ve bir saat kadar sürüyordu. Hoca efendi seyahatte olduğu zamanlar sohbete ara veriliyor, İstanbul’da oldukları zaman devam ediyordu. 7 Mayıs 1997 günü yurtdışına çıkıncaya kadar devam etti. Fudayl ibn-i Iyad’dan başlayıp, sırayla her seferinde birkaç sayfa okuyup izah ederek sohbetlerini sürdürüyordu. 26 Ekim 1996 günü yaptığı son Tabakàtü’s-Sûfiyye sohbetinde, Ebû Osman el-Hîrî’nin 29. sözüne kadar gelmişti.

Sohbetlerde, önce o gün izah edilecek sözlerin Arapça metinleri okunuyor, kısaca anlamı veriliyor; sonra râvîler hakkında dipnotlardan bilgiler veriliyordu. Sözler izah edilip açıklanıyordu. Sohbetin sonunda da, çıkartılacak dersler anlatılıyor ve günümüzde neler yapmamız gerektiği hakkında tavsiyelerde bulunuluyordu.
İlim Öğrenmekte Niyetin Önemi, Ma’rifetullah’ın Kıymeti, Himmet Ehli ve Minnet Ehli, Ma’rifetullaha Ermenin Sebebi | gibi konu başlıkları içeren dini sohbet.

Ebû Yezîd El-Bistâmî Hz. (3)

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

23 Zilka'de 1413 / 15.05.1993
İstanbul

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN Tabakatus Sufiyye sohbetlerine Mustafa Selâmi Efendi Tekkesi’nde başlamıştır (02. 12. 1991).
Tabakàtü’s-Sùfiyye, Sülemî’nin ilk sûfilerden yüz tanesinin hayatını ve sözlerini kaydettiği eseridir.

Fudayl ibn-i Iyad hakkındadır. Daha sonraki yıllarda, İstanbul’un Anadolu yakasında muhtelif camilerde yapılmıştır.

Sohbetlerin amacını şöyle açıklıyordu: “Bizler de karınca kararınca takvâ yolunda, Rabbimizin rızası yolunda yürüyen insanlar olduğumuzdan, “Bu yolun bizden önceki büyükleri, selef-i sàlihînimiz neler söylemişler, onların nasihatlerinden istifade edelim; nasıl yaşamışlar, hayatları bize örnek olsun!” diye, tasavvuf aleminin büyüklerinin hayatlarını okumayı; sözlerini dinleyip, belleyip mûcebince amel etmeyi düşünerek; Türkçesi bulunmayan bir eser olsun, kaynak olsun, ana eser olsun; böylece yaptığımız çalışma da yapılmamış bir çalışma olarak, yeni bir çalışma olsun diye düşündüğümüz için; 412 hicrî, 1021 milâdî tarihinde, yâni yıllarında vefat etmiş olan, Nişâpurlu Ebû Abdurrahman es Sülemî Hazretleri’nin, tasavvuf ilminde kaynak olan, ana eser olan, müracaat kitabı olan Tabakàtü’s Sùfiyye’sini okumaya başladık.

Bu sohbetler Cumartesi akşamları yapılıyordu ve bir saat kadar sürüyordu. Hoca efendi seyahatte olduğu zamanlar sohbete ara veriliyor, İstanbul’da oldukları zaman devam ediyordu. 7 Mayıs 1997 günü yurtdışına çıkıncaya kadar devam etti. Fudayl ibn-i Iyad’dan başlayıp, sırayla her seferinde birkaç sayfa okuyup izah ederek sohbetlerini sürdürüyordu. 26 Ekim 1996 günü yaptığı son Tabakàtü’s-Sûfiyye sohbetinde, Ebû Osman el-Hîrî’nin 29. sözüne kadar gelmişti.

Sohbetlerde, önce o gün izah edilecek sözlerin Arapça metinleri okunuyor, kısaca anlamı veriliyor; sonra râvîler hakkında dipnotlardan bilgiler veriliyordu. Sözler izah edilip açıklanıyordu. Sohbetin sonunda da, çıkartılacak dersler anlatılıyor ve günümüzde neler yapmamız gerektiği hakkında tavsiyelerde bulunuluyordu.
İlim Öğrenmekte Niyetin Önemi, Ma’rifetullah’ın Kıymeti, Himmet Ehli ve Minnet Ehli, Ma’rifetullaha Ermenin Sebebi | gibi konu başlıkları içeren dini sohbet.

Konuşma Metni

Eûzübillâhimineşşeytânirracîm. Bismillâhirrahmânirrahîm. Eûzübillâhimineşşeytânirracîm. Bismillâhirrahmânirrahîm.

el-Hamdü li'l-lâhi Rabbi'l-âlemîne, hamden kesîran tayyiben mübâreken fîhi,el-Hamdü li'l-lâhi Rabbi'l-âlemîne, hamden kesîran tayyiben mübâreken fîhi, alâ külli hâlin ve fî-külli hîn, hamden kemâ yenbeğî li-celâli vechihî ve li-azîmi sultânih.alâ külli hâlin ve fî-külli hîn, hamden kemâ yenbeğî li-celâli vechihî ve li-azîmi sultânih. Ve's-salâtü ve's-selâmü alâ hayri halkıhî seyyidinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihîVe's-salâtü ve's-selâmü alâ hayri halkıhî seyyidinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi'd-dîn. Emmâ ba'd. ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi'd-dîn.

Emmâ ba'd.

Aziz ve muhterem kardeşlerim! Aziz ve muhterem kardeşlerim!

Allahu Teâlâ hazretlerinin selamı, rahmeti, bereketi üzerinize olsun.Allahu Teâlâ hazretlerinin selamı, rahmeti, bereketi üzerinize olsun. Tabakâtü's-sûfiyye isimli eserin 71. sayfasına geldik.Tabakâtü's-sûfiyye isimli eserin 71. sayfasına geldik. Bayezîd-i Bistâmî hazretlerinin hayatı, sözleri ve rivayetleriyle ilgili kısımdayız. Bayezîd-i Bistâmî hazretlerinin hayatı, sözleri ve rivayetleriyle ilgili kısımdayız.

Bu rivayetlerin okunmasına ve izahına başlamadan önceBu rivayetlerin okunmasına ve izahına başlamadan önce evvela ve hâsseten Peygamber Efendimiz'in rûh-i pâki için,evvela ve hâsseten Peygamber Efendimiz'in rûh-i pâki için, sonra onun âlinin, ashâbının, etbâının, ahbabının ve hâsseten sâdât ve meşâyih-i turuk-i aliyyemiz kisonra onun âlinin, ashâbının, etbâının, ahbabının ve hâsseten sâdât ve meşâyih-i turuk-i aliyyemiz ki hulefâ-i Resûlullah'tır, onların ruhları için, Ebû Bekir es-Sıddîk ve Ali el-Murtaza'danhulefâ-i Resûlullah'tır, onların ruhları için, Ebû Bekir es-Sıddîk ve Ali el-Murtaza'dan Hocamız Muhammed Zâhid-i Bursevî'ye kadar turuk-i aliyyemizden güzerân eylemiş olan pîrlerimizin,Hocamız Muhammed Zâhid-i Bursevî'ye kadar turuk-i aliyyemizden güzerân eylemiş olan pîrlerimizin, meşâyihimizin, mürşidlerimizin, hocalarımızın ruhları için, bu beldelerde medfun bulunanmeşâyihimizin, mürşidlerimizin, hocalarımızın ruhları için, bu beldelerde medfun bulunan enbiyâullah, evliyâullah, salihlerin, sahabe-i kirâm hazretlerinin ve şu beldeyeenbiyâullah, evliyâullah, salihlerin, sahabe-i kirâm hazretlerinin ve şu beldeye ismini vermiş olan Ebâ Eyyûb el-Ensârî Efendimiz ve sair sahabe-i kirâmın ruhları için, ismini vermiş olan Ebâ Eyyûb el-Ensârî Efendimiz ve sair sahabe-i kirâmın ruhları için, Yûşâ aleyhisselam'ın -Beykoz'da makamı bulunması hasebiyle- ruhu için Yûşâ aleyhisselam'ın -Beykoz'da makamı bulunması hasebiyle- ruhu için hâsseten ve bu civarda medfun bulunan cümle evliyâullah ve meşâyih-i kirâmın,hâsseten ve bu civarda medfun bulunan cümle evliyâullah ve meşâyih-i kirâmın, Şeyh Murat hazretlerinin, Abdülehadi'n-Nûrî hazretlerinin, Baba Haydar hazretlerininŞeyh Murat hazretlerinin, Abdülehadi'n-Nûrî hazretlerinin, Baba Haydar hazretlerinin ve içinde oturup toplandığımız şu tekkenin bânisi Selami Mustafa Efendi'nin ve hulefâsının ruhları içinve içinde oturup toplandığımız şu tekkenin bânisi Selami Mustafa Efendi'nin ve hulefâsının ruhları için ve uzaktan yakından buraya, bu sohbeti dinlemeye teşrif eden, gelen siz kardeşlerimizinve uzaktan yakından buraya, bu sohbeti dinlemeye teşrif eden, gelen siz kardeşlerimizin âhirete göçmüş olan bütün sevdiklerinin yakınlarının ruhları için,âhirete göçmüş olan bütün sevdiklerinin yakınlarının ruhları için, bir Fâtiha, üç İhlâs-ı Şerîf okuyalım, öyle başlayalım. bir Fâtiha, üç İhlâs-ı Şerîf okuyalım, öyle başlayalım.

Semi'tü Ebâ Amrin Muhammedi'bni Ahmedi'bni Hamdâne yekûlü; vecedtü bi-hattı Ebî:Semi'tü Ebâ Amrin Muhammedi'bni Ahmedi'bni Hamdâne yekûlü; vecedtü bi-hattı Ebî: Semi'tü Ebâ Osmâne, Saîde'bne İsmâîle, yekûlü: Kâle Ebû Yezîde:Semi'tü Ebâ Osmâne, Saîde'bne İsmâîle, yekûlü: Kâle Ebû Yezîde: "Men semia'l-kelâme liyetekelleme mea'n-nâsi razakahu'l-lâhu fehmen yükellimü bihî'n-nâse"Men semia'l-kelâme liyetekelleme mea'n-nâsi razakahu'l-lâhu fehmen yükellimü bihî'n-nâse ve men semiahû liyüâmila'l-lâhe bihî fî fi'lihî razekahü'l-lâhu fehmen yünâcî bihî Rabbehû azze ve celle."ve men semiahû liyüâmila'l-lâhe bihî fî fi'lihî razekahü'l-lâhu fehmen yünâcî bihî Rabbehû azze ve celle." "Ebû Amr Muhammed b. Ahmed b. Hamdan isimli şahıs, 'Ben işittim ki' diyor.""Ebû Amr Muhammed b. Ahmed b. Hamdan isimli şahıs, 'Ben işittim ki' diyor." Muhaddisün Nîsâbur."Nişâbur şehrinden bir muhaddis imiş." Zâhidün sikatün. "Zahidmiş;Muhaddisün Nîsâbur."Nişâbur şehrinden bir muhaddis imiş." Zâhidün sikatün. "Zahidmiş; ibadette, taatte güvenilen bir mübarek zât imiş." ibadette, taatte güvenilen bir mübarek zât imiş." Ve kad esnâ aleyhi gayru vâhid. "Pek çok kimse kendisini methetmiş." Ve kad esnâ aleyhi gayru vâhid. "Pek çok kimse kendisini methetmiş."

Semi'tü diyen müellif Ebû Abdirrahman es-Sülemî; "İşittim" diyor. Kimden işitmiş? Semi'tü diyen müellif Ebû Abdirrahman es-Sülemî; "İşittim" diyor.

Kimden işitmiş?

Kendisi de zaten Nişâburlu. Kendi şehrinde bulunan;Kendisi de zaten Nişâburlu. Kendi şehrinde bulunan; "Ebû Amr Muhammed b. Ahmed b. Hamdân muhaddis ve güvenilir kimse olan şahıstan işitmiş ki." "Ebû Amr Muhammed b. Ahmed b. Hamdân muhaddis ve güvenilir kimse olan şahıstan işitmiş ki."

Yekûlü. "Şöyle diyordu:" Vecedtü bi-hattı Ebî.Yekûlü. "Şöyle diyordu:" Vecedtü bi-hattı Ebî. "Babamın kendi el yazısıyla yazdığı kitapları arasında, defterleri arasında gördüm, buldum.""Babamın kendi el yazısıyla yazdığı kitapları arasında, defterleri arasında gördüm, buldum." Semi'tü Ebâ Osmâne Saîde'bne İsmâîle yekûl. "Ebû Osman Saîd b. İsmail'in şöyle dediğini işittim." Semi'tü Ebâ Osmâne Saîde'bne İsmâîle yekûl. "Ebû Osman Saîd b. İsmail'in şöyle dediğini işittim."

Ve hüve Ebû Osmân el-Hîrî. Ve hüve Ebû Osmân el-Hîrî.

Bu kitapta ileride hayatı gelecek olan evliyâullahtan, sûfilerden birisi;Bu kitapta ileride hayatı gelecek olan evliyâullahtan, sûfilerden birisi; ikinci tabakanın üçüncü şahsı imiş. Kitap on tabakaydı. ikinci tabakanın üçüncü şahsı imiş. Kitap on tabakaydı.

Biz birinci tabakanın sekizinci şahsının hayatı ve sözlerini okumaktayız.Biz birinci tabakanın sekizinci şahsının hayatı ve sözlerini okumaktayız. İki tane daha okuyunca birinci tabaka bitecek; ondan sonra ikinci tabaka şahısları başlayacak.İki tane daha okuyunca birinci tabaka bitecek; ondan sonra ikinci tabaka şahısları başlayacak. İşte bu Ebû Osman el-Hîrî onların üçüncüsüymüş.İşte bu Ebû Osman el-Hîrî onların üçüncüsüymüş. Yekûlü. "Diyor ki." Kâle Ebû Yezid. "Ebû Yezid şöyle dedi."Yekûlü. "Diyor ki." Kâle Ebû Yezid. "Ebû Yezid şöyle dedi." Men semia'l-kelâme liyetekelleme mea'n-nâs. "Kim, bir dini sohbeti; sözü, bilgiyi -akîdeden olsun,Men semia'l-kelâme liyetekelleme mea'n-nâs. "Kim, bir dini sohbeti; sözü, bilgiyi -akîdeden olsun, diğer dini konuların birinden olsun- o konuda insanlara konuşmak için dinlerse."diğer dini konuların birinden olsun- o konuda insanlara konuşmak için dinlerse." Razakahu'l-lâhü fehmen. "Allah ona niyetine göre bir anlayış ihsan eder."Razakahu'l-lâhü fehmen. "Allah ona niyetine göre bir anlayış ihsan eder." Yükellimü bihî'n-nâs "Ve insanlara bu duyduğunu anlatır." Yükellimü bihî'n-nâs "Ve insanlara bu duyduğunu anlatır."

"Başkalarına anlatayım." diye dinliyorsa, Allah; niyetine göre ona bir anlayış nasip eder."Başkalarına anlatayım." diye dinliyorsa, Allah; niyetine göre ona bir anlayış nasip eder. O da duyduğunu başka insanlara anlatır." O da duyduğunu başka insanlara anlatır."

Bu dini konuyu, zarif, tasavvufî, imanî, itikadî veya amelî herhangi bir meseleyi başkasına anlatır.Bu dini konuyu, zarif, tasavvufî, imanî, itikadî veya amelî herhangi bir meseleyi başkasına anlatır. Allah; niyetine göre ona öyle bir anlayış ihsan eder.Allah; niyetine göre ona öyle bir anlayış ihsan eder. Ve men semiahû liyuâmile'l-lâha bihî fî fi'lihî.Ve men semiahû liyuâmile'l-lâha bihî fî fi'lihî. "Ama kim de bir dini sohbeti 'Ben bunu öğreneyim de "Ama kim de bir dini sohbeti 'Ben bunu öğreneyim de Allah'a bu bilginin ışığında güzel ibadet edeyim. Allah ile kulluk muamelemi, bu bilginin ışığında,Allah'a bu bilginin ışığında güzel ibadet edeyim. Allah ile kulluk muamelemi, bu bilginin ışığında, bu yeni öğrendiğim inceliklere uygun olarak yapayım.' diye dinlerse o zaman Allah."bu yeni öğrendiğim inceliklere uygun olarak yapayım.' diye dinlerse o zaman Allah." Razakahu'l-lâhu fehmen. "Ona da öyle bir anlayış nasip eder ki."Razakahu'l-lâhu fehmen. "Ona da öyle bir anlayış nasip eder ki." Yünâcî bihî Rabbehû azze ve celle.Yünâcî bihî Rabbehû azze ve celle. "Azîz ve Celîl olan Rabbine o anlayışla münacaat eder, niyaz eder, yakarır." "Azîz ve Celîl olan Rabbine o anlayışla münacaat eder, niyaz eder, yakarır."

Hangisi daha iyi? İkincisi. Hangisi daha iyi?

İkincisi.

Allah; "Başkalarına anlatayım." diye dinleyene anlatacak kabiliyet veriyor.Allah; "Başkalarına anlatayım." diye dinleyene anlatacak kabiliyet veriyor. "Ben öğrendiğimle Allah'a kulluğumu güzel yapmaya çalışayım." diyene de"Ben öğrendiğimle Allah'a kulluğumu güzel yapmaya çalışayım." diyene de güzel yapmayı nasip edecek bir fehim, anlayış ihsan ediyor. güzel yapmayı nasip edecek bir fehim, anlayış ihsan ediyor. O, mârifetullah bakımından daha yüksek bir derece.O, mârifetullah bakımından daha yüksek bir derece. O zaman o şahıs Allah'a olan kulluğunu güzel yapacak bir anlayışa Allah tarafından erdiriliyor.O zaman o şahıs Allah'a olan kulluğunu güzel yapacak bir anlayışa Allah tarafından erdiriliyor. Demek ki niyetine göre, kim ne isterse Allah istediğine göre veriyor. Demek ki niyetine göre, kim ne isterse Allah istediğine göre veriyor.

Bilgiyi Allah'ın rızasını kazanmak için; "İyi kulluk nasıl yapılır?" diye anlamak için öğreneceğiz.Bilgiyi Allah'ın rızasını kazanmak için; "İyi kulluk nasıl yapılır?" diye anlamak için öğreneceğiz. Bilgi, bunun için öğrenilir.Bilgi, bunun için öğrenilir. Bilgi; başkalarıyla münakaşa için başkalarına fiyaka satmak için öğrenilmez. Bilgi; başkalarıyla münakaşa için başkalarına fiyaka satmak için öğrenilmez. Dünya menfaati sağlamak için hiç öğrenilmez. Böyle insanlara bilgi öğretilmez.Dünya menfaati sağlamak için hiç öğrenilmez. Böyle insanlara bilgi öğretilmez. Dini bilgiyi dünya menfaati sağlamakta kullanacak insana öğretilmez. Dini bilgiyi dünya menfaati sağlamakta kullanacak insana öğretilmez.

Bilgi; "Allah'a karşı kulluğunu güzel yapmakta kendisine ışık tutsun,Bilgi; "Allah'a karşı kulluğunu güzel yapmakta kendisine ışık tutsun, rehber olsun, kılavuz olsun, gerçekleri onunla görebilsin." diye öğrenilir. rehber olsun, kılavuz olsun, gerçekleri onunla görebilsin." diye öğrenilir.

Allahu Teâlâ; "Başkalarına anlatacağım." diye dinleyen insana başkalarına anlatacak bir anlayış, seziş, hafıza, yorum verir.Allahu Teâlâ; "Başkalarına anlatacağım." diye dinleyen insana başkalarına anlatacak bir anlayış, seziş, hafıza, yorum verir. Ama; "Ben Allah'a bu bilgim ışığı altında güzel ibadet edeyim." diyeAma; "Ben Allah'a bu bilgim ışığı altında güzel ibadet edeyim." diye dinleyen insana güzel ibadet etme nimetini, saadetini ihsan eder. dinleyen insana güzel ibadet etme nimetini, saadetini ihsan eder.

Biz burada âriflerin hayatlarını ve sözlerini okuyoruz.Biz burada âriflerin hayatlarını ve sözlerini okuyoruz. Allah'a olan kulluklarını çok güzel yapan insanlarınAllah'a olan kulluklarını çok güzel yapan insanların ve bu konuda isimleri tarihe geçmiş olan insanların hayatlarını ve sözlerini okuyoruz.ve bu konuda isimleri tarihe geçmiş olan insanların hayatlarını ve sözlerini okuyoruz. Sıradan insanlar değil; dünya ehli, gafil, cahil, kibirli insanlar değil.Sıradan insanlar değil; dünya ehli, gafil, cahil, kibirli insanlar değil. Ne ile tanınmış insanlar?Ne ile tanınmış insanlar? Allah'a çok güzel kulluk yapan, çok yüksek seviyeli ârifler.Allah'a çok güzel kulluk yapan, çok yüksek seviyeli ârifler. Onların hayatlarını ve sözlerini burada okuyoruz, dinliyoruz.Onların hayatlarını ve sözlerini burada okuyoruz, dinliyoruz. Bu eser onları; evliyâullahın hayatını ve sözlerini almış. Bu eser onları; evliyâullahın hayatını ve sözlerini almış.

Biz bunları niye söylüyoruz, niye dinliyoruz? Niye söylemeliyiz, niye dinlemeliyiz? Biz bunları niye söylüyoruz, niye dinliyoruz? Niye söylemeliyiz, niye dinlemeliyiz?

"Bu büyüklerin, âriflerin, bilgi ve tecrübelerini öğrenelim de biz de"Bu büyüklerin, âriflerin, bilgi ve tecrübelerini öğrenelim de biz de bu bilgilerin ışığında Allah'a güzel kulluk yapabilelim." diye öğreniyoruz, öğrenmeliyiz.bu bilgilerin ışığında Allah'a güzel kulluk yapabilelim." diye öğreniyoruz, öğrenmeliyiz. Yoksa "Tasavvufî bilgim ilerlesin; elbette ben de bu bilgiyiYoksa "Tasavvufî bilgim ilerlesin; elbette ben de bu bilgiyi bir gün bir yere gittiğim zaman başkasına anlatırım, satarım." diye öğrenirsek evetbir gün bir yere gittiğim zaman başkasına anlatırım, satarım." diye öğrenirsek evet bu anlatacak bilgi, anlayış olur ama asıl maksat bu değil.bu anlatacak bilgi, anlayış olur ama asıl maksat bu değil. Sen onlara o bilgiyi anlatırsan o insanlar seni takdir eder: Sen onlara o bilgiyi anlatırsan o insanlar seni takdir eder:

"Allah Allah! Tasavvufî bilgisi ne kadar derin."Allah Allah! Tasavvufî bilgisi ne kadar derin. Başka yerde duymadığımız sözleri bundan duyuyoruz." derler. Başka yerde duymadığımız sözleri bundan duyuyoruz." derler.

İnsanlar takdir eder.İnsanlar takdir eder. İnsanların takdiri önemli değil, Allah'ın rızası önemli!İnsanların takdiri önemli değil, Allah'ın rızası önemli! O halde bu âriflerin sözlerini, Allah'ın rızasını kazanmaya yönelik bilgileri, öğrenmek üzere dinlemeliyiz. O halde bu âriflerin sözlerini, Allah'ın rızasını kazanmaya yönelik bilgileri, öğrenmek üzere dinlemeliyiz.

İslâm tarihinde kaç tane Bayezîd-i Bistâmî var ki? Bir tane. İslâm tarihinde kaç tane Bayezîd-i Bistâmî var ki?

Bir tane.

Kaç tane İbrahim b. Edhem gibi insan var? Bir tane. Kaç tane İbrahim b. Edhem gibi insan var?

Bir tane.

Şu isimlerini okuduğumuz şahıslar, kolay bulunan insanlar değil.Şu isimlerini okuduğumuz şahıslar, kolay bulunan insanlar değil. Tarihe geçmiş, herkesin dilinde, dillere destan olmuş kimseler. Tarihe geçmiş, herkesin dilinde, dillere destan olmuş kimseler.

Demek ki ilim öğrenirken de insanın niyetini tashih etmesi, düzeltmesi, sahih yapması lazım. Demek ki ilim öğrenirken de insanın niyetini tashih etmesi, düzeltmesi, sahih yapması lazım.

Sahih ilim niyeti nedir? Sahih ilim niyeti nedir?

"Ben bu ilmi öğreneceğim, Allah'a daha güzel kulluk yapacağım;"Ben bu ilmi öğreneceğim, Allah'a daha güzel kulluk yapacağım; hatalardan, cahillikten, gafillikten kendimi kurtaracağım.hatalardan, cahillikten, gafillikten kendimi kurtaracağım. Falso yapmayacağım, hata yapmayacağım, güzel kulluk yapacağım." diye düşünmektir. Falso yapmayacağım, hata yapmayacağım, güzel kulluk yapacağım." diye düşünmektir.

Kâle ve kâle Ebû Yezîde ittalea'l-lâhü alâ kulûbi evliyâihî fe-minhüm men lem yekünKâle ve kâle Ebû Yezîde ittalea'l-lâhü alâ kulûbi evliyâihî fe-minhüm men lem yekün yaslühu li-hamli'l-mârifeti sırfen. Fe-şeğalehüm bi'l-ibadeti.yaslühu li-hamli'l-mârifeti sırfen. Fe-şeğalehüm bi'l-ibadeti. "Yine aynı şahıs, aynı rivayet zinciri ile dedi ki." "Yine aynı şahıs, aynı rivayet zinciri ile dedi ki."

Biz bu rivayetleri böyle okuyoruz ve üzerinde durup anlatıyoruz.Biz bu rivayetleri böyle okuyoruz ve üzerinde durup anlatıyoruz. Şu sebeple anlatıyoruz ki: Şu sebeple anlatıyoruz ki:

Bu, Türkiye'de alışılmış bir şey değil. Eski büyük İslâm alimleri bir sözü havadan söylememişler,Bu, Türkiye'de alışılmış bir şey değil. Eski büyük İslâm alimleri bir sözü havadan söylememişler, keyiften söylememişler, kendi kanaatlerini söylememişler. Hem nereden aldıklarını yazmışlarkeyiften söylememişler, kendi kanaatlerini söylememişler. Hem nereden aldıklarını yazmışlar hem de o aldıkları şahısların güvenirlik derecelerini gayet iyi bir şekilde tahkik etmişler.hem de o aldıkları şahısların güvenirlik derecelerini gayet iyi bir şekilde tahkik etmişler. Sağlam, ciddi ve güvenilir söz söylemeye, güvenilir rivayetleri kullanmaya çalışmışlar.Sağlam, ciddi ve güvenilir söz söylemeye, güvenilir rivayetleri kullanmaya çalışmışlar. Bu kitabın üslubu, yazılışı bunu gösteriyor. Biz bundan ne ders alacağız? Bu kitabın üslubu, yazılışı bunu gösteriyor.

Biz bundan ne ders alacağız?

Biz de öğrendiğimiz bir şeyi sağlam rivayetle öğreneceğiz. Bizde gevşeklik var.Biz de öğrendiğimiz bir şeyi sağlam rivayetle öğreneceğiz. Bizde gevşeklik var. Ben bu gevşekliği Suudi Arabistan'a gittiğim ve oradaki insanlarla konuştuğum zaman gördüm.Ben bu gevşekliği Suudi Arabistan'a gittiğim ve oradaki insanlarla konuştuğum zaman gördüm. Bir şey soruyorlar; "Şu şöyledir." denilip kestirip atılıyor. Nereden belli? Bir şey soruyorlar; "Şu şöyledir." denilip kestirip atılıyor.

Nereden belli?

"Ömer Nasuhi Bilmen'in Büyük İslâm İlmihali'nde yazıyor." deniliyor, bitiyor."Ömer Nasuhi Bilmen'in Büyük İslâm İlmihali'nde yazıyor." deniliyor, bitiyor. Bitiyor sanıyoruz ama bitmiyor, adam kabul etmiyor. Bitiyor sanıyoruz ama bitmiyor, adam kabul etmiyor.

"Ömer Nasuhi Bilmen de kimmiş?" Tanımaz ki. "Ömer Nasuhi Bilmen de kimmiş?"

Tanımaz ki.

O zaman daha derinlemesine bilmek lazım.O zaman daha derinlemesine bilmek lazım. Öyle anlaşılıyor ki bizim bilgileri öğrenmemiz böyle olmamalıydı.Öyle anlaşılıyor ki bizim bilgileri öğrenmemiz böyle olmamalıydı. Biz bilgileri ana delillerine, kaynaklarına dayandırabilmeliydik.Biz bilgileri ana delillerine, kaynaklarına dayandırabilmeliydik. "Şu şöyledir çünkü hakkında şu âyet vardır."Şu şöyledir çünkü hakkında şu âyet vardır. Bu böyledir, çünkü Peygamber Efendimiz hadîs-i şerîfinde şöyle buyurmuştur. Bu böyledir, çünkü Peygamber Efendimiz hadîs-i şerîfinde şöyle buyurmuştur. Filanca şahıs şöyle söylemiş, çünkü şu şahıs filancadan şöyle rivayet edip şu kitaba şöyle yazmış."Filanca şahıs şöyle söylemiş, çünkü şu şahıs filancadan şöyle rivayet edip şu kitaba şöyle yazmış." diye delilli, ispatlı konuşmak lazım. diye delilli, ispatlı konuşmak lazım.

Bakın bu ikinci söz yenilir yutulur söz değil, çok mühim bir söz. Onun için ikinci söze dikkat edin. Bakın bu ikinci söz yenilir yutulur söz değil, çok mühim bir söz. Onun için ikinci söze dikkat edin.

Ebû Yezid el-Bistâmî. Biz Ebû'sunu kaldırıyoruz, Bayezîd diyoruz.Ebû Yezid el-Bistâmî. Biz Ebû'sunu kaldırıyoruz, Bayezîd diyoruz. Bayezîd-i Bistâmî, bu sözünde şöyle buyuruyor: Bayezîd-i Bistâmî, bu sözünde şöyle buyuruyor:

İttalaa'l-lâhü alâ kulûbi evliyâihî.İttalaa'l-lâhü alâ kulûbi evliyâihî. "Allahu Teâlâ hazretleri evliyâ kullarının kalplerine nazar eyledi, gönüllerine baktı." "Allahu Teâlâ hazretleri evliyâ kullarının kalplerine nazar eyledi, gönüllerine baktı."

İttılâ eylemek, "güneşin doğup da yukarıdan baktığı, etrafı aydınlattığı gibi vâkıf olmak,İttılâ eylemek, "güneşin doğup da yukarıdan baktığı, etrafı aydınlattığı gibi vâkıf olmak, yukarıdan bakıp tamamını görmek" mânasına geliyor.yukarıdan bakıp tamamını görmek" mânasına geliyor. "Muttalî olmak" diyoruz ama "Nazar etti." diyelim. "Muttalî olmak" diyoruz ama "Nazar etti." diyelim.

"Allahu Teâlâ hazretleri evliyâullahının gönüllerine, kalplerine nazar eyledi." "Allahu Teâlâ hazretleri evliyâullahının gönüllerine, kalplerine nazar eyledi."

Fe minhüm men lem yekün yaslıhu li hamli'l-mârifeti sırfen.Fe minhüm men lem yekün yaslıhu li hamli'l-mârifeti sırfen. "Bazılarının gönüllerinin sırf mârifetullahı yüklenmeye yetersiz olduğunu,"Bazılarının gönüllerinin sırf mârifetullahı yüklenmeye yetersiz olduğunu, mârifetullahın yükünü taşıyacak kuvvette olmadığını görünce." mârifetullahın yükünü taşıyacak kuvvette olmadığını görünce." Fe-şeğalehüm bi'l-ibadeti. "Onları ibadetle meşgul etti." Fe-şeğalehüm bi'l-ibadeti. "Onları ibadetle meşgul etti."

Bir daha söyleyeyim, siz de mânasını derinlemesine anlamaya çalışın: Bir daha söyleyeyim, siz de mânasını derinlemesine anlamaya çalışın:

"Allahu Teâlâ hazretleri evliyâsının gönüllerine nazar eyledi."Allahu Teâlâ hazretleri evliyâsının gönüllerine nazar eyledi. Onların bir kısmının gönüllerinin, bütün yoğunluğuyla, bütün ağırlığıyla, sırf mârifetullahı Onların bir kısmının gönüllerinin, bütün yoğunluğuyla, bütün ağırlığıyla, sırf mârifetullahı kaldırmaya mütehammil ve yeterli olmadıklarını gördü; o zaman onları ibadetle meşgul etti." kaldırmaya mütehammil ve yeterli olmadıklarını gördü; o zaman onları ibadetle meşgul etti."

Mârifetullah ağır bir yüktür, çok yüksek bir duygudur. Onun için büyükler demişlerdir ki; Mârifetullah ağır bir yüktür, çok yüksek bir duygudur. Onun için büyükler demişlerdir ki;

Şemmetün min mârifeti'l-lâhi.Şemmetün min mârifeti'l-lâhi. "Mârifetullahtan bir şemme, bir koklamcık, buruna şöyle bir çekimlik, bir koklamcık mârifet." "Mârifetullahtan bir şemme, bir koklamcık, buruna şöyle bir çekimlik, bir koklamcık mârifet." Hayrun mine'd-dünyâ ve mâ fîhâ. "Dünyadan ve dünyanın içindeki her şeyden daha hayırlıdır." Hayrun mine'd-dünyâ ve mâ fîhâ. "Dünyadan ve dünyanın içindeki her şeyden daha hayırlıdır."

Mârifetullah, çok kıymetli bir şeydir. Çok değerli bir bilgidir. Son derece sevaplıdır.Mârifetullah, çok kıymetli bir şeydir. Çok değerli bir bilgidir. Son derece sevaplıdır. Dini bakımdan da, âhiret bakımından da yüksektir. Mârifetullaha sahip olan insanın o mârifetullahDini bakımdan da, âhiret bakımından da yüksektir. Mârifetullaha sahip olan insanın o mârifetullah ile yaptığı ibadetlerin değeri de, mârifetullaha ermemiş olan insanlarınkinden çok çok yüksektir. ile yaptığı ibadetlerin değeri de, mârifetullaha ermemiş olan insanlarınkinden çok çok yüksektir.

Şeyh Sâdî-i Şirâzî; Şeyh Sâdî-i Şirâzî;

"Hasır dokuyan adam da dokumacıdır ama onu ipek atlas dokuma tezgâhının başına götürmezler." diyor. "Hasır dokuyan adam da dokumacıdır ama onu ipek atlas dokuma tezgâhının başına götürmezler." diyor.

Hasır dokumak kaba bir iştir. Ötekisi, atlas dokumak; kolay bir şey değil, yüksek bir sanat.Hasır dokumak kaba bir iştir. Ötekisi, atlas dokumak; kolay bir şey değil, yüksek bir sanat. Onun gibi. Demek ki herkesin bir seviyesi var. İbadet, hepimizin boynumuzun borcu.Onun gibi.

Demek ki herkesin bir seviyesi var. İbadet, hepimizin boynumuzun borcu.
Farz ibadetler var, sünnet olan ibadetler var,Farz ibadetler var, sünnet olan ibadetler var, sevabı çok olduğu hadîs-i şerîflerle bildirilmiş olan ibadetler var.sevabı çok olduğu hadîs-i şerîflerle bildirilmiş olan ibadetler var. Bir insanın gönlünün doğrudan doğruya mârifatullahın istilası altında, onunla alışveriş içindeBir insanın gönlünün doğrudan doğruya mârifatullahın istilası altında, onunla alışveriş içinde ve onunla meşgul olması çok daha yüksek bir şeydir, çok daha büyük bir ibadettir. ve onunla meşgul olması çok daha yüksek bir şeydir, çok daha büyük bir ibadettir.

Hatta Peygamber Efendimiz'e; "Amellerin en hayırlısı nedir?" diye soruyorlar. Hatta Peygamber Efendimiz'e;

"Amellerin en hayırlısı nedir?" diye soruyorlar.

Bu hadîs-i şerîf Râmûzü'l-ehâdîs'te vardır. Bu hadîs-i şerîf Râmûzü'l-ehâdîs'te vardır.

Efdâlü'l ibâde."İbadetlerin en hayırlısı nedir?" diye soruyorlar. Efdâlü'l ibâde."İbadetlerin en hayırlısı nedir?" diye soruyorlar.

"İlimdir." diyor. İlim, "mârifet, bilgiye taalluk eden bir şey." Diyorlar ki; "İlimdir." diyor.

İlim, "mârifet, bilgiye taalluk eden bir şey."

Diyorlar ki;

"Biz ibadeti soruyoruz, bilgiyi sormuyoruz."Biz ibadeti soruyoruz, bilgiyi sormuyoruz. Tatbikatlı bir şeyi soruyoruz, nazarî bir şeyi sormuyoruz." Tatbikatlı bir şeyi soruyoruz, nazarî bir şeyi sormuyoruz."

Diyor ki; "Öyle ama ibadet, ilim ile olduğu zaman çok kıymetlidir." Diyor ki;

"Öyle ama ibadet, ilim ile olduğu zaman çok kıymetlidir."

İlimsiz ibadet olduğu zaman kıymeti yok. O halde en önemlisi ilim oluyor, dini bilgi oluyor.İlimsiz ibadet olduğu zaman kıymeti yok. O halde en önemlisi ilim oluyor, dini bilgi oluyor. Dini bilginin de en yükseği, Allah bilgisi yani mârifetullahtır.Dini bilginin de en yükseği, Allah bilgisi yani mârifetullahtır. Sabahtan akşama namaz kılar, ibadetle meşgul olur.Sabahtan akşama namaz kılar, ibadetle meşgul olur. Tabi ibadet de bir sevaplı iş, ama mârifetullah ile meşgul olmak daha yüksek. Tabi ibadet de bir sevaplı iş, ama mârifetullah ile meşgul olmak daha yüksek.

Kâle ve kâle Ebû Yezîd:Kâle ve kâle Ebû Yezîd: Küfrü ehli'l- himmeti, esleme min îmâni ehli'l-minneti. Küfrü ehli'l- himmeti, esleme min îmâni ehli'l-minneti.

-Orada harf düşmüş; onu artık kendi irfanımızla arayıp bulacağız,-Orada harf düşmüş; onu artık kendi irfanımızla arayıp bulacağız, "minneti" diye tahmin etmiştim, minnet olabilir, yakışıyor.- "minneti" diye tahmin etmiştim, minnet olabilir, yakışıyor.-

"Ebû Yezîd-i Bistâmî hazretleri bu sözünde şöyle buyuruyorlar:" "Ebû Yezîd-i Bistâmî hazretleri bu sözünde şöyle buyuruyorlar:"

Küfrü ehli'l-himmeti. "Ehli himmetin kâfirliği veya küfrân-ı nimeti."Küfrü ehli'l-himmeti. "Ehli himmetin kâfirliği veya küfrân-ı nimeti." Esleme. "Daha salimdir veya daha müslümancadır."Esleme. "Daha salimdir veya daha müslümancadır." Min îmâni ehli'l-minneti. "Minnet erbabının imanından." Min îmâni ehli'l-minneti. "Minnet erbabının imanından."

Tabi burada Bâyezîd-i Bistâmî bu sözünü bir edebî sanatla söylemiş.Tabi burada Bâyezîd-i Bistâmî bu sözünü bir edebî sanatla söylemiş. Küfürle İslâm birbirinin zıttıdır. Tezat sanatı kullanarak diyor ki; Küfürle İslâm birbirinin zıttıdır. Tezat sanatı kullanarak diyor ki;

Küfrü ehli'l-himmeti esleme.Küfrü ehli'l-himmeti esleme. "Himmet erbabının küfrü bile daha İslâmîdir, daha sâlimdir, daha iyidir." "Himmet erbabının küfrü bile daha İslâmîdir, daha sâlimdir, daha iyidir." Min îmâni ehli'l-minneti. "Minnet erbabının imanından." Min îmâni ehli'l-minneti. "Minnet erbabının imanından."

Himmet ne demek, minnet ne demek onu açıklayalım: Himmet ne demek, minnet ne demek onu açıklayalım:

Himmet; "gayret etmek, ter dökmek, ihtimam etmek, bir şeye koşuşturmak, çalışmak" demek.Himmet; "gayret etmek, ter dökmek, ihtimam etmek, bir şeye koşuşturmak, çalışmak" demek. Ehl-i himmet de; "Bir takım dini, sevaplı görevleri yapmaya gayretli olan,Ehl-i himmet de; "Bir takım dini, sevaplı görevleri yapmaya gayretli olan, koşturan, boş durmayan, faydalı bir şeyler ortaya koyan insan" demek. koşturan, boş durmayan, faydalı bir şeyler ortaya koyan insan" demek.

Bir de evliyânın himmeti vardır. Evliyâ, müridi üzerinde bir gayret gösteriyor.Bir de evliyânın himmeti vardır. Evliyâ, müridi üzerinde bir gayret gösteriyor. Müridinin yükselmesi, gelişmesi, ilerlemesi, feyizyâb olması için hususî bir teveccühte bulunuyor.Müridinin yükselmesi, gelişmesi, ilerlemesi, feyizyâb olması için hususî bir teveccühte bulunuyor. Tabi himmet kıymetli bir şeydir. Tabi himmet kıymetli bir şeydir.

Himmet, gayret sarf etme; boş, tembel veya işe yaramaz bir vaziyette âtıl olmama,Himmet, gayret sarf etme; boş, tembel veya işe yaramaz bir vaziyette âtıl olmama, bir şeyler yapma, ter dökme, gayret sarf etme, faydalı bir şeyler yapma,bir şeyler yapma, ter dökme, gayret sarf etme, faydalı bir şeyler yapma, himmet erbabı olma iyi, güzel bir şeydir.himmet erbabı olma iyi, güzel bir şeydir. Çünkü Peygamber Efendimiz; "İki günü müsavi olan ziyandadır." diyor. Çünkü Peygamber Efendimiz;

"İki günü müsavi olan ziyandadır." diyor.

Müslüman gayretlidir. Saniyesini boş geçirmez. Hayatının kıymetini en iyi bilen;Müslüman gayretlidir. Saniyesini boş geçirmez. Hayatının kıymetini en iyi bilen; en faydalı, faydası en geniş olan işle meşgul olur.en faydalı, faydası en geniş olan işle meşgul olur. İki tane iş olsa, birisinin faydası şu kadar olsa, ötekisi tepsi kadar olsa tepsi kadar olanı tercih eder. İki tane iş olsa, birisinin faydası şu kadar olsa, ötekisi tepsi kadar olsa tepsi kadar olanı tercih eder.

Diyelim ki bir iş bir insana fayda sağlayacak, ötekisi bin insana fayda sağlayacak.Diyelim ki bir iş bir insana fayda sağlayacak, ötekisi bin insana fayda sağlayacak. Tabi bin insana fayda sağlayacak olana gayret sarf etmeli. Tabi bin insana fayda sağlayacak olana gayret sarf etmeli.

Bir doktor düşünelim ki hasta bir kedi görmüş, onun tedavisi ile meşgul oluyor; Bir doktor düşünelim ki hasta bir kedi görmüş, onun tedavisi ile meşgul oluyor; "Vah zavallı! Bacağı yara olmuş, bir merhem süreyim." diyor. "Vah zavallı! Bacağı yara olmuş, bir merhem süreyim." diyor.

Ama öbür tarafta Bosna'da açıkta, mahrumiyet içinde ameliyat yapıyorlar,Ama öbür tarafta Bosna'da açıkta, mahrumiyet içinde ameliyat yapıyorlar, insanları kurtarmaya çalışıyorlar. Afganistan'da veya başka yerde cihat oluyor; insanları kurtarmaya çalışıyorlar. Afganistan'da veya başka yerde cihat oluyor; "Doktor!" diye, "Allah Allah!" diye yalvarıyorlar, bekliyorlar. Tabi öbür taraf daha önemli."Doktor!" diye, "Allah Allah!" diye yalvarıyorlar, bekliyorlar. Tabi öbür taraf daha önemli. Ne kadar insana daha büyük fayda götürüyorsa o kadar kıymetli oluyor.Ne kadar insana daha büyük fayda götürüyorsa o kadar kıymetli oluyor. İnsanın kıymeti de himmeti kadardır. İnsanın kıymeti de himmeti kadardır.

Kıymetü'l mer'i himmetühû. "Bir insanın kıymeti sarf ettiği himmetle ölçülür, değeri o kadardır." Kıymetü'l mer'i himmetühû. "Bir insanın kıymeti sarf ettiği himmetle ölçülür, değeri o kadardır."

Minnet de; "başa kakmak, yaptığı iyiliği karşısındakine söylemek, onu üzmek" demek. Minnet de; "başa kakmak, yaptığı iyiliği karşısındakine söylemek, onu üzmek" demek.

"Ehl-i himmetin en kötü durumu bile başa kakan bir insanın imanından daha iyidir." "Ehl-i himmetin en kötü durumu bile başa kakan bir insanın imanından daha iyidir."

"Himmet erbâbı bir insanın küfrü bile başa kakma huyuna sahip bir insanın imanından daha iyidir." "Himmet erbâbı bir insanın küfrü bile başa kakma huyuna sahip bir insanın imanından daha iyidir."

Burada esas itibariyle bir şeyi anlatmaya çalışıyor: Burada esas itibariyle bir şeyi anlatmaya çalışıyor:

"Filanca adamın ölüsü, öteki adamın bin tanesinin dirisinden daha iyidir." denir. "Filanca adamın ölüsü, öteki adamın bin tanesinin dirisinden daha iyidir." denir.

Ama aslında bu adam öldü mü bir işe yaramaz.Ama aslında bu adam öldü mü bir işe yaramaz. Ölünce bir şey yapacağı yok ama söz olarak öyle söylenir. Ölünce bir şey yapacağı yok ama söz olarak öyle söylenir.

"Himmet erbâbının küfrü bile minnet erbabının imanından daha İslâmcadır, daha sâlimdir.""Himmet erbâbının küfrü bile minnet erbabının imanından daha İslâmcadır, daha sâlimdir." demek suretiyle konuyu bize çarpıcı sözlerle, mübalağalı bir tarzda anlatmış oluyor. demek suretiyle konuyu bize çarpıcı sözlerle, mübalağalı bir tarzda anlatmış oluyor.

Esas itibariyle Bayezîd-i Bistâmî Efendimiz de, biz de küfrün iyi,Esas itibariyle Bayezîd-i Bistâmî Efendimiz de, biz de küfrün iyi, makbul bir şey olmadığını, küfrün esleminin olamayacağını biliyoruz. makbul bir şey olmadığını, küfrün esleminin olamayacağını biliyoruz.

"Filancanın küfrü, ötekisinden daha eslemdir, daha sâlimdir." gibi bir şey olamayacağını biliyoruz. "Filancanın küfrü, ötekisinden daha eslemdir, daha sâlimdir." gibi bir şey olamayacağını biliyoruz.

Burada belki bu küfür sözünü, mecazi mânasıyla; Burada belki bu küfür sözünü, mecazi mânasıyla;

"Onun kusuru bile ötekisinin iyi bir şey yapmak istemesinden daha iyidir." diye anlayacağız. "Onun kusuru bile ötekisinin iyi bir şey yapmak istemesinden daha iyidir." diye anlayacağız.

Buradan çıkan ders şudur: Buradan çıkan ders şudur:

"Minnet erbâbı olmayalım; başa kakıcı, yaptığı iyiliği iki de bir de ortaya getirici,"Minnet erbâbı olmayalım; başa kakıcı, yaptığı iyiliği iki de bir de ortaya getirici, karşıdaki adamı baskı altına alıcı bir tarzda söyleyici bir insan olmayalım." karşıdaki adamı baskı altına alıcı bir tarzda söyleyici bir insan olmayalım."

Çünkü biz yaptığımızı o adam için yapmıyoruz, Allah için yapıyoruz.Çünkü biz yaptığımızı o adam için yapmıyoruz, Allah için yapıyoruz. Hatta gizli yap, bilmesin bile. Geçen derslerde burada bahis konusu oldu: Hatta gizli yap, bilmesin bile.

Geçen derslerde burada bahis konusu oldu:

Bir adam, bir şehre gidiyor. Orada bir talebesi varmış, soruyor. Evliyâullahtan birisi, alim. Bir adam, bir şehre gidiyor. Orada bir talebesi varmış, soruyor. Evliyâullahtan birisi, alim.

"Falanca nerededir? Onu ziyaret etmek istiyorum." "Falanca nerededir? Onu ziyaret etmek istiyorum."

Diyorlar ki; "Hapiste." "Neden?" "Birisine borcu vardı, ödeyemedi." Diyorlar ki;

"Hapiste."

"Neden?"

"Birisine borcu vardı, ödeyemedi."

"Ne kadar borcu vardı?" "Şu kadar altın." Tamam. Gidiyor, alacaklısını buluyor."Ne kadar borcu vardı?"

"Şu kadar altın."

Tamam.

Gidiyor, alacaklısını buluyor.
O kadar altını ödüyor, adamı hapisten kurtarıyor. Ziyaret etmeden de kaçıp gidiyor. O kadar altını ödüyor, adamı hapisten kurtarıyor. Ziyaret etmeden de kaçıp gidiyor. "Minnet olmasın, minnet altında kalmasın." diye yaptığı iyiliği kendisinin yaptığını bile söylettirmiyor."Minnet olmasın, minnet altında kalmasın." diye yaptığı iyiliği kendisinin yaptığını bile söylettirmiyor. "Birisi senin borcunu ödedi, hapisten çık." diyorlar,"Birisi senin borcunu ödedi, hapisten çık." diyorlar, çıkıyor ama borcunu kimin ödediğini bile bilmiyor. çıkıyor ama borcunu kimin ödediğini bile bilmiyor.

İşte bu makbul. Minnet ettirmemek makbul.İşte bu makbul. Minnet ettirmemek makbul. Minnet ettirmek, başa kakmak, yapılan iyiliği iptal eder. Minnet ettirmek, başa kakmak, yapılan iyiliği iptal eder.

Kur'ân-ı Kerîm'de geçiyordu. Nasıldı? La tübtılû sadakâtiküm bi'l-menni ve'l-ezâ.Kur'ân-ı Kerîm'de geçiyordu.

Nasıldı?

La tübtılû sadakâtiküm bi'l-menni ve'l-ezâ.
"Verdiğiniz zekâtları, sadakaları başa kakmak,"Verdiğiniz zekâtları, sadakaları başa kakmak, verdiğiniz insanı üzmek suretiyle iptal ettirmeyin, boşa çıkarmayın." verdiğiniz insanı üzmek suretiyle iptal ettirmeyin, boşa çıkarmayın."

Allah sevmez, sevabı gider. Onun için başa kakıcı olmamak lazım. Bir de himmet erbâbı olmak lazım. Allah sevmez, sevabı gider. Onun için başa kakıcı olmamak lazım. Bir de himmet erbâbı olmak lazım.

"Bunun ölüsü, ötekisinin bin tanesinin dirisinden iyi oluyormuş,"Bunun ölüsü, ötekisinin bin tanesinin dirisinden iyi oluyormuş, bunun küfrü ötekisinin İslâm'ından iyi oluyormuş." bunun küfrü ötekisinin İslâm'ından iyi oluyormuş."

O halde himmet erbâbı olmaya çalışmamız lazım.O halde himmet erbâbı olmaya çalışmamız lazım. Hepimiz himmet erbâbı olacağız.Hepimiz himmet erbâbı olacağız. Elimizden geldiğince bilgimizle, paramızla, görgümüzle, aklımızla, ahlâkımızla, âdâbımızla,Elimizden geldiğince bilgimizle, paramızla, görgümüzle, aklımızla, ahlâkımızla, âdâbımızla, her türlü tasavvufî evsafımızla himmet erbâbı olacağız. Gayretli, himmetli müslüman olacağız. her türlü tasavvufî evsafımızla himmet erbâbı olacağız. Gayretli, himmetli müslüman olacağız.

Himmet sadece şeyhlere mahsus değil, herkes himmet erbâbı olacak.Himmet sadece şeyhlere mahsus değil, herkes himmet erbâbı olacak. Himmet sahibi olmak, huy haline gelecek. Himmetli olmak, himmet erbâbı olmak,Himmet sahibi olmak, huy haline gelecek. Himmetli olmak, himmet erbâbı olmak, bir saniyemizi boşa geçirmemek, daima hayırlı, faydalı bir şeyler yapmaya koşturmakbir saniyemizi boşa geçirmemek, daima hayırlı, faydalı bir şeyler yapmaya koşturmak bizim vasfımız olacak. bizim vasfımız olacak.

Kâle ve süile Ebû Yezîd. "Yine aynı râvi dedi ki;Kâle ve süile Ebû Yezîd. "Yine aynı râvi dedi ki; 'Ebû Yezid'e şöyle bir soru soruldu:'" Bi mâzâ na'lü'l-ma'rifete. 'Ebû Yezid'e şöyle bir soru soruldu:'" Bi mâzâ na'lü'l-ma'rifete. "Bu ârifler ne yaptılar da mârifetullaha erdiler?""Bu ârifler ne yaptılar da mârifetullaha erdiler?" Kâle bi tadyı'ı mâlehüm. "Neleri varsa zâyî ederek." Kâle bi tadyı'ı mâlehüm. "Neleri varsa zâyî ederek."

Tadyı'ı; "yok etmek, vermek, harcamak" demek. Mârifetullaha nasıl ermişler? "Neleri varsa vererek." Tadyı'ı; "yok etmek, vermek, harcamak" demek.

Mârifetullaha nasıl ermişler?

"Neleri varsa vererek."

Sadaka olarak paralarını vermişler, zamanlarını vermişler, verebilecekleri her şeylerini vermişler. Sadaka olarak paralarını vermişler, zamanlarını vermişler, verebilecekleri her şeylerini vermişler.

Ve'l-vukûfi mea mâlehû. "Allah için olan şeyin üzerinde durarak.Ve'l-vukûfi mea mâlehû. "Allah için olan şeyin üzerinde durarak. Kendilerinin nesi varsa vererek ve Allah için olan şeyin üzerinde durarak, onunla beraber olarak." Kendilerinin nesi varsa vererek ve Allah için olan şeyin üzerinde durarak, onunla beraber olarak."

Kendilerininkini feda ediyorlar ve Allah için olan şeye iyice sarılıyorlar, Kendilerininkini feda ediyorlar ve Allah için olan şeye iyice sarılıyorlar, sebat ediyorlar, onun yanında tam durarak elde ediyorlar. sebat ediyorlar, onun yanında tam durarak elde ediyorlar.

Demek ki mârifetullahın bedeli, insanın büyük fedakârlıklar yapmasıymış.Demek ki mârifetullahın bedeli, insanın büyük fedakârlıklar yapmasıymış. Neyi varsa Allah yolunda verecek. Parası var, o parayı fukaraya, hizmetlere harcayacak. Neyi varsa Allah yolunda verecek. Parası var, o parayı fukaraya, hizmetlere harcayacak.

Mesela Peygamber Efendimiz'i ziyaretin âdâbında bileMesela Peygamber Efendimiz'i ziyaretin âdâbında bile ilk önce Medine'nin fukarasına sadaka dağıtmak hususundan bahsedilir. ilk önce Medine'nin fukarasına sadaka dağıtmak hususundan bahsedilir. Peygamber Efendimiz'in huzuruna, yanına girerken sadaka verilir. Neden? Peygamber Efendimiz'in huzuruna, yanına girerken sadaka verilir.

Neden?

Fukaranın duasını alırsın, onları sevindirmiş olursun; Allah sever.Fukaranın duasını alırsın, onları sevindirmiş olursun; Allah sever. Vaktini verecek, zamanını harcayacak, uykusunu feda edecek, kitap okuyacak, Vaktini verecek, zamanını harcayacak, uykusunu feda edecek, kitap okuyacak, alimlerin meclisine gidecek, hizmet edecek, koşturacak. Çalışmadan olmuyor.alimlerin meclisine gidecek, hizmet edecek, koşturacak. Çalışmadan olmuyor. Nesi varsa feda edecek sonra da onun olan ne varsa o orada iyice sabit duracak.Nesi varsa feda edecek sonra da onun olan ne varsa o orada iyice sabit duracak. Bekleyecek; tam durması gereken yerde duracak. Bekleyecek; tam durması gereken yerde duracak.

Semi'tü Ebâ Nasrini'l-Hereviyye yekûlü semi'tü Ya'kûbe'bne İshâka yekûlüSemi'tü Ebâ Nasrini'l-Hereviyye yekûlü semi'tü Ya'kûbe'bne İshâka yekûlü semi'tü İbrâhîme'l-Hereviyye yekûlü semi'tü Ebâ Yezîde yekûl.semi'tü İbrâhîme'l-Hereviyye yekûlü semi'tü Ebâ Yezîde yekûl. "Başka bir rivayet zinciri ile müellif diyor ki; "Ben Heratlı Ebû Nasr'ın şöyle dediğini duydum:'" "Başka bir rivayet zinciri ile müellif diyor ki; "Ben Heratlı Ebû Nasr'ın şöyle dediğini duydum:'"

Ebâ Nasrini'l Herevî, Herevî, "Heratlı" demek. Ebâ Nasrini'l Herevî, Herevî, "Heratlı" demek.

Semi'tü Ya'kûbe'bne İshâka yekûl. "O da Yakup b. İshak'tan duymuş."Semi'tü Ya'kûbe'bne İshâka yekûl. "O da Yakup b. İshak'tan duymuş." Semi'tü İbrâhîme'l-Hereviyye yekûl. "O da İbrahim el-Herevî'den, Heratlı İbrahim'den duymuş."Semi'tü İbrâhîme'l-Hereviyye yekûl. "O da İbrahim el-Herevî'den, Heratlı İbrahim'den duymuş." Mü'minler cennete girdikleri zaman âyet-i kerimede ne bildiriliyor? Mü'minler cennete girdikleri zaman âyet-i kerimede ne bildiriliyor?

Lâ havfün aleyhim ve lâ hüm yahzenûn.Lâ havfün aleyhim ve lâ hüm yahzenûn. "Müslümanlar orada korkmayacaklar, mahzun da olmayacaklar. Cennette korku, mahzunluk yok." "Müslümanlar orada korkmayacaklar, mahzun da olmayacaklar. Cennette korku, mahzunluk yok."

"Yâ Rabbî!"Yâ Rabbî! Bu dünyadayken ve senden korkuyorken; takvâ üzereyken, havf üzereykenBu dünyadayken ve senden korkuyorken; takvâ üzereyken, havf üzereyken seninle ferahım, sevincim, şenliğim böyle, orada artık korku bahis konusu olmadan,seninle ferahım, sevincim, şenliğim böyle, orada artık korku bahis konusu olmadan, emin ve emniyette iken sevincim kim bilir nasıl olacak?" emin ve emniyette iken sevincim kim bilir nasıl olacak?"

Burada ehafeke diye üstün okunsa, ehafe- ihafe den "korkutmak" demek. Burada ehafeke diye üstün okunsa, ehafe- ihafe den "korkutmak" demek.

Ve ene ehafeke. "Ben seni korkutuyorken" gibi bir mâna olur, doğru olmaz. Ve ene ehafeke. "Ben seni korkutuyorken" gibi bir mâna olur, doğru olmaz.

Harekede bir yanlışlık var. Harekede bir yanlışlık var.

Hâzâ ferahî bike ve ene ehâfüke fe-keyfe ferâhi bike izâ emintüke.Hâzâ ferahî bike ve ene ehâfüke fe-keyfe ferâhi bike izâ emintüke. Allah'ı korkutmaya kimsenin gücü yetemeyeceğine göre o, fahiş bir yanlışlıktır; ehafüke olması gerekir. Allah'ı korkutmaya kimsenin gücü yetemeyeceğine göre o, fahiş bir yanlışlıktır; ehafüke olması gerekir.

Ve bi-hâze'l-isnâdi kâle: Semi'tü ebâ Yezîde yekûl; Yâ Rabbü!Ve bi-hâze'l-isnâdi kâle: Semi'tü ebâ Yezîde yekûl; Yâ Rabbü! Efhimnî anke ve innî lâ efhemü anke illâ bike.Efhimnî anke ve innî lâ efhemü anke illâ bike. "Aynı rivayet zinciri ile Ebû Yezid'in şöyle dediğini duydum:" "Aynı rivayet zinciri ile Ebû Yezid'in şöyle dediğini duydum:"

Demek ki ahbabı, arkadaşı, yanında bulunan bir kimse.Demek ki ahbabı, arkadaşı, yanında bulunan bir kimse. Bâyezîd-i Bistamî hazretlerinin sözlerini duyuyor, rivayet ediyor. Bâyezîd-i Bistamî hazretlerinin sözlerini duyuyor, rivayet ediyor.

Yâ Rabbü! Burada Yâ Rabbü demiş, ötre koymuş.Yâ Rabbü! Burada Yâ Rabbü demiş, ötre koymuş. Tabi "Yâ Rabbü!" olunca, "Ey Rab!" demek olur.Tabi "Yâ Rabbü!" olunca, "Ey Rab!" demek olur. Ama esre olunca, "Yâ Rabbi!" diye yazılınca "Rabbî" nin kısaltılmışı olur;Ama esre olunca, "Yâ Rabbi!" diye yazılınca "Rabbî" nin kısaltılmışı olur; "Ey benim Rabbim!" demek olur. "Ey benim Rabbim!" demek olur.

Onun için burada Yâ Rabbü demek yerine "Yâ Rabbi!" deseydi daha iyi olurdu; ikisi de caiz. Onun için burada Yâ Rabbü demek yerine "Yâ Rabbi!" deseydi daha iyi olurdu; ikisi de caiz.

"Ey Allah" mı der insan, "Ey Allah'ım" mı der? "Ey Rabb" mı der, "Ey Rabbim" mi der?"Ey Allah" mı der insan, "Ey Allah'ım" mı der? "Ey Rabb" mı der, "Ey Rabbim" mi der? "Rabbim" demesi daha uygun olduğundan; "Yâ Rabbi!" deseydi daha iyi olurdu. "Rabbim" demesi daha uygun olduğundan; "Yâ Rabbi!" deseydi daha iyi olurdu. Biz oraya o harekeyi de koyalım. Yâ Rabbî!Biz oraya o harekeyi de koyalım.

Yâ Rabbî!
"Ey benim Rabbim!" Efhimni. "Bana anlat, fehmettir, sezdir." Anke. "Kendini.""Ey benim Rabbim!" Efhimni. "Bana anlat, fehmettir, sezdir." Anke. "Kendini." Fe inni. "Çünkü ben."Fe inni. "Çünkü ben." Lâ efhemü anke illâ bike. "Seni sen olmadan anlayamam, sen anlatmayınca anlayamam." Lâ efhemü anke illâ bike. "Seni sen olmadan anlayamam, sen anlatmayınca anlayamam."

"Yâ Rabbi! Sen bana kendini bildir, anlat, fehmettir"Yâ Rabbi! Sen bana kendini bildir, anlat, fehmettir çünkü sen fehmettirmezsen ben seni fehmedemem, anlayamam, kavrayamam." çünkü sen fehmettirmezsen ben seni fehmedemem, anlayamam, kavrayamam."

Hakikaten böyledir.Hakikaten böyledir. Bir insanın kendisinin düşünüp taşınıp Allahu Teâlâ hazretlerini anlaması muhaldir, imkânsızdır; Bir insanın kendisinin düşünüp taşınıp Allahu Teâlâ hazretlerini anlaması muhaldir, imkânsızdır; Allah bildirirse anlar. Allahu Teâlâ hazretleri; Allah bildirirse anlar.

Allahu Teâlâ hazretleri;

Leyse kemislihî şey'ün. "Kendisi gibi hiç bir şey olmayan bir varlık." Leyse kemislihî şey'ün. "Kendisi gibi hiç bir şey olmayan bir varlık."

Leyse kemislihî şey'ün. "Hiç onun gibisi yok." Nasıl anlatacaksın? Leyse kemislihî şey'ün. "Hiç onun gibisi yok."


Nasıl anlatacaksın?

Hani biz bir şeyi anlatırken diyoruz ki; Hani biz bir şeyi anlatırken diyoruz ki;

"Şuna benzer, şöyledir, şundan biraz küçüktür, bundan biraz büyüktür."Şuna benzer, şöyledir, şundan biraz küçüktür, bundan biraz büyüktür. Rengi şundan biraz farklıdır; kurşunîdir, şarabîdir veya laciverttir." Rengi şundan biraz farklıdır; kurşunîdir, şarabîdir veya laciverttir."

Daima bir şeyle tarif ederiz ama emsali olmayan,Daima bir şeyle tarif ederiz ama emsali olmayan, hiç bir şeye benzemeyen bir şeyi nasıl tanıtacaksın, nasıl anlatacaksın? hiç bir şeye benzemeyen bir şeyi nasıl tanıtacaksın, nasıl anlatacaksın?

Bunu biz anlayamayız ve anlatamayız. Ama Allah, kendisini kuluna kendisi anlatır. O'nun kudreti.Bunu biz anlayamayız ve anlatamayız. Ama Allah, kendisini kuluna kendisi anlatır. O'nun kudreti. Burada da onu istiyor. "Yâ Rabbi! Ey benim Rabbim!" Burada da onu istiyor.

"Yâ Rabbi! Ey benim Rabbim!"

Efhimnî anke. "Sen'i bana duyur, hissettir, fehmettir, anlattırEfhimnî anke. "Sen'i bana duyur, hissettir, fehmettir, anlattır çünkü ben Sen'i, Sen'siz anlayamam. Yardım etmezsen, nasip etmezsen,çünkü ben Sen'i, Sen'siz anlayamam. Yardım etmezsen, nasip etmezsen, kapıyı açmazsan, mârifetullahın perdelerini kaldırmazsan anlayamam." kapıyı açmazsan, mârifetullahın perdelerini kaldırmazsan anlayamam."

Kâle ve kâle Ebû Yezîde: Araftu'l-lâhe bi'l-lâhi ve araftü mâ dûni'l-lâhi bi-nûri'l-lâhi azze ve celle. Kâle ve kâle Ebû Yezîde: Araftu'l-lâhe bi'l-lâhi ve araftü mâ dûni'l-lâhi bi-nûri'l-lâhi azze ve celle.

Bu da bir başka cümle: Araftu'l-lâhe bi'l-lâhi. "Allah'ı Allah ile bildim." Bu da bir başka cümle:

Araftu'l-lâhe bi'l-lâhi. "Allah'ı Allah ile bildim."

İşte deminki mânanın kendisi üzerindeki uygulaması: "Allah'ı Allah ile bildim." İşte deminki mânanın kendisi üzerindeki uygulaması:

"Allah'ı Allah ile bildim."

Kendisi mârifetullaha ermiş, Allah'ı bilmiş. Kendisi mârifetullaha ermiş, Allah'ı bilmiş.

Nasıl, neyle bilmiş? Allah'ın bildirmesi sayesinde, Allah'ı Allah ile bilmiş. Nasıl, neyle bilmiş?

Allah'ın bildirmesi sayesinde, Allah'ı Allah ile bilmiş.

Ve araftü mâ dûna'l-lahi. "Allah'tan gayrısını da bildim."Ve araftü mâ dûna'l-lahi. "Allah'tan gayrısını da bildim." Bi-nûri'l-lâhi azze ve celle.Bi-nûri'l-lâhi azze ve celle. "Allah'ı; Allah'ın nuruyla, Allah ile bildim.Allah'tan gayrısını da Allah'ın nuruyla bildim." "Allah'ı; Allah'ın nuruyla, Allah ile bildim.Allah'tan gayrısını da Allah'ın nuruyla bildim."

Allah bir insana mârifetullahı verdi mi, insan hakiki bir ârif oldu mu Allah bir insana mârifetullahı verdi mi, insan hakiki bir ârif oldu mu ondan sonra mâsivâyı da Allah'ın nuruyla bilir. Bu hususta hadîs-i şerîf var. ondan sonra mâsivâyı da Allah'ın nuruyla bilir. Bu hususta hadîs-i şerîf var.

Ne buyuruyor Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem? İttekû firâsete'l mü'mini. Ne buyuruyor Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem?

İttekû firâsete'l mü'mini.
"Müminin firasetinden, anlayışından, sezgisinden kork!" Ve innehû. "Çünkü o mü'min.""Müminin firasetinden, anlayışından, sezgisinden kork!" Ve innehû. "Çünkü o mü'min." Yenzuru bi-nûri'l-lâhi. "Baktı mı Allah'ın nuruyla bakar." Yenzuru bi-nûri'l-lâhi. "Baktı mı Allah'ın nuruyla bakar."

Allah'ın nuruyla baktığı için gizliyi de anlar.Allah'ın nuruyla baktığı için gizliyi de anlar. Burada o sözün kaynağı görülmüş, karşımızda belirmiş oldu. Burada o sözün kaynağı görülmüş, karşımızda belirmiş oldu.

Semi'tü Mensûre'bne Abdillâhi yekûlü semi'tü Ya'kûbe'bne İshâke yekûlüSemi'tü Mensûre'bne Abdillâhi yekûlü semi'tü Ya'kûbe'bne İshâke yekûlü semi'tü İbrâhîme'l-Hereviyye yekûlü semi'tü Ebâ Yezîd el-Bistâmiyye ve süile: Mâ alâmetü'l-ârif?semi'tü İbrâhîme'l-Hereviyye yekûlü semi'tü Ebâ Yezîd el-Bistâmiyye ve süile: Mâ alâmetü'l-ârif? Fe-kâle el-lâ yeftüre min zikrihî ve lâ yemelle min hakkıhî ve lâ yeste'nise bi gayrihî.Fe-kâle el-lâ yeftüre min zikrihî ve lâ yemelle min hakkıhî ve lâ yeste'nise bi gayrihî. "Müellif Mansur b. Abdillah'tan duymuş; o da Yakub b. İshak'tan duymuş;"Müellif Mansur b. Abdillah'tan duymuş; o da Yakub b. İshak'tan duymuş; o da İbrahim el-Herevî'den duymuş." o da İbrahim el-Herevî'den duymuş."

İbrahim el-Herevî'nin hayatını okumuştuk. Güvenilen, çok oruç tutan zâttı.İbrahim el-Herevî'nin hayatını okumuştuk. Güvenilen, çok oruç tutan zâttı. Hangi tarihte ölmüştü?Hangi tarihte ölmüştü? 244'te vefat etmişti. O da Bayezîd-i Bistamî'den duymuş:" 244'te vefat etmişti. O da Bayezîd-i Bistamî'den duymuş:"

Süile mâ alâmetü'l ârifü. "Ârifin alâmeti nedir?Süile mâ alâmetü'l ârifü. "Ârifin alâmeti nedir? Arif-i billâh, mârifetullaha ermiş, irfan sahibi, mânevî ilmi kazanmış olan evliyânın,Arif-i billâh, mârifetullaha ermiş, irfan sahibi, mânevî ilmi kazanmış olan evliyânın, erenin alâmeti nedir?" Fe-kâle ellâ yeftüre min zikrihî. erenin alâmeti nedir?" Fe-kâle ellâ yeftüre min zikrihî.

Üç alâmet söylüyor: Üç alâmet söylüyor:

Ellâ, en la demek. Ellâ yeftüre min zikrihî. "Arifin alâmeti üçtür.Ellâ, en la demek.

Ellâ yeftüre min zikrihî. "Arifin alâmeti üçtür.
Bir, Allah'ın zikrinden fütur getirmez.Bir, Allah'ın zikrinden fütur getirmez. Gevşemeden, bıkmadan, yorulmadan, severek ve daima Allah'ın zikrinde olur." Gevşemeden, bıkmadan, yorulmadan, severek ve daima Allah'ın zikrinde olur."

Ona zikr-i müdâm hâli diyorlar.Ona zikr-i müdâm hâli diyorlar. Devamlı Allah'ı zikreden, hatırlayan, unutmayan; Devamlı Allah'ı zikreden, hatırlayan, unutmayan; Allah daima kalbinde, dilinde, aklında olan kimse. Bir. Allah daima kalbinde, dilinde, aklında olan kimse. Bir.

Ve lâ yemelle min hakkıhî. "Ve onun hakkında hiç bıkkınlık duymamak." Ve lâ yemelle min hakkıhî. "Ve onun hakkında hiç bıkkınlık duymamak."

Hakkıhî. Allah'ın hakkı nedir? Hakkıhî.

Allah'ın hakkı nedir?

İbadettir. Allah'ın kul üzerindeki hakkı ibadettir.İbadettir. Allah'ın kul üzerindeki hakkı ibadettir. Kula her şeyi Allah veriyor, her şeyimiz Allah'tan. Kuldan istediği nedir? İbadet. Kula her şeyi Allah veriyor, her şeyimiz Allah'tan.

Kuldan istediği nedir?

İbadet.

Ve mâ halâktü'l-cinne ve'l inse illâ liya'büdûn.Ve mâ halâktü'l-cinne ve'l inse illâ liya'büdûn. "Ben azîmüşşân, cinleri ve insanları başka bir şey için yaratmadım "Ben azîmüşşân, cinleri ve insanları başka bir şey için yaratmadım ancak bana ibadet etsinler diye yarattım." ancak bana ibadet etsinler diye yarattım."

İbadet için yaratıldığına göre, Allah'ın kul üzerindeki hakkı, kulun Allah'a ibadet etmesi. İbadet için yaratıldığına göre, Allah'ın kul üzerindeki hakkı, kulun Allah'a ibadet etmesi.

Ellâ yemelle min Hakkıhî. "Allah'a olan kulluğunda hiç bıkkınlık göstermeyecek." Ellâ yemelle min Hakkıhî. "Allah'a olan kulluğunda hiç bıkkınlık göstermeyecek."

Ne namazdan, ne oruçtan, ne zekâttan, ne hacdan, ne cihattan,Ne namazdan, ne oruçtan, ne zekâttan, ne hacdan, ne cihattan, ne Allah için yapılan bir başka ibadetten. Hiç fütur getirmeyecek. ne Allah için yapılan bir başka ibadetten. Hiç fütur getirmeyecek.

Ârif. O seviyeye geldi. Öteki tembel insanlar namazdan, oruçtan, ibadetten bıkar amaÂrif. O seviyeye geldi. Öteki tembel insanlar namazdan, oruçtan, ibadetten bıkar ama ârifin alâmeti Allah'ın hakkı konusunda hiç bıkkınlık duymamak, ârifin alâmeti Allah'ın hakkı konusunda hiç bıkkınlık duymamak, zikrinden hiç fütur getirmemek, daima zikretmek. Allah'ın hakkı olan güzel kulluk etmezikrinden hiç fütur getirmemek, daima zikretmek. Allah'ın hakkı olan güzel kulluk etme konusunda da hiç fütur getirmemek daima, severek ve âşıkâne bıkmadan ibadette olmak; iki. konusunda da hiç fütur getirmemek daima, severek ve âşıkâne bıkmadan ibadette olmak; iki.

Ve lâ yeste'nise bi-gayrihî. "Allah'tan gayrıyla da ünsiyet tutmamak." Ve lâ yeste'nise bi-gayrihî. "Allah'tan gayrıyla da ünsiyet tutmamak."

Başkasını sevememek, başkası ile ünsiyeti olmamak. Asıl sevdiği Allah, ötekilerle işte dünyaBaşkasını sevememek, başkası ile ünsiyeti olmamak. Asıl sevdiği Allah, ötekilerle işte dünya hayatının icabı oturur, kalkar, konuşur, gelir gider, ziyaret filan ama asıl ünsiyeti Allah ile. hayatının icabı oturur, kalkar, konuşur, gelir gider, ziyaret filan ama asıl ünsiyeti Allah ile.

Mesela biz doktora tezi yaptık, doçentlik tezi yaptık.Mesela biz doktora tezi yaptık, doçentlik tezi yaptık. Masamızda kâğıdımız, kalemimiz, çalışmamız…Masamızda kâğıdımız, kalemimiz, çalışmamız… Bir telefon gelse; "Şu telefon hemen bitse de masanın başına otursak." dersin.Bir telefon gelse; "Şu telefon hemen bitse de masanın başına otursak." dersin. Bir ziyaretçi gelse yine; "Hemen bitse de masamızın başına otursak." dersin. Neden? Bir ziyaretçi gelse yine; "Hemen bitse de masamızın başına otursak." dersin.

Neden?

O vazifemizdi. "O vazife bitsin, bir an evvel bu işi yapalım." diye idi. O vazifemizdi. "O vazife bitsin, bir an evvel bu işi yapalım." diye idi.

Mesela adamın evinde televizyon var. Çok heyecanlı bir film izliyor.Mesela adamın evinde televizyon var. Çok heyecanlı bir film izliyor. Dokuz hafta devam etmiş, sonu gelmiş, herkesin merakı zirvede.Dokuz hafta devam etmiş, sonu gelmiş, herkesin merakı zirvede. Bizimki tam televizyonun başına oturmuş; kapı çalıyor, birisi geliyor. Bizimki tam televizyonun başına oturmuş; kapı çalıyor, birisi geliyor.

Fesübhanallâh! Söylene söylene kapıya gidiyor. Birisi bir şey söylüyor.Fesübhanallâh! Söylene söylene kapıya gidiyor. Birisi bir şey söylüyor. "Konuşmasını kısa kesse de şu televizyonun başına gitsem." diye düşünüyor. "Konuşmasını kısa kesse de şu televizyonun başına gitsem." diye düşünüyor.

İşte bu; nefsin ona olan bağlılığı, zevki, sevgisi. Onunla ünsiyeti var, onu seviyor. İşte bu; nefsin ona olan bağlılığı, zevki, sevgisi. Onunla ünsiyeti var, onu seviyor.

Ârifin üçüncü vasfı da Allah'tan gayrıyla ünsiyet etmek istememesi.Ârifin üçüncü vasfı da Allah'tan gayrıyla ünsiyet etmek istememesi. Yatsı olsa, herkes dağılsa, evine çekilse de ben de Rabbimle baş başa kalsam,Yatsı olsa, herkes dağılsa, evine çekilse de ben de Rabbimle baş başa kalsam, Allah ile beraber olsam. Ârifin vasfı buymuş. Bunları ezberleyin. Allah ile beraber olsam. Ârifin vasfı buymuş. Bunları ezberleyin.

Kâle ve kâle Ebû Yezîde: "İnna'llâhe Teâlâ emera'l ibâde ve nehâhümKâle ve kâle Ebû Yezîde: "İnna'llâhe Teâlâ emera'l ibâde ve nehâhüm fe-etâûhü fe-halea aleyhim, hil'ahû, fe'şteğalû bi'l-hileı anhü ve innî lâ ürîdü mina'l-lâhi illa'l-lâhe."fe-etâûhü fe-halea aleyhim, hil'ahû, fe'şteğalû bi'l-hileı anhü ve innî lâ ürîdü mina'l-lâhi illa'l-lâhe." Ebû Yezîd-i Bistâmî bu sözünde şöyle buyuruyor: Ebû Yezîd-i Bistâmî bu sözünde şöyle buyuruyor:

İnna'l-lâhe Teâlâ. "Allahu Teâlâ hazretleri."İnna'l-lâhe Teâlâ. "Allahu Teâlâ hazretleri." Emera'l-ibâde. "Kullara bazı emirler verdi." Ve nehâhüm. "Bazı yasaklar koydu." Emera'l-ibâde. "Kullara bazı emirler verdi." Ve nehâhüm. "Bazı yasaklar koydu."

"Namaz kılın, içki içmeyin, helal yiyin, haram yemeyin,"Namaz kılın, içki içmeyin, helal yiyin, haram yemeyin, ibadet edin, şirk koşmayın, riyâ yapmayın." dedi. Çeşitli emirler, yasaklar... ibadet edin, şirk koşmayın, riyâ yapmayın." dedi.

Çeşitli emirler, yasaklar...

Fe-etâûhü. "Kullar da bu emir ve yasaklara itaat ettiler."Fe-etâûhü. "Kullar da bu emir ve yasaklara itaat ettiler." Fe-halea aleyhim hilahû. Fe-halea aleyhim hilahû. "-Allahu Teâlâ hazretleri bu şeyleri yapanlara- hil'atlerini çıkardı, perdelerini kaldırdı." diyelim. "-Allahu Teâlâ hazretleri bu şeyleri yapanlara- hil'atlerini çıkardı, perdelerini kaldırdı." diyelim.

Fe'şteğalû bi'l-hıleı anhü. "İnsanlar bu hil'atlerle, perdelerle meşgul oldular." Fe'şteğalû bi'l-hıleı anhü. "İnsanlar bu hil'atlerle, perdelerle meşgul oldular."

Ve innî lâ ürîdü mina'l-lâhi illa'l-lâh. Ve innî lâ ürîdü mina'l-lâhi illa'l-lâh. "Halbuki ben hil'atlarle, örtülerle, perdelerle değil, bizzat Allah ile meşgul olmak istiyorum." "Halbuki ben hil'atlarle, örtülerle, perdelerle değil, bizzat Allah ile meşgul olmak istiyorum."

Öteki şeylerle meşgul olmak istemiyorum. Öteki şeylerle meşgul olmak istemiyorum.

Tarih kitaplarında; "Harun Reşid'in bir âdeti varmış." diye okumuştum.Tarih kitaplarında; "Harun Reşid'in bir âdeti varmış." diye okumuştum. Senede bir defa bir salona çeşitli hediyeler koyarmış. Bütün hizmetlilerini çağırırmış. Senede bir defa bir salona çeşitli hediyeler koyarmış. Bütün hizmetlilerini çağırırmış.

"Herkes beğendiği bir şeyin üstüne elini koysun." dermiş. "Herkes beğendiği bir şeyin üstüne elini koysun." dermiş.

Kumaş, ibrik, leğen, tespih... Her neyse.Kumaş, ibrik, leğen, tespih... Her neyse. Yine bir sene o salonu böyle hediyelerle doldurmuş; bütün cariyelerini, hizmetçilerini, yakın adamlarını oraya çağırmış. Yine bir sene o salonu böyle hediyelerle doldurmuş; bütün cariyelerini, hizmetçilerini, yakın adamlarını oraya çağırmış.

"Herkes, sevdiği şeyin üstüne elini koysun." demiş. "Herkes, sevdiği şeyin üstüne elini koysun." demiş.

Neyin üstüne elini koyarsa o, onun olacak.Neyin üstüne elini koyarsa o, onun olacak. Cariyelerden bir tanesi gelmiş, elini Harun Reşid'in başına koymuş. Cariyelerden bir tanesi gelmiş, elini Harun Reşid'in başına koymuş.

"Ne yapıyorsun?" demiş. "Ben de seni seviyorum, ben de seni istiyorum." demiş. "Ne yapıyorsun?" demiş.

"Ben de seni seviyorum, ben de seni istiyorum." demiş.

Ona çok büyük mükâfât vermiş. 14. yüzyılda yazılmış, tasavvufî bir eserde okumuştum. Ona çok büyük mükâfât vermiş. 14. yüzyılda yazılmış, tasavvufî bir eserde okumuştum.

"Kimisi Allah'ın mükâfâtları ile sevapları ile meşgul olur; kimisi bizzat Allah ile meşgul olur." "Kimisi Allah'ın mükâfâtları ile sevapları ile meşgul olur; kimisi bizzat Allah ile meşgul olur."

O tasavvufî eserde bu hadiseyi, bu mânayı anlatmak için yazmıştı.O tasavvufî eserde bu hadiseyi, bu mânayı anlatmak için yazmıştı. Allahu a'lem burada da Bayezîd-i Bistâmî bu mânayı kastediyor. Allahu a'lem burada da Bayezîd-i Bistâmî bu mânayı kastediyor.

"Ben Allah'tan bizzat Allah'ı istiyorum. Yoksa hil'atleri, perdeleri değil." "Ben Allah'tan bizzat Allah'ı istiyorum. Yoksa hil'atleri, perdeleri değil."

Kâle ve kâle Ebû Yezîd: "Fi'btidâî fî erbaati eşya'.Kâle ve kâle Ebû Yezîd: "Fi'btidâî fî erbaati eşya'. Tevehhemtü ennî ezkürühû ve a'rifühû ve uhibbühû ve atlübühû.Tevehhemtü ennî ezkürühû ve a'rifühû ve uhibbühû ve atlübühû. Fe lemme'nteheytü raeytü zikrehû sebeke zikri ve ma'rifetehû tekaddemet ma'rifetîFe lemme'nteheytü raeytü zikrehû sebeke zikri ve ma'rifetehû tekaddemet ma'rifetî ve mahabbetehû akdeme min mahabbetî ve talebühû lî evvelen hattâ talebtühû. ve mahabbetehû akdeme min mahabbetî ve talebühû lî evvelen hattâ talebtühû.

"Ebû Yezîd-i Bistâmî bu sözünde diyor ki." "Ebû Yezîd-i Bistâmî bu sözünde diyor ki."

Fi'btidaî fî erbaati eşya'.Fi'btidaî fî erbaati eşya'. "Bu yola girişimin başında dört şeyde hata ettim, yanlış düşündüm. "Bu yola girişimin başında dört şeyde hata ettim, yanlış düşündüm. Sonradan bu düşüncelerimin yanlış olduğunu anladım." Bu yanlışları sıralıyor: Sonradan bu düşüncelerimin yanlış olduğunu anladım."

Bu yanlışları sıralıyor:

Tevehhemtü ennî ezkürühû. "Vehmettim ki sandım ki ben O'nu zikrediyorum."Tevehhemtü ennî ezkürühû. "Vehmettim ki sandım ki ben O'nu zikrediyorum." Ve a'rifühû. "Yine vehmettim, sandım ki, ben O'nu biliyorum."Ve a'rifühû. "Yine vehmettim, sandım ki, ben O'nu biliyorum." Ve uhıbbühû. "Yine vehmettim ki ben O'nu seviyorum."Ve uhıbbühû. "Yine vehmettim ki ben O'nu seviyorum." Ve atlübühû. "Ve yine vehmettim ki ben O'nu talep ediyorum." Ve atlübühû. "Ve yine vehmettim ki ben O'nu talep ediyorum."

"Sandım ki ben O'nu zikrediyorum, ben O'nu biliyorum, ben O'nu seviyorum, ben O'nu talep ediyorum." "Sandım ki ben O'nu zikrediyorum, ben O'nu biliyorum, ben O'nu seviyorum, ben O'nu talep ediyorum."

Fe lem men teheytü.Fe lem men teheytü. "İşin sonuna ulaştığım, tecrübe kazandığım; tasavvufta derinleştiğim, yükseldiğim zaman.""İşin sonuna ulaştığım, tecrübe kazandığım; tasavvufta derinleştiğim, yükseldiğim zaman." Raeytü. "Gördüm ki." Zikrehû sebeka zikrî. "O'nun beni zikri, benim O'nu zikrimden evvel imiş." Raeytü. "Gördüm ki." Zikrehû sebeka zikrî. "O'nun beni zikri, benim O'nu zikrimden evvel imiş." Ve ma'rifetehû tekaddemet ma'rifetî. "O'nun beni bilmesi, benim O'nu bilmemden önceymiş."Ve ma'rifetehû tekaddemet ma'rifetî. "O'nun beni bilmesi, benim O'nu bilmemden önceymiş." Ve mahabbetehû. "O'nun beni sevmesi." Akdeme min mahabbetî. "Benim O'nu sevmemden önceymiş."Ve mahabbetehû. "O'nun beni sevmesi." Akdeme min mahabbetî. "Benim O'nu sevmemden önceymiş." Ve talebühû lî. " Ve O'nun beni istemesi." Ve talebühû lî. " Ve O'nun beni istemesi." Evvelen hattâ talebtühû. "O daha evvelmiş; ondan sonra ben O'nu talep etmişim." Evvelen hattâ talebtühû. "O daha evvelmiş; ondan sonra ben O'nu talep etmişim."

Şair diyor ki; Aşk odu evvel düşer ma'şuka, andan âşıka. Şair diyor ki;

Aşk odu evvel düşer ma'şuka, andan âşıka.

Şem'i gör kim yanmadan yandırmadı pervâneyi. Şem'i gör kim yanmadan yandırmadı pervâneyi.

"Aşk ateşi evvela sevgiliye, maşuka düşer; onun içinde başlar. Sonra âşıka geçer."Aşk ateşi evvela sevgiliye, maşuka düşer; onun içinde başlar. Sonra âşıka geçer. Şem u pervâne, yani "mumla kelebek" hikâyesinde dikkat et ki mum önce yanıyor, Şem u pervâne, yani "mumla kelebek" hikâyesinde dikkat et ki mum önce yanıyor, etrafa ışık saçıyor da ondan sonra kelebek ona geliyor, yanıyor.etrafa ışık saçıyor da ondan sonra kelebek ona geliyor, yanıyor. Önce ışık, mum; ondan sonra pervane." Bir ihvanımıza da hocası öyle söylemiş: Önce ışık, mum; ondan sonra pervane."

Bir ihvanımıza da hocası öyle söylemiş:

"Hocam, ben seni çok seviyorum. Bu kadar insan arasında seni nasıl buldum?" gibi bir söz söyleyince;"Hocam, ben seni çok seviyorum. Bu kadar insan arasında seni nasıl buldum?" gibi bir söz söyleyince; "Evladım!" demiş. "Sen mi bizi buldun, biz mi seni bulduk?" "Evladım!" demiş. "Sen mi bizi buldun, biz mi seni bulduk?"

Gümüşhaneli Efendimiz hazretlerine, Bağdat'tan, Trablusşam'danGümüşhaneli Efendimiz hazretlerine, Bağdat'tan, Trablusşam'dan Trablus Müftüsü Ahmed b. Süleyman et-Trablü's-şâmî, el-Ervâdî kuddise sırruhû İstanbul'a geliyor. Trablus Müftüsü Ahmed b. Süleyman et-Trablü's-şâmî, el-Ervâdî kuddise sırruhû İstanbul'a geliyor. O zamanın imkânlarını düşünün, seyahat imkanları ne kadar zor. Gümüşhaneli hazretlerini buluyor. O zamanın imkânlarını düşünün, seyahat imkanları ne kadar zor. Gümüşhaneli hazretlerini buluyor.

Diyor ki; "Benim görevim, seni irşad etmek. Ben seni irşad etmeye geldim." Diyor ki;

"Benim görevim, seni irşad etmek. Ben seni irşad etmeye geldim."

Bir tek kişinin irşadına bir şeyh tahsis ediliyor. Neden? Bir tek kişinin irşadına bir şeyh tahsis ediliyor.

Neden?

Çünkü Gümüşhaneli hazretleri çok büyük zât. Çünkü Gümüşhaneli hazretleri çok büyük zât.

Gümüşhaneli hazretleri, memleketi Gümüşhane'deyken bir rüya görüyor: Gümüşhaneli hazretleri, memleketi Gümüşhane'deyken bir rüya görüyor:

Bir yangın çıkmış, kendisi bir caminin kubbesinin zincirine tutunarak kurtulmuş.Bir yangın çıkmış, kendisi bir caminin kubbesinin zincirine tutunarak kurtulmuş. İstanbul'a geliyor, bakıyor ki o cami Süleymaniye Camii.İstanbul'a geliyor, bakıyor ki o cami Süleymaniye Camii. Daha önce o camiyi hiç görmemiş olduğu halde Gümüşhane'de o rüyayı görüyor.Daha önce o camiyi hiç görmemiş olduğu halde Gümüşhane'de o rüyayı görüyor. Onun içine o ateşi düşüren de yine Allah.Onun içine o ateşi düşüren de yine Allah. Önce istiyor, seviyor, ondan sonra kulda öyle bir talep hâsıl oluyor; yoksa kulda bir şey yok. Önce istiyor, seviyor, ondan sonra kulda öyle bir talep hâsıl oluyor; yoksa kulda bir şey yok.

Bâyezîd-i Bistâmî; "Bunu anladım." diyor. Bâyezîd-i Bistâmî; "Bunu anladım." diyor.

"Ben işin başında sanmıştım ki;"Ben işin başında sanmıştım ki; 'Ben O'nu zikrediyorum, ben O'nu seviyorum, ben O'nu istiyorum, ben O'nu biliyorum.'Ben O'nu zikrediyorum, ben O'nu seviyorum, ben O'nu istiyorum, ben O'nu biliyorum. Sonradan anladım ki meğer O beni zikrediyormuş, meğer O beni biliyormuş.Sonradan anladım ki meğer O beni zikrediyormuş, meğer O beni biliyormuş. O'nun beni bilmesi, benim bilmemden önceymiş.O'nun beni bilmesi, benim bilmemden önceymiş. O'nun beni sevmesi, benim O'nu sevmemden önceymiş. O'nun beni sevmesi, benim O'nu sevmemden önceymiş. O'nun beni talep etmesi, benim O'nu talep etmemden önceymiş." O'nun beni talep etmesi, benim O'nu talep etmemden önceymiş."

Tabi bu böyledir; çünkü kâinatı yaratan Allah'tır. Her işi tanzim eden Allah'tır.Tabi bu böyledir; çünkü kâinatı yaratan Allah'tır. Her işi tanzim eden Allah'tır. Elbette böyle olduğu aşikâr ama insan kendisi bir şey yapıyorum sanıyor.Elbette böyle olduğu aşikâr ama insan kendisi bir şey yapıyorum sanıyor. Bir şey yapmak kudreti O'nda. Bunlar büyük insanların hayat tecrübeleri ve vardıkları sonuçlar.Bir şey yapmak kudreti O'nda. Bunlar büyük insanların hayat tecrübeleri ve vardıkları sonuçlar. İnsanın hatırına ister istemez şöyle bir soru geliyor: İnsanın hatırına ister istemez şöyle bir soru geliyor:

"Madem asıl talep O'ndan, o halde biz ne yapacağız?" "Madem asıl talep O'ndan, o halde biz ne yapacağız?"

Biz önce Allah'ın bizi sevmesini sağlayacak bir tavra gireceğiz.Biz önce Allah'ın bizi sevmesini sağlayacak bir tavra gireceğiz. O bizi isteyecek ki biz ona gidebilelim.O bizi isteyecek ki biz ona gidebilelim. O bize yazacak, nasip edecek ki biz onun camisine gidebilelim, ibadeti yapabilelim.O bize yazacak, nasip edecek ki biz onun camisine gidebilelim, ibadeti yapabilelim. Burada kaç sefer size söylemiştim ki sabah namazına gidemediysenizBurada kaç sefer size söylemiştim ki sabah namazına gidemediyseniz Allah sizi camisine kabul etmediği için gidemiyorsunuz.Allah sizi camisine kabul etmediği için gidemiyorsunuz. Namaza kalkamadıysanız Allah sizi huzuruna kabul etmek istemediği için kalkamıyorsunuz. Namaza kalkamadıysanız Allah sizi huzuruna kabul etmek istemediği için kalkamıyorsunuz. Bir kusurunuz var. Onun için o kusurları giderecek bir şeyler yapmanız lazım.Bir kusurunuz var. Onun için o kusurları giderecek bir şeyler yapmanız lazım. Sadaka vereceksiniz, yalvaracaksınız, ağlayacaksınız, "Allah neleri sever?" diye araştıracaksınız, Sadaka vereceksiniz, yalvaracaksınız, ağlayacaksınız, "Allah neleri sever?" diye araştıracaksınız, seveceği şeyleri yapmaya gayret edeceksiniz. seveceği şeyleri yapmaya gayret edeceksiniz. O sevgi hâsıl olacak ki ondan sonra öteki işler kolaylıkla yola girsin O sevgi hâsıl olacak ki ondan sonra öteki işler kolaylıkla yola girsin ve istediğiniz muradınız hâsıl olsun. Allahu Teâla hazretleri cümlemize tevkifini refik eylesin. ve istediğiniz muradınız hâsıl olsun. Allahu Teâla hazretleri cümlemize tevkifini refik eylesin.

Fâtiha-i şerîfe me'al besmele. Fâtiha-i şerîfe me'al besmele.

Konuşma Hakkında
Tema 1
Tema 2