Namaz Vakitleri

27 Zilhicce 1445
03 Temmuz 2024
İmsak
03:30
Güneş
05:29
Öğle
13:13
İkindi
17:13
Akşam
20:47
Yatsı
22:37
Detaylı Arama

İbrâhim İbn-i Edhem’e Yapılan Nasihatlar

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

6 Zilka'de 1412 / 09.05.1992
İstanbul

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN Tabakatus Sufiyye sohbetlerine Mustafa Selâmi Efendi Tekkesi’nde başlamıştır (02. 12. 1991).
Tabakàtü’s-Sùfiyye, Sülemî’nin ilk sûfilerden yüz tanesinin hayatını ve sözlerini kaydettiği eseridir.

Fudayl ibn-i Iyad hakkındadır. Daha sonraki yıllarda, İstanbul’un Anadolu yakasında muhtelif camilerde yapılmıştır.

Sohbetlerin amacını şöyle açıklıyordu: “Bizler de karınca kararınca takvâ yolunda, Rabbimizin rızası yolunda yürüyen insanlar olduğumuzdan, “Bu yolun bizden önceki büyükleri, selef-i sàlihînimiz neler söylemişler, onların nasihatlerinden istifade edelim; nasıl yaşamışlar, hayatları bize örnek olsun!” diye, tasavvuf aleminin büyüklerinin hayatlarını okumayı; sözlerini dinleyip, belleyip mûcebince amel etmeyi düşünerek; Türkçesi bulunmayan bir eser olsun, kaynak olsun, ana eser olsun; böylece yaptığımız çalışma da yapılmamış bir çalışma olarak, yeni bir çalışma olsun diye düşündüğümüz için; 412 hicrî, 1021 milâdî tarihinde, yâni yıllarında vefat etmiş olan, Nişâpurlu Ebû Abdurrahman es Sülemî Hazretleri’nin, tasavvuf ilminde kaynak olan, ana eser olan, müracaat kitabı olan Tabakàtü’s Sùfiyye’sini okumaya başladık.

Bu sohbetler Cumartesi akşamları yapılıyordu ve bir saat kadar sürüyordu. Hoca efendi seyahatte olduğu zamanlar sohbete ara veriliyor, İstanbul’da oldukları zaman devam ediyordu. 7 Mayıs 1997 günü yurtdışına çıkıncaya kadar devam etti. Fudayl ibn-i Iyad’dan başlayıp, sırayla her seferinde birkaç sayfa okuyup izah ederek sohbetlerini sürdürüyordu. 26 Ekim 1996 günü yaptığı son Tabakàtü’s-Sûfiyye sohbetinde, Ebû Osman el-Hîrî’nin 29. sözüne kadar gelmişti.

Sohbetlerde, önce o gün izah edilecek sözlerin Arapça metinleri okunuyor, kısaca anlamı veriliyor; sonra râvîler hakkında dipnotlardan bilgiler veriliyordu. Sözler izah edilip açıklanıyordu. Sohbetin sonunda da, çıkartılacak dersler anlatılıyor ve günümüzde neler yapmamız gerektiği hakkında tavsiyelerde bulunuluyordu.

Konuşma Metni

Bismillâhirrahmânirrahîm.

el-Hamdü lillâhi Rabbi'l-âlemîn
Bismillâhirrahmânirrahîm.

el-Hamdü lillâhi Rabbi'l-âlemîn
hamden kemâ yenbeğî li-celâli vechihî ve li-azîmi sultânih.hamden kemâ yenbeğî li-celâli vechihî ve li-azîmi sultânih. Ve's-salâtu ve's-selâmu alâ seyyidi'l-evvelîne ve'l-âhirîn tâcı ruûsinâ ve tabîbi kulubinâVe's-salâtu ve's-selâmu alâ seyyidi'l-evvelîne ve'l-âhirîn tâcı ruûsinâ ve tabîbi kulubinâ ve üsvetine'l-haseneti Muhammedeni'l-Mustafa ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi'l-ceza'.

ve üsvetine'l-haseneti Muhammedeni'l-Mustafa ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin ilâ yevmi'l-ceza'.

Emmâ ba'd: Aziz ve muhterem kardeşlerim!

Emmâ ba'd: Aziz ve muhterem kardeşlerim!

Burada Ebû Abdirrahman es-Sülemî isimli meşhur alim ve sûfîBurada Ebû Abdirrahman es-Sülemî isimli meşhur alim ve sûfî ve Tabakâtu's-sûfiyye isimli eserle beraber daha nice kıymetli eserler yazmış olan bir müellifinve Tabakâtu's-sûfiyye isimli eserle beraber daha nice kıymetli eserler yazmış olan bir müellifin tasavvufla ilgili büyüklerin hayatlarını anlatan kitabını okuyorduk.tasavvufla ilgili büyüklerin hayatlarını anlatan kitabını okuyorduk. İsmi Tabakâtu's-sûfiyye, yani sûfîlerin asır asır, ömür ömür, tabaka tabaka hayatlarını anlatmış;İsmi Tabakâtu's-sûfiyye, yani sûfîlerin asır asır, ömür ömür, tabaka tabaka hayatlarını anlatmış; on tabaka hâlinde kendi zamanına kadar gelenleri,on tabaka hâlinde kendi zamanına kadar gelenleri, her tabakadan da on isim bularak yüz tane büyük zatın hayatını ve hayatıyla ilgili bazı bilgileri,her tabakadan da on isim bularak yüz tane büyük zatın hayatını ve hayatıyla ilgili bazı bilgileri, hadis rivayet etmişse numune olarak rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfi,hadis rivayet etmişse numune olarak rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfi, ondan sonra da mübarek sözlerinden bir kısmını numune olarak veriyordu.

ondan sonra da mübarek sözlerinden bir kısmını numune olarak veriyordu.

Bunlardan okuduk. Sıra İbrahim b. Edhem hazretlerine geldi.

Bunlardan okuduk. Sıra İbrahim b. Edhem hazretlerine geldi.

Bir cümle önceden alalım.Bir cümle önceden alalım. Mevzu geçen hafta çok heyecanlı bir yerinde kalmıştı. Bu hafta oradan devam edelim.Mevzu geçen hafta çok heyecanlı bir yerinde kalmıştı. Bu hafta oradan devam edelim. Belki bitmeyebilir. Çok dolgun, çok kıymetli bahisler cereyân ediyor. Belki bitmeyebilir. Çok dolgun, çok kıymetli bahisler cereyân ediyor. Tasavvufun özü, hülâsası, esrârı, ince mevzulara geçilmiş oluyor.

Tasavvufun özü, hülâsası, esrârı, ince mevzulara geçilmiş oluyor.

İbrahim b. Edhem hazretleri Ebû İshak künyeli,İbrahim b. Edhem hazretleri Ebû İshak künyeli, hayatı hakkında bilgileri daha önceki sayfalarda nakletmiştik.

Kendisine birisi soruyor ki;

hayatı hakkında bilgileri daha önceki sayfalarda nakletmiştik.

Kendisine birisi soruyor ki;

"Senin bu tasavvufî yolda hâlin nasıl başladı? Hangi olay sebep oldu?"Senin bu tasavvufî yolda hâlin nasıl başladı? Hangi olay sebep oldu? Padişahlığı, sarayı, hazineyi, saltanatı, izzeti, şevketi bıraktın da bu yollara niye düştün?"

Padişahlığı, sarayı, hazineyi, saltanatı, izzeti, şevketi bıraktın da bu yollara niye düştün?"

Mübarek bazı kimselerle yolculuğu olduğunu anlatmıştı.Mübarek bazı kimselerle yolculuğu olduğunu anlatmıştı. Bir grup mübarek insanlarla karşı karşıya gelmişti, onlarla konuşuyordu. Konu oraya gelmişti.Bir grup mübarek insanlarla karşı karşıya gelmişti, onlarla konuşuyordu. Konu oraya gelmişti. Böyle yaşlı bir zât ve mübarek birtakım insanlar karşısına gelmişler, bu da genç bir kimse, Böyle yaşlı bir zât ve mübarek birtakım insanlar karşısına gelmişler, bu da genç bir kimse, onlarla konuşuyor, onlar İbrahim b. Edhem hazretlerine nasihat ediyorlar.onlarla konuşuyor, onlar İbrahim b. Edhem hazretlerine nasihat ediyorlar. Ondan sonra artık bu yolda ilerlemiş zaten. İlk hâlini anlatıyor.

Ondan sonra artık bu yolda ilerlemiş zaten. İlk hâlini anlatıyor.

O büyükler karşısında, ona diyorlar ki;

Yâ ğulâm. "Ey oğul, ey genç, ey çocuk, ey delikanlı..."

O büyükler karşısında, ona diyorlar ki;

Yâ ğulâm. "Ey oğul, ey genç, ey çocuk, ey delikanlı..."

Ğulâm çoğulu ğılman geliyor;Ğulâm çoğulu ğılman geliyor; "çocuk" demek.

Emmâ inneke seteshabu'l-ahyâr.
"çocuk" demek.

Emmâ inneke seteshabu'l-ahyâr.
"Senin hâlinden, kaderinden anlaşılıyor ki ileride sen hayırlı bazı kimselerle karşılaşıp"Senin hâlinden, kaderinden anlaşılıyor ki ileride sen hayırlı bazı kimselerle karşılaşıp onlarla arkadaşlık etme, beraber olma nimetine ereceksin. Onlarla bir arada olacaksın."onlarla arkadaşlık etme, beraber olma nimetine ereceksin. Onlarla bir arada olacaksın." Fe-kün lehüm ardan yataûne aleyke. "Onlara karşı sen senin üzerinde gezdikleri toprak ol."

Fe-kün lehüm ardan yataûne aleyke. "Onlara karşı sen senin üzerinde gezdikleri toprak ol."

"Mütevâzı ol. Öyle hayırlı kimselerle arkadaşlık ederken diklenme, kibirlenme veya nobran durma."Mütevâzı ol. Öyle hayırlı kimselerle arkadaşlık ederken diklenme, kibirlenme veya nobran durma. Çok mütevâzı ol, onlara sanki üstünde gezilen, ezilen toprak gibi ol."

Çok mütevâzı ol, onlara sanki üstünde gezilen, ezilen toprak gibi ol."

Ve in darabûke ve şetemûke ve taradûke ve esmeûke'l-kabîh.Ve in darabûke ve şetemûke ve taradûke ve esmeûke'l-kabîh. "Seni dövseler de, sövseler de, kovsalar da, kötü şeyler söyleseler de böyle ol."Seni dövseler de, sövseler de, kovsalar da, kötü şeyler söyleseler de böyle ol. Sakın edebini bozma. O hayırlı insan[lara], öyle onlarla ahbaplık ederken bu durumda ol."

Sakın edebini bozma. O hayırlı insan[lara], öyle onlarla ahbaplık ederken bu durumda ol."

Fe-izâ fealû bike zâlike. "Onlar sana böyle muamele ettikleri zaman."Fe-izâ fealû bike zâlike. "Onlar sana böyle muamele ettikleri zaman." Fe-fekkir fî nefsike. "Kendi kendine düşün." Min eyne utîte. "Sen bu hâle nereden getirildin?"

Fe-fekkir fî nefsike. "Kendi kendine düşün." Min eyne utîte. "Sen bu hâle nereden getirildin?"

"'Bu hal sana niçin getirildi?' diye düşün, 'Var bir sebebi.' diye düşün."

"'Bu hal sana niçin getirildi?' diye düşün, 'Var bir sebebi.' diye düşün."

Fe-inneke izâ fealte zâlike. "Böyle düşündüğün zaman, yani mütevâzı olup onlara itiraz etmeyip,Fe-inneke izâ fealte zâlike. "Böyle düşündüğün zaman, yani mütevâzı olup onlara itiraz etmeyip, dövseler, sövseler, kovsalar, kötü söz söyleseler bile böyle 'Sebebi vardır, hikmeti vardır;dövseler, sövseler, kovsalar, kötü söz söyleseler bile böyle 'Sebebi vardır, hikmeti vardır; bu bana kim bilir nereden geldi? bu bana kim bilir nereden geldi? Allah nasip etti, Allah'ın takdiridir, kaderidir.' diye işi anlayıp böyle edepli durduğun zaman..."Allah nasip etti, Allah'ın takdiridir, kaderidir.' diye işi anlayıp böyle edepli durduğun zaman..." Yüeyyidüke'llâhu bi-nasrihî. "Allah seni nusretiyle teyit ve takviye eder.Yüeyyidüke'llâhu bi-nasrihî. "Allah seni nusretiyle teyit ve takviye eder. Allah seni güçlendirir, sana yardımını gönderir."Allah seni güçlendirir, sana yardımını gönderir." Ve yukbilu bi-kulûbihim aleyke. "Onların kalplerini sana çevirtir."

Ve yukbilu bi-kulûbihim aleyke. "Onların kalplerini sana çevirtir."

"Sen mütevâzı olup hiç edebini bozmadığın zaman onların kalplerini sana döndürür."

"Sen mütevâzı olup hiç edebini bozmadığın zaman onların kalplerini sana döndürür."

Va'lem. "Ve bil ki;" Enne'l-abde izâ kalâhu'l-ahyâr. Va'lem. "Ve bil ki;" Enne'l-abde izâ kalâhu'l-ahyâr. "Bir kula Allah'ın hayırlı evliyâsı, ahyâr kızdıkları, darıldıkları zaman...""Bir kula Allah'ın hayırlı evliyâsı, ahyâr kızdıkları, darıldıkları zaman..." Ve'ctenebe suhbetehu'l-veriûne. "Takvâda çok ileri insanlar onunla arkadaşlık etmekten sakındıkları,Ve'ctenebe suhbetehu'l-veriûne. "Takvâda çok ileri insanlar onunla arkadaşlık etmekten sakındıkları, çekindikleri, kaçındıkları zaman..." Ve ebğadahu'l-zâhidûne.çekindikleri, kaçındıkları zaman..." Ve ebğadahu'l-zâhidûne. "Ve zahidler, dünyayı terk edip âhiret yolunu tutmuş mübarekler bir kula kızdıkları zaman..." "Ve zahidler, dünyayı terk edip âhiret yolunu tutmuş mübarekler bir kula kızdıkları zaman..." Fe-inne zâlike. "Bütün bunlar..." Fe-inne zâlike. "Bütün bunlar..." İsti'tâbun mina'llâhi teâlâ. "Allah'ın rızasını kazanmak için bir iştir."İsti'tâbun mina'llâhi teâlâ. "Allah'ın rızasını kazanmak için bir iştir." Li-key yu'tibehû. "Bu durum başına gelen kimse sabretsin."

Li-key yu'tibehû. "Bu durum başına gelen kimse sabretsin."

Allah'tan kendisini hoşnut ve razı olsun diye sevdirecek, rızasını kazandıracak bir durum olsun diyeAllah'tan kendisini hoşnut ve razı olsun diye sevdirecek, rızasını kazandıracak bir durum olsun diye Allah'ın onu iyi yola çekme hâlidir bu.

Fe in a'teba'llâhe... "Eğer o davranışıyla Allah'ı razı ederse..."

Allah'ın onu iyi yola çekme hâlidir bu.

Fe in a'teba'llâhe... "Eğer o davranışıyla Allah'ı razı ederse..."

Yani iyiler kızıyor, takvâ ehli insanlar sohbetinden kaçınıyor, zahidler kızıyorlar, darılıyorlar.Yani iyiler kızıyor, takvâ ehli insanlar sohbetinden kaçınıyor, zahidler kızıyorlar, darılıyorlar. Bunun bir sebebi var. Kendisini toparlayacak, Allah'ı razı etmeye çalışacak.Bunun bir sebebi var. Kendisini toparlayacak, Allah'ı razı etmeye çalışacak. "Onlar kızıyorlar, demek ki Allah da kızar. Şunları hoşnut edeyim. "Onlar kızıyorlar, demek ki Allah da kızar. Şunları hoşnut edeyim. Bunların hoşnut olmaması Allah'ın hoşnut olmadığını gösteriyor.Bunların hoşnut olmaması Allah'ın hoşnut olmadığını gösteriyor. Allah'ın hoşnutluğunu kazanmaya çalışayım." diye düşünecek, yani anlayışı bu tarzda çalışacak.Allah'ın hoşnutluğunu kazanmaya çalışayım." diye düşünecek, yani anlayışı bu tarzda çalışacak. Ve Allah'ı hoşnut edecek, razı edecek bir duruma hemen gelecek. Bunu yaparsa...

Ve Allah'ı hoşnut edecek, razı edecek bir duruma hemen gelecek. Bunu yaparsa...

Fe in a'teba'llâhe azze ve celle.Fe in a'teba'llâhe azze ve celle. "Aziz ve celil olan Allah'ı nihayet hoşnut ve razı edecek hâle hemen dönerse...""Aziz ve celil olan Allah'ı nihayet hoşnut ve razı edecek hâle hemen dönerse..." Akbele bi-kulûbihim aleyhi. "Allah onların -o mübareklerin- kalplerini bu kula döndürtür."

Akbele bi-kulûbihim aleyhi. "Allah onların -o mübareklerin- kalplerini bu kula döndürtür."

Yani o işaretlerden anlayacak ki Allah'ı hoşnut etmesi lazım, hemen Allah'ı hoşnut edecek tavrı,Yani o işaretlerden anlayacak ki Allah'ı hoşnut etmesi lazım, hemen Allah'ı hoşnut edecek tavrı, ferasetiyle, zekasıyla hemen o tarafa dönecek, onu yapmaya çalışacak.ferasetiyle, zekasıyla hemen o tarafa dönecek, onu yapmaya çalışacak. Öyle yaptığı zaman Allah onların kalplerini döndürür.

Öyle yaptığı zaman Allah onların kalplerini döndürür.

Ve in temerrede ala'llâhi. "Eğer günahta ısrar edip Allah'a temerrütte devam ederse,Ve in temerrede ala'llâhi. "Eğer günahta ısrar edip Allah'a temerrütte devam ederse, Allah'ın razı olmayacağı halde devam ederse..." Evrese kalbehu'd-dalâlete.Allah'ın razı olmayacağı halde devam ederse..." Evrese kalbehu'd-dalâlete. "Allah onun kalbine sapıklığı yerleştirir." Mea hirmâni'r-rızki. "Rızkını da azaltmakla beraber..."

"Allah onun kalbine sapıklığı yerleştirir." Mea hirmâni'r-rızki. "Rızkını da azaltmakla beraber..."

Yani rızkını daraltır, kalbine dalâleti miras bırakır, kalbine dalâlet gelir.

Yani rızkını daraltır, kalbine dalâleti miras bırakır, kalbine dalâlet gelir.

Ve cefâin mine'l-ehli. "Ailesinden rızasızlık görür."Ve cefâin mine'l-ehli. "Ailesinden rızasızlık görür." ---------------------------- Ve maktin mine'l-melâiketi.Ve maktin mine'l-melâiketi. "Meleklerden kızgınlık olur." "Meleklerden kızgınlık olur." Ve i'râdın mine'r-rusuli bi-vücûhihim. "Ve peygamberler yüzlerini ondan çevirirler."

Ve i'râdın mine'r-rusuli bi-vücûhihim. "Ve peygamberler yüzlerini ondan çevirirler."

Bunların hepsi birden olur.Bunların hepsi birden olur. Eğer Allah'ı sevdirecek tavra dönüp de Allah'ın seveceği bir hâle geçemezse o zaman başına bu felaketler gelir.Eğer Allah'ı sevdirecek tavra dönüp de Allah'ın seveceği bir hâle geçemezse o zaman başına bu felaketler gelir. Yani ne olur?

Kalbine dalâlet gelir, rızkı azalır, ailesinden cevr ü cefa başlar,
Yani ne olur?

Kalbine dalâlet gelir, rızkı azalır, ailesinden cevr ü cefa başlar,
meleklerden kızgınlık, peygamberlerden ondan yüz çevirme hâli meydana gelir.

meleklerden kızgınlık, peygamberlerden ondan yüz çevirme hâli meydana gelir.

Demek ki biraz böyle zahidleri, takvâ ehli insanları,Demek ki biraz böyle zahidleri, takvâ ehli insanları, ondan sonra hayırlıları ters yüzlü gördü mü insan hemen toparlayacak,ondan sonra hayırlıları ters yüzlü gördü mü insan hemen toparlayacak, "Bu bir işaret." diye kendisine dikkat edecek.

"Bu bir işaret." diye kendisine dikkat edecek.

Sümme lem yubâli'llâhu fî eyyi vâdin yuhlikuhû.Sümme lem yubâli'llâhu fî eyyi vâdin yuhlikuhû. "Bu duruma geldi mi Allah onun hangi yolda, hangi vadide helâk olacağına nazar etmez, aldırmaz."

"Bu duruma geldi mi Allah onun hangi yolda, hangi vadide helâk olacağına nazar etmez, aldırmaz."

Çünkü silinmiş defterden, Allah'ın rızasını kazanamamış, temerrüt etmiş,Çünkü silinmiş defterden, Allah'ın rızasını kazanamamış, temerrüt etmiş, Allah'a karşı gelmiş, kusurunu bırakmamış... O zaman nerede helâk olacağına Allah aldırmaz.Allah'a karşı gelmiş, kusurunu bırakmamış... O zaman nerede helâk olacağına Allah aldırmaz. Bir yerde helâk olacak. Yani onu kurtarmaz.

Bir yerde helâk olacak. Yani onu kurtarmaz.

Kâle... Rivayete devam ediyor, hani sormuşlardı;Kâle... Rivayete devam ediyor, hani sormuşlardı; "Ya İbrahim, nasıl başladı senin bu işin?" demişlerdi."Ya İbrahim, nasıl başladı senin bu işin?" demişlerdi. O da "Birileriyle karşılaştım, böyle konuştuk..." diye anlatıyor.

O da "Birileriyle karşılaştım, böyle konuştuk..." diye anlatıyor.

Kultü. Onlar böyle söyleyince anlatmaya devam ediyor...

Kultü. Onlar böyle söyleyince anlatmaya devam ediyor...

O yaşlı şahıs var, arkasında da bir sürü mübarekler, yaşlı kimseler var, o yaşlı şahıs böyle söylüyor:

O yaşlı şahıs var, arkasında da bir sürü mübarekler, yaşlı kimseler var, o yaşlı şahıs böyle söylüyor:

"Aman, senin ileride hayırlı kimselerle beraberliğin, sohbetin,"Aman, senin ileride hayırlı kimselerle beraberliğin, sohbetin, arkadaşlığın, bir arada bulunman olacak.arkadaşlığın, bir arada bulunman olacak. Sakın, dikkatli ol, aman onlara karşı gelme; dövseler, sövseler, kovsalar, ağır, kaba saba,Sakın, dikkatli ol, aman onlara karşı gelme; dövseler, sövseler, kovsalar, ağır, kaba saba, acı söz söyleseler de sen onlara toprak gibi ol, mütevâzı ol. Çünkü o bir işarettir.acı söz söyleseler de sen onlara toprak gibi ol, mütevâzı ol. Çünkü o bir işarettir. Mütevâzı ol, Allah kalplerini sana döndürtür. Mütevâzı ol, Allah kalplerini sana döndürtür. Böyle bir durum gördüğün zaman bunu bil ki Allah'ı hoşnut etmen lazım, Allah'tan bir işaret bu,Böyle bir durum gördüğün zaman bunu bil ki Allah'ı hoşnut etmen lazım, Allah'tan bir işaret bu, bir kusurun var, hemen Allah'ı hoşnut edecek sadaka ver, ibadet yap, gözyaşı dök, tevbe et.bir kusurun var, hemen Allah'ı hoşnut edecek sadaka ver, ibadet yap, gözyaşı dök, tevbe et. Yani kendini derhal derle toparla.Yani kendini derhal derle toparla. Böyle yapar da Allah'ı hoşnut edersen Allah onların kalplerini sana yine döndürür."

Böyle yapar da Allah'ı hoşnut edersen Allah onların kalplerini sana yine döndürür."

"İş kullarda değil, iş Allahu Teâlâ hazretlerinde."İş kullarda değil, iş Allahu Teâlâ hazretlerinde. Onların senden yüz çevirmesi de zaten ondan dolayı.Onların senden yüz çevirmesi de zaten ondan dolayı. Onun için işin nereden başladığını, nereden geldiğini bil, aklını başına topla.Onun için işin nereden başladığını, nereden geldiğini bil, aklını başına topla. Böyle yaparsan kurtulursun, onların kalpleri sana yine döner.Böyle yaparsan kurtulursun, onların kalpleri sana yine döner. Eğer Allah'a karşı Allah'ın sevmediği günahta kusurda ısrarla devam edersen,Eğer Allah'a karşı Allah'ın sevmediği günahta kusurda ısrarla devam edersen, temerrüt edersen o zaman kalbine dalâlet yerleşir, rızkın azalır,temerrüt edersen o zaman kalbine dalâlet yerleşir, rızkın azalır, aile fertlerinden cefa görürsün, melekler sana kızar,aile fertlerinden cefa görürsün, melekler sana kızar, peygamberler de yüzlerini senden döndürür, hâlin felaket olur. peygamberler de yüzlerini senden döndürür, hâlin felaket olur. Allah senin nerede hangi vadide düşüp parçalanıp perişan olacağına aldırmaz,Allah senin nerede hangi vadide düşüp parçalanıp perişan olacağına aldırmaz, mahvolursun..." deyince İbrahim b. Edhem dedi ki;

Kultü. "Onlara dedim ki;"

mahvolursun..." deyince İbrahim b. Edhem dedi ki;

Kultü. "Onlara dedim ki;"

İnnî sahibtu ve ene mâşin beyne'l-Kûfeti ve Mekkete raculen fe-raeytuhû izâ emsâ yusallîİnnî sahibtu ve ene mâşin beyne'l-Kûfeti ve Mekkete raculen fe-raeytuhû izâ emsâ yusallî rek'ateyni fîhimâ tecâvuzün sümme yetekellemu bi-kelâmin hafiyyin beynehûrek'ateyni fîhimâ tecâvuzün sümme yetekellemu bi-kelâmin hafiyyin beynehû ve beyne nefsihî fe-izâ cefnetün min serîdin an yemînihî ve kûzün min mâin fe-kâne ye'külü ve yut'imunî.

ve beyne nefsihî fe-izâ cefnetün min serîdin an yemînihî ve kûzün min mâin fe-kâne ye'külü ve yut'imunî.

O mübarekler böyle kendisine nasihat edince baktı sakallı mübarek insanlar,O mübarekler böyle kendisine nasihat edince baktı sakallı mübarek insanlar, ona âdâb öğretiyorlar, usul erkân öğretiyorlar, evliyâlık terbiyesi veriyorlar. ona âdâb öğretiyorlar, usul erkân öğretiyorlar, evliyâlık terbiyesi veriyorlar. Anlayın, bunu güzel hatırınızda tutun. O mübarekler buna evliyâlık dersi veriyorlar.Anlayın, bunu güzel hatırınızda tutun. O mübarekler buna evliyâlık dersi veriyorlar. O yine bu sefer soruyor, hani gelirken çölde birileriyle karşılaşmıştı, onu hikâye ediyor.

O yine bu sefer soruyor, hani gelirken çölde birileriyle karşılaşmıştı, onu hikâye ediyor.

"Karşımda ihtiyar bir kimse, arkalarında başka mübarekler, ben onlara dedim ki;"

"Karşımda ihtiyar bir kimse, arkalarında başka mübarekler, ben onlara dedim ki;"

İnnî sahibtu. "Ben yol arkadaşlığı ettim, bulundum." Ve ene mâşin beyne'l-Kûfeti ve Mekkete.İnnî sahibtu. "Ben yol arkadaşlığı ettim, bulundum." Ve ene mâşin beyne'l-Kûfeti ve Mekkete. "Kûfe ile Mekke arasında yürümekteyken çöllerde Mekke'ye doğru bir adamla arkadaşlık ettim ki..." "Kûfe ile Mekke arasında yürümekteyken çöllerde Mekke'ye doğru bir adamla arkadaşlık ettim ki..." Fe-raeytuhû. "Ve onu gördüm ki." İzâ emsâ. "Akşam olduğu zaman."Fe-raeytuhû. "Ve onu gördüm ki." İzâ emsâ. "Akşam olduğu zaman." Yusallî rek'ateyn. "İki rekât namaz kılıyor, nâfileten..."Yusallî rek'ateyn. "İki rekât namaz kılıyor, nâfileten..." Fîhimâ tecâvuz. "Bu iki rekât arasında beklemeli bir [halde,] ağır ağır namaz kılıyor..."

Fîhimâ tecâvuz. "Bu iki rekât arasında beklemeli bir [halde,] ağır ağır namaz kılıyor..."

"Sonra hafif bir sözle bir şeyler söylüyor, kendisiyle nefsi arasında,"Sonra hafif bir sözle bir şeyler söylüyor, kendisiyle nefsi arasında, yani başkası dışardan duymayacak gibi... yani başkası dışardan duymayacak gibi... Birden bir bakıyorsun sağ tarafında tirit dolu bir tencere, sol tarafında da su dolu bir kap. Birden bir bakıyorsun sağ tarafında tirit dolu bir tencere, sol tarafında da su dolu bir kap. Dua edince böyle bir şey meydana geliyor. Kendisi yiyor ve bana da ikrâm ediyor.Dua edince böyle bir şey meydana geliyor. Kendisi yiyor ve bana da ikrâm ediyor. Mekke'ye doğru giderken ben böyle bir adamla karşılaştım, böyle şeyler başıma geldi..." deyince;

Mekke'ye doğru giderken ben böyle bir adamla karşılaştım, böyle şeyler başıma geldi..." deyince;

Kâle: fe-beke'ş-şeyhu inde zâlike. Kâle: fe-beke'ş-şeyhu inde zâlike. Bu anlatılınca heyecanlanmış karşısındaki mübareklerden o yaşlı zât, ağlamış.Bu anlatılınca heyecanlanmış karşısındaki mübareklerden o yaşlı zât, ağlamış. Ve bekâ men havlehû. İbrahim b. Edhem bunu anlatınca etrafında kimseler de ağlaşmışlar.Ve bekâ men havlehû. İbrahim b. Edhem bunu anlatınca etrafında kimseler de ağlaşmışlar. Sümme kâle. Sonra o yaşlı zât demiş ki;

Sümme kâle. Sonra o yaşlı zât demiş ki;

Yâ büneyye -ev yâ ahî-. "Ey oğulcuğum!" demiş veyahut "Ey kardeşim!" demiş, nasıl dediğinde tereddüt var.

Yâ büneyye -ev yâ ahî-. "Ey oğulcuğum!" demiş veyahut "Ey kardeşim!" demiş, nasıl dediğinde tereddüt var.

Zâke ahî Dâvud. "O senin gördüğün benim kardeşim Davud aleyhisselam idi."Zâke ahî Dâvud. "O senin gördüğün benim kardeşim Davud aleyhisselam idi." Ve meskenuhû min verâi Belh. "Onun sakin olduğu diyar Belh'in arkasında, ötesinde olan yerlerdi."Ve meskenuhû min verâi Belh. "Onun sakin olduğu diyar Belh'in arkasında, ötesinde olan yerlerdi." Bi-karyetin yukâlu lehâ el-Bâridetu't-tayyibetü.Bi-karyetin yukâlu lehâ el-Bâridetu't-tayyibetü. "Onun asıl mekânı el-Bâridetü't-tayyibe denilen köydedir.""Onun asıl mekânı el-Bâridetü't-tayyibe denilen köydedir." Ve zâlike enne'l-bikâa tefâharet bi-keynûneti Dâvûde fîhâ.Ve zâlike enne'l-bikâa tefâharet bi-keynûneti Dâvûde fîhâ. "Çünkü bu isimle anılmasının sebebi şundandır ki; beldeler içlerinde Davud aleyhisselam var diye"Çünkü bu isimle anılmasının sebebi şundandır ki; beldeler içlerinde Davud aleyhisselam var diye iftihar ederler, 'Ne mübarek bir zât!' diye memnun olurlar."

iftihar ederler, 'Ne mübarek bir zât!' diye memnun olurlar."

Yâ ğulâm. "Ey oğul!" Mâ kâle leke. "Ne dedi sana o?"

"O anlaşılıyor ki Davud idi. Ne dedi sana?

Yâ ğulâm. "Ey oğul!" Mâ kâle leke. "Ne dedi sana o?"

"O anlaşılıyor ki Davud idi. Ne dedi sana?

Ve mâ allemeke. "Sana ne öğretti?"

Ve mâ allemeke. "Sana ne öğretti?"

Kâle: Kultü: allemenî ismallâh el-a'zam. "Bana Allah'ın İsm-i Âzam'ını öğretti."

Kâle: Kultü: allemenî ismallâh el-a'zam. "Bana Allah'ın İsm-i Âzam'ını öğretti."

Fe-seele'ş-şeyhu: mâ hüve? "O karşısındaki ihtiyar soruyor: 'Neydi o İsm-i Âzam?'"

Fe-seele'ş-şeyhu: mâ hüve? "O karşısındaki ihtiyar soruyor: 'Neydi o İsm-i Âzam?'"

Fe-kultü: innehû yeteâzamu aleyye en entıka bihî.Fe-kultü: innehû yeteâzamu aleyye en entıka bihî. "Onun telaffuz etmek bana zor geliyor. İsm-i Âzam'ı söylemekten çekiniyorum."

"Onun telaffuz etmek bana zor geliyor. İsm-i Âzam'ı söylemekten çekiniyorum."

Fe-innî seeltü bihî merreten.Fe-innî seeltü bihî merreten. "Çünkü sizden evvelce bir kere İsm-i Âzam'ı söyledim, Allah'tan dua etmek için...""Çünkü sizden evvelce bir kere İsm-i Âzam'ı söyledim, Allah'tan dua etmek için..." Fe-izâ bi-raculin âhızin bi-huczetî. Fe-izâ bi-raculin âhızin bi-huczetî. "Bir de baktım ki bir adam benim eteğimi elbisemin kenarını yakalamış, karşıma beliriverdi.""Bir de baktım ki bir adam benim eteğimi elbisemin kenarını yakalamış, karşıma beliriverdi." Ve kâle: sel tu'tah. "Bana; 'İste, istediğin verilecek.' dedi."Ve kâle: sel tu'tah. "Bana; 'İste, istediğin verilecek.' dedi." Fe-râanî. "Ben bundan ürktüm, korktum." Fe-kâle: lâ rev'a aleyk. "Korkma." Fe-râanî. "Ben bundan ürktüm, korktum." Fe-kâle: lâ rev'a aleyk. "Korkma." Ene ehûke'l-hadır. "'Ben senin kardeşin Hızırım.' dedi."Ene ehûke'l-hadır. "'Ben senin kardeşin Hızırım.' dedi." İnne ahî Dâvûde allemeke iyyâhu. "'Kardeşim Davud sana bunu öğretti.' dedi.

İnne ahî Dâvûde allemeke iyyâhu. "'Kardeşim Davud sana bunu öğretti.' dedi.

Yani İsm-i Âzam'ın kimin tarafından öğretildiğini de söyledi.

Yani İsm-i Âzam'ın kimin tarafından öğretildiğini de söyledi.

Fe-iyyâke en ted'uve bihî illâ fî birrin. "Sakın bu öğrendiğin İsm-i Âzam'ı kötü bir yerde,Fe-iyyâke en ted'uve bihî illâ fî birrin. "Sakın bu öğrendiğin İsm-i Âzam'ı kötü bir yerde, duada kullanma, ancak iyilik konusunda kullan."

duada kullanma, ancak iyilik konusunda kullan."

Sümme kâle: yâ ğulâm. "Sonra bu yaşlı şahıs yine diyor ki;Sümme kâle: yâ ğulâm. "Sonra bu yaşlı şahıs yine diyor ki; 'Ey oğul!'" İnne'z-zâhidîne fi'd-dünyâ kad ittehazu'r-rıdâ ani'llâhi libâsen.'Ey oğul!'" İnne'z-zâhidîne fi'd-dünyâ kad ittehazu'r-rıdâ ani'llâhi libâsen. "Bu dünyada zahid olanlar, dünyaya metelik vermeyip âhirete,"Bu dünyada zahid olanlar, dünyaya metelik vermeyip âhirete, ibadete düşkün olan o Allah'ın sevgili kullarıibadete düşkün olan o Allah'ın sevgili kulları Allah'tan razı olma huyunu kendilerine elbise edinmişlerdir."

Allah'tan razı olma huyunu kendilerine elbise edinmişlerdir."

Yani Allah'ın her hükmüne razıdırlar, hiçbir şeyine itiraz etmezler, hepsini severler.Yani Allah'ın her hükmüne razıdırlar, hiçbir şeyine itiraz etmezler, hepsini severler. "Neylerse güzel eyler Rabbimiz..." diye o duyguda, o ahlâktadırlar.

"Neylerse güzel eyler Rabbimiz..." diye o duyguda, o ahlâktadırlar.

Ve hubbehû disâren.Ve hubbehû disâren. "Allah'tan razı olmak,"Allah'tan razı olmak, Allah sevgisi sanki kendilerine iç elbisesi, gömleği..."Allah sevgisi sanki kendilerine iç elbisesi, gömleği..." Ve'l-eserete lehû şiâren. "Ve Allah'ın emrettiği yolda yürümeyi kendilerine iç [elbisesi] edinmişler,Ve'l-eserete lehû şiâren. "Ve Allah'ın emrettiği yolda yürümeyi kendilerine iç [elbisesi] edinmişler, yani hep ona bürünmüşlerdir."

yani hep ona bürünmüşlerdir."

Fe-tafaddulu'llâhi teâlâ aleyhim leyse ke-tafaddulihî alâ ğayrihim.Fe-tafaddulu'llâhi teâlâ aleyhim leyse ke-tafaddulihî alâ ğayrihim. "Onlar öyle Allah sevgisiyle, Allah'tan hoşnut ve razı olmakla, her şeyi Allah rızası için yapma,"Onlar öyle Allah sevgisiyle, Allah'tan hoşnut ve razı olmakla, her şeyi Allah rızası için yapma, O'nun yolunda yürümek duygusuyla olduklarındanO'nun yolunda yürümek duygusuyla olduklarından Allah'ın onlara teveccühü başkalarına teveccühü gibi değildir, ikrâmı başkalarına ikrâmı gibi değildir."

Allah'ın onlara teveccühü başkalarına teveccühü gibi değildir, ikrâmı başkalarına ikrâmı gibi değildir."

Sümme zehebe annî. "Böyle dedi." diye İbrahim b. Edhem çölde karşılaştığı hâdiseyi anlatıyor...

Sümme zehebe annî. "Böyle dedi." diye İbrahim b. Edhem çölde karşılaştığı hâdiseyi anlatıyor...

Fe-taaccebe'ş-şeyhu min kavlî. "Bu sözleri bana sorup da benim de anlattığım yaşlı mübarek zâtFe-taaccebe'ş-şeyhu min kavlî. "Bu sözleri bana sorup da benim de anlattığım yaşlı mübarek zât benim bu anlattıklarımdan şaşırdı, hayretler içinde kaldı." Sümme kâle. "Sonra buyurdu ki;"

benim bu anlattıklarımdan şaşırdı, hayretler içinde kaldı." Sümme kâle. "Sonra buyurdu ki;"

İnna'llâhe seyebluğu bi-men kâne fî misâlike ve men tebiake mine'l-mühtedîn.İnna'llâhe seyebluğu bi-men kâne fî misâlike ve men tebiake mine'l-mühtedîn. "Muhakkak ki Allah senin gibi olanları olgunluğa erdirir, yüksek mertebelere çıkartır"Muhakkak ki Allah senin gibi olanları olgunluğa erdirir, yüksek mertebelere çıkartır ve hidâyete ermiş insanlardan sana tâbi olanları da yüksek mertebelere çıkartır."

ve hidâyete ermiş insanlardan sana tâbi olanları da yüksek mertebelere çıkartır."

Sümme kâle. "Sonra dedi ki;"

Yâ ğulâm. "Ey oğul!" İnnâ kad efednâke.
Sümme kâle. "Sonra dedi ki;"

Yâ ğulâm. "Ey oğul!" İnnâ kad efednâke.
"Biz sana söyleyeceğimiz şeyleri ifade ettik, anlattık." Ve mehhednâke."Biz sana söyleyeceğimiz şeyleri ifade ettik, anlattık." Ve mehhednâke. "Sana işin nasıl olması gerektiği hazırladık."

"Seni müstakbel mânevî makamına ve vazifene hazırladık."

"Sana işin nasıl olması gerektiği hazırladık."

"Seni müstakbel mânevî makamına ve vazifene hazırladık."

Ve allemnâke ilmen. "Ve sana bir ilim öğrettik..."

Evliyâlık ilmi kastediliyor, Allahu âlem...

Ve allemnâke ilmen. "Ve sana bir ilim öğrettik..."

Evliyâlık ilmi kastediliyor, Allahu âlem...

Sümme kâle ba'duhum. "Onlardan birisi dedi ki;"

Lâ tatma' fi's-seheri mea'ş-şibai...

Sümme kâle ba'duhum. "Onlardan birisi dedi ki;"

Lâ tatma' fi's-seheri mea'ş-şibai...

O yaşlı şeyhden başka içlerinden bir başkası yine İbrahim b. Edhem'e nasihate geçiyor.O yaşlı şeyhden başka içlerinden bir başkası yine İbrahim b. Edhem'e nasihate geçiyor. Birtakım nasihatler, paragrafın sonuna kadar altı satır bu nasihatleri dinleyeceğiz. Nasihatleri veren kim?

Birtakım nasihatler, paragrafın sonuna kadar altı satır bu nasihatleri dinleyeceğiz. Nasihatleri veren kim?

Bu karşılaştığı mübarek acayip topluluktaki yaşlı insanlar... Birisi sordu, o hâlini anlattı.Bu karşılaştığı mübarek acayip topluluktaki yaşlı insanlar... Birisi sordu, o hâlini anlattı. Mekke'ye giderken çölde gördüklerini anlattı; yemek geldiğini, su içtiklerini vesaireyi anlattı.Mekke'ye giderken çölde gördüklerini anlattı; yemek geldiğini, su içtiklerini vesaireyi anlattı. Onlarla böyle konuştuktan sonra içlerinden bir tanesiOnlarla böyle konuştuktan sonra içlerinden bir tanesi şimdi İbrahim b. Edhem'e yine bazı nasihatlerde bulunuyor.

şimdi İbrahim b. Edhem'e yine bazı nasihatlerde bulunuyor.

Şimdi o nasihatleri dikkatle okuyacağız, anlatmaya çalışacağız.Şimdi o nasihatleri dikkatle okuyacağız, anlatmaya çalışacağız. Siz de anlamaya ve dinlemeye çalışın; herhalde böyle bilgileri başka bir yerde kolay bulamazsınız.

Siz de anlamaya ve dinlemeye çalışın; herhalde böyle bilgileri başka bir yerde kolay bulamazsınız.

Lâ tatma' fi's-seheri mea'ş-şibai... Nasihat ediyor, diyor ki;Lâ tatma' fi's-seheri mea'ş-şibai... Nasihat ediyor, diyor ki; "Ey İbrahim b Edhem! Karın tokluğu ile gece ibadeti yapabilmeyi umma."

"Ey İbrahim b Edhem! Karın tokluğu ile gece ibadeti yapabilmeyi umma."

"Uykusuz kalacaksın da gece ibadet yapacaksın, sevap kazanacaksın; yapamazsın."Uykusuz kalacaksın da gece ibadet yapacaksın, sevap kazanacaksın; yapamazsın. Karın tok oldu mu yapamazsın. Karın tokluğuyla gece uyku uyumayıp ibadet etme mümkün olmaz."

Karın tok oldu mu yapamazsın. Karın tokluğuyla gece uyku uyumayıp ibadet etme mümkün olmaz."

Ve lâ tatma' fi'l-huzni mea kesreti'n-nevmi.Ve lâ tatma' fi'l-huzni mea kesreti'n-nevmi. "O mânevî hüzün ve inkisâr-ı kalb ve Allah yolundaki insanlara mahsus olan o boynu büküklük,"O mânevî hüzün ve inkisâr-ı kalb ve Allah yolundaki insanlara mahsus olan o boynu büküklük, o mahzunluk hâlinin, o mertebenin sana gelmesini çok uyumakla hiç elde edeceğini sanma."

o mahzunluk hâlinin, o mertebenin sana gelmesini çok uyumakla hiç elde edeceğini sanma."

"Çok yemekle, çok uyumakla bu işler olmaz."

"Çok yemekle, çok uyumakla bu işler olmaz."

Ve lâ tatma' fi'l-havfi lillâhi mea'r-rağbeti fi'd-dünyâ.Ve lâ tatma' fi'l-havfi lillâhi mea'r-rağbeti fi'd-dünyâ. "Dünyaya iştihan, rağbetin varken, dünyayı sevip dururken Allah korkusuna sahip olacağını da sanma."

"Dünyaya iştihan, rağbetin varken, dünyayı sevip dururken Allah korkusuna sahip olacağını da sanma."

"Havfullah, Allah'tan korkmak olmaz; dünya sevmekle müyesser olmaz..."

Yüksek bir mevki...

"Havfullah, Allah'tan korkmak olmaz; dünya sevmekle müyesser olmaz..."

Yüksek bir mevki...

Re'sü'l-hikmeti mehâfetullah. "Hikmetin başı, evliyâlığın başı Allah korkusudur."

Re'sü'l-hikmeti mehâfetullah. "Hikmetin başı, evliyâlığın başı Allah korkusudur."

Ama o Allah korkusu dünyaya rağbet varken teşekkül etmez.

Ama o Allah korkusu dünyaya rağbet varken teşekkül etmez.

Ve lâ tatma' fi'l-ünsi billâhi mea'l-ünsi bi'l-mahlûkîn.Ve lâ tatma' fi'l-ünsi billâhi mea'l-ünsi bi'l-mahlûkîn. "Mahlukatla düşüp kalkmakla, dostluk ahbaplık etmekle beraber Allah'la üns olmaz,"Mahlukatla düşüp kalkmakla, dostluk ahbaplık etmekle beraber Allah'la üns olmaz, Allah'a dostluk tahakkuk etmez."

Allah'a dostluk tahakkuk etmez."

Yani onu bırakacaksın ki ötekisi olsun; mahlukattan kesileceksin ki Allah'la ünsiyet mümkün olabilsin.Yani onu bırakacaksın ki ötekisi olsun; mahlukattan kesileceksin ki Allah'la ünsiyet mümkün olabilsin. Yoksa hem halkı sev, hem de um ki Allah'la ünsiyet sana nasip olacak,Yoksa hem halkı sev, hem de um ki Allah'la ünsiyet sana nasip olacak, el-ünsü billah makamı nasip olacak; olmaz.

el-ünsü billah makamı nasip olacak; olmaz.

Ve lâ tatma' fî ilhâmi'l-hikmeti mea terki't-takvâ.Ve lâ tatma' fî ilhâmi'l-hikmeti mea terki't-takvâ. "Ve Allah'ın sevgili kullarına verdiği hikmeti"Ve Allah'ın sevgili kullarına verdiği hikmeti sana ilham etmesini takvâyı terk etmekle elde edeceğini sanma."

sana ilham etmesini takvâyı terk etmekle elde edeceğini sanma."

"Takvâ yokken Allah sana hikmet vermez. Takvâlı olursan verecek; takvâ yoksa vermez."

"Takvâ yokken Allah sana hikmet vermez. Takvâlı olursan verecek; takvâ yoksa vermez."

Hikmet; her şey yerli yerinde yapma kabiliyeti, anlama, sezme, söyleme meziyeti. O takvâsız olmaz.

Hikmet; her şey yerli yerinde yapma kabiliyeti, anlama, sezme, söyleme meziyeti. O takvâsız olmaz.

Ve lâ tatma' fi's-sıhhati fî umûrike mea muvâfakati'z-zalemeti.Ve lâ tatma' fi's-sıhhati fî umûrike mea muvâfakati'z-zalemeti. "Zalim insanlara uyup onlarla beraber iken işlerinde mânevî bakımdan bir dürüstlük, "Zalim insanlara uyup onlarla beraber iken işlerinde mânevî bakımdan bir dürüstlük, bir sıhhat olmasını da umma. O da mümkün olmaz."

bir sıhhat olmasını da umma. O da mümkün olmaz."

"Zalimlerden kesileceksin, ilgini keseceksin, zalimlerle beraber olmayı bırakacaksın ki"Zalimlerden kesileceksin, ilgini keseceksin, zalimlerle beraber olmayı bırakacaksın ki işlerinde mânevî bir doğruluk, sıhhat, dürüstlük mümkün olabilsin."

işlerinde mânevî bir doğruluk, sıhhat, dürüstlük mümkün olabilsin."

Demek ki zalimlerle arkadaşlık etmeyecek, takvâ ehli olacak, mahlukatla ünsiyeti kesecek,Demek ki zalimlerle arkadaşlık etmeyecek, takvâ ehli olacak, mahlukatla ünsiyeti kesecek, gönlünü Allah'a bağlayacak, dünyaya rağbeti bırakacak, çok uykuyu bırakacak, çok yemeği bırakacak.

gönlünü Allah'a bağlayacak, dünyaya rağbeti bırakacak, çok uykuyu bırakacak, çok yemeği bırakacak.

Şimdiye kadar anladığımız şeyler; bunları birer birer alt alta defterinize yazsanız,Şimdiye kadar anladığımız şeyler; bunları birer birer alt alta defterinize yazsanız, her birisi evliyâlığın birer şartı olmuş olarak karşınıza çıkacak.

her birisi evliyâlığın birer şartı olmuş olarak karşınıza çıkacak.

Ve lâ tatma' fî hubbillâhi mea mehabbeti'l-mâli ve'ş-şerefi.Ve lâ tatma' fî hubbillâhi mea mehabbeti'l-mâli ve'ş-şerefi. "Malı, şerefi seviyorken Allah sevgisinin kalbinde hâsıl olacağını umma, hiç öyle şey olamaz."

"Malı, şerefi seviyorken Allah sevgisinin kalbinde hâsıl olacağını umma, hiç öyle şey olamaz."

"Mal sevgisini, şeref, izzet, itibarı gözünden çıkaracaksın ki Allah sevgisi teşekkül etsin.

"Mal sevgisini, şeref, izzet, itibarı gözünden çıkaracaksın ki Allah sevgisi teşekkül etsin.

Ve lâ tatma' fî liyni'l-kalbi mea'l-cefai li'l-yetîmi ve'l-ermeleti ve'l-miskîn.Ve lâ tatma' fî liyni'l-kalbi mea'l-cefai li'l-yetîmi ve'l-ermeleti ve'l-miskîn. "Miskinlere, yoksullara, fakirlere, dullara, yetimlere karşı cefa ederken,"Miskinlere, yoksullara, fakirlere, dullara, yetimlere karşı cefa ederken, katı davranırken kalbinin yumuşamasını, kalbinde bir güzel gelişme olmasını hiç umma, mümkün değil."

katı davranırken kalbinin yumuşamasını, kalbinde bir güzel gelişme olmasını hiç umma, mümkün değil."

"Yetimleri seveceksin ki, dullara, fakirlere yardım etmeyi seveceksin ki bu hal nasip olabilsin."

"Yetimleri seveceksin ki, dullara, fakirlere yardım etmeyi seveceksin ki bu hal nasip olabilsin."

Ve lâ tatma' fi'r-rıkkati mea fudûli'l-kelâmi.Ve lâ tatma' fi'r-rıkkati mea fudûli'l-kelâmi. "Çok fuzulî, mâlâyâni konuşmalar varken kalbinden bir rikkat, bir incelik belirmesini,"Çok fuzulî, mâlâyâni konuşmalar varken kalbinden bir rikkat, bir incelik belirmesini, rikkat hâline ermeyi umma, o da mümkün olmaz."

rikkat hâline ermeyi umma, o da mümkün olmaz."

Ve lâ tatma' fî rahmetillâhi mea terki'r-rahmeti li'l-mahlûkîn.Ve lâ tatma' fî rahmetillâhi mea terki'r-rahmeti li'l-mahlûkîn. "Allah'ın yaratıklarına şefkati, acımayı, merhameti terk etmişken sen Allah'ın rahmetine ermeyi hiç umma."Allah'ın yaratıklarına şefkati, acımayı, merhameti terk etmişken sen Allah'ın rahmetine ermeyi hiç umma. Mahlukata merhamet etmezken Allah'ın sana merhamet edeceğini hiç umma."

Mahlukata merhamet etmezken Allah'ın sana merhamet edeceğini hiç umma."

Ve lâ tatma' fi'r-rüşdi mea terki mücâleseti'l-ulemâ.Ve lâ tatma' fi'r-rüşdi mea terki mücâleseti'l-ulemâ. "Doğru yolda, olgunluk yolunda, sağlam yolda yürümeyi alimlerle oturmayı terk etmişken elde edeceğini umma."

"Doğru yolda, olgunluk yolunda, sağlam yolda yürümeyi alimlerle oturmayı terk etmişken elde edeceğini umma."

"Alimlerin sohbetini bırakınca o mümkün olmaz."Alimlerin sohbetini bırakınca o mümkün olmaz. Doğru yolda, olgunluk yolunda, sebîl-i reşatta yürümek mümkün olmaz."

Doğru yolda, olgunluk yolunda, sebîl-i reşatta yürümek mümkün olmaz."

Ve lâ tatma' fi'l-hubbi lillâhi.Ve lâ tatma' fi'l-hubbi lillâhi. "Allah için sevmek hâli sana nasip olmaz..." Mea hubbi'l-midhati. "Övülme sevgisi içinde varken."

"Allah için sevmek hâli sana nasip olmaz..." Mea hubbi'l-midhati. "Övülme sevgisi içinde varken."

Çünkü o zaman öveni seversin, meddahı seversin, övmeyene karşı Allah için içinde bir sevgi hâsıl olmaz.Çünkü o zaman öveni seversin, meddahı seversin, övmeyene karşı Allah için içinde bir sevgi hâsıl olmaz. Yani dalkavukları sever.Yani dalkavukları sever. Ekseriyetle yüksek mevki sahiplerinin, zenginlerin etrafında ondan istifade etmek isteyen dalkavuklar türer.Ekseriyetle yüksek mevki sahiplerinin, zenginlerin etrafında ondan istifade etmek isteyen dalkavuklar türer. Onlar onu methederler. İnsan da tabii kendisine yumuşak davrananı seviyor, ötekileri sevmez.

Onlar onu methederler. İnsan da tabii kendisine yumuşak davrananı seviyor, ötekileri sevmez.

"Bu övülme, methedilme arzusu, sevgisi içinde varken Allah için insanları sevme hâli insana nasip olmaz."

"Bu övülme, methedilme arzusu, sevgisi içinde varken Allah için insanları sevme hâli insana nasip olmaz."

Övülmese bile, icabında aleyhinde tenkitte bulunulsa bile insan bir insanı sevebilmeli.Övülmese bile, icabında aleyhinde tenkitte bulunulsa bile insan bir insanı sevebilmeli. Birisi geldi, aleyhinde bir şey söyledi; "Doğru söylüyorsun, teşekkür ederim, Allah senden razı olsun.Birisi geldi, aleyhinde bir şey söyledi; "Doğru söylüyorsun, teşekkür ederim, Allah senden razı olsun. Tamam, ben bu huyumu bırakayım." deyip onu sevebilmek nasıl mümkün olacak?

Tamam, ben bu huyumu bırakayım." deyip onu sevebilmek nasıl mümkün olacak?

Methedilme sevgisi çıktığı zaman mümkün olacak.

Onun için, övülme sevgisini insan kalbinden atmalı.

Methedilme sevgisi çıktığı zaman mümkün olacak.

Onun için, övülme sevgisini insan kalbinden atmalı.

Ve lâ tatma' fi'l-verai mea'l-hırsı fi'd-dünyâ.Ve lâ tatma' fi'l-verai mea'l-hırsı fi'd-dünyâ. "Dünyalığa, mala mülke, diğer şeylere hırsın varken vera' sahibi olmayı umma, o da hâsıl olmaz."

"Dünyalığa, mala mülke, diğer şeylere hırsın varken vera' sahibi olmayı umma, o da hâsıl olmaz."

Ve lâ tatma' fi'r-rıdâ ve'l-kanaâti mea kılleti'l-vera'.Ve lâ tatma' fi'r-rıdâ ve'l-kanaâti mea kılleti'l-vera'. "Takvân, haramlardan, şüphelilerden sakınma duygun yokken"Takvân, haramlardan, şüphelilerden sakınma duygun yokken rıza ve kanaat hâli de nasip olmaz." dedi.

rıza ve kanaat hâli de nasip olmaz." dedi.

"Şunların olması lazım, bunların olması lazım; ama şunlar olunca bu iş olmaz." diyor."Şunların olması lazım, bunların olması lazım; ama şunlar olunca bu iş olmaz." diyor. Onun için, olması gerekenleri müspet tarafa şöyle liste hâlinde yazmak lazım.Onun için, olması gerekenleri müspet tarafa şöyle liste hâlinde yazmak lazım. Bunlar iyi, bunları elde etmek lazım. Ama bunların olması için de şunların olmaması lazım.Bunlar iyi, bunları elde etmek lazım. Ama bunların olması için de şunların olmaması lazım. Onları da bir başka liste hâlinde yapmak lazım.Onları da bir başka liste hâlinde yapmak lazım. O olmaması gereken şeylerden kurtulmaya çalışmak lazım, bu olması gereken vasıflar hâsıl olsun diye...O olmaması gereken şeylerden kurtulmaya çalışmak lazım, bu olması gereken vasıflar hâsıl olsun diye... Şimdi dönüp onları bir daha sıralayabiliriz; ama bu hikâye tamam olsun diye son cümleyi okuyorum:

Şimdi dönüp onları bir daha sıralayabiliriz; ama bu hikâye tamam olsun diye son cümleyi okuyorum:

Sümme kâle ba'duhum.Sümme kâle ba'duhum. "Onlardan birisi böyle söyleyip İbrahim b. Edhem'e bu nasihatleri ederken bir başkası da dedi ki;"

"Onlardan birisi böyle söyleyip İbrahim b. Edhem'e bu nasihatleri ederken bir başkası da dedi ki;"

Yâ ilâhenâ. "Ey Allahımız, Rabbimiz!" Uhcubhu annâ. "Bu kulu bizden perdele."

Yâ ilâhenâ. "Ey Allahımız, Rabbimiz!" Uhcubhu annâ. "Bu kulu bizden perdele."

"Bizi yok et, o bizi göremesin." demek istiyor. "O perdelensin."Bizi yok et, o bizi göremesin." demek istiyor. "O perdelensin. Şimdi perde yok da görüyor; ama perdele o kulu, bizi göremesin."

Şimdi perde yok da görüyor; ama perdele o kulu, bizi göremesin."

Ve'hcubnâ anhu. "Bizi de ondan perdele."

"O bizi görmesin, biz onu görmeyelim." diye bir tanesi dua etti.

Ve'hcubnâ anhu. "Bizi de ondan perdele."

"O bizi görmesin, biz onu görmeyelim." diye bir tanesi dua etti.

Kâle İbrâhim. "İbrahim b. Edhem diyor ki;" Femâ edriye eyne zehebû.Kâle İbrâhim. "İbrahim b. Edhem diyor ki;" Femâ edriye eyne zehebû. "Nereye gittiklerini anlayamadım, birden yok oluverdiler."

İşte İbrahim b. Edhem'in hâli böyle başlamış.

"Nereye gittiklerini anlayamadım, birden yok oluverdiler."

İşte İbrahim b. Edhem'in hâli böyle başlamış.

Tabii o onun kendisiyle ilgili bir hal; ama o evliyâullah, mübarekler kırklar mıydı,Tabii o onun kendisiyle ilgili bir hal; ama o evliyâullah, mübarekler kırklar mıydı, hangi mübarekler idiyse Allah'ın bu nasip etmiş olduğu bir şey;hangi mübarekler idiyse Allah'ın bu nasip etmiş olduğu bir şey; karşılaşıyorlar, konuşuyorlar, nasihat ediyorlar, gidiyorlar...

karşılaşıyorlar, konuşuyorlar, nasihat ediyorlar, gidiyorlar...

Şimdi bize o nasihatler lazım.Şimdi bize o nasihatler lazım. Çünkü bunlar tasavvufun çok önemli makamlarına işaret ediyor ve o makamları elde etmenin çaresini gösteriyor.Çünkü bunlar tasavvufun çok önemli makamlarına işaret ediyor ve o makamları elde etmenin çaresini gösteriyor. Demin ki [anlatılanlardan] anladık ki Allah hayırlı kimselerle sohbet etmeyi, Demin ki [anlatılanlardan] anladık ki Allah hayırlı kimselerle sohbet etmeyi, beraber olmayı nasip etti mi bir insana, dövülse de, sövülse de, kovulsa da oradan gitmeyecek.beraber olmayı nasip etti mi bir insana, dövülse de, sövülse de, kovulsa da oradan gitmeyecek. Çünkü evliyâullah, meşâyih-i kirâm dervişlerini bazen böyle imtihan ederler;

Çünkü evliyâullah, meşâyih-i kirâm dervişlerini bazen böyle imtihan ederler;

"Defol! Gözüm görmesin! Yıkıl karşımdan!"

"Defol! Gözüm görmesin! Yıkıl karşımdan!"

"Sen misin bana kızan; Allah'a ısmarladık, ben de bir daha senin semtine gelir miyim!"Sen misin bana kızan; Allah'a ısmarladık, ben de bir daha senin semtine gelir miyim! Ben de seni adam sandım da geldim!"

Hadi yallah, kalkıp gidiyor…

Kaybetti.
Ben de seni adam sandım da geldim!"

Hadi yallah, kalkıp gidiyor…

Kaybetti.
Sabredecek; madem yol doğru yoldur, madem hak yoldur, madem ki Allah'ın rızasını istiyor,Sabredecek; madem yol doğru yoldur, madem hak yoldur, madem ki Allah'ın rızasını istiyor, Allah'ın o sevgili kullarına karşı toprak gibi olacak, boynunu bükecek,Allah'ın o sevgili kullarına karşı toprak gibi olacak, boynunu bükecek, onlardan bir azar işitti mi, böyle bir sert muamele gördü dayak yedi mi, sopayı yedi mi,onlardan bir azar işitti mi, böyle bir sert muamele gördü dayak yedi mi, sopayı yedi mi, şamarı yedi mi o zaman kendisi "Acaba ne kabahat işledim de bu başıma geldi?" diye düşünecek.

şamarı yedi mi o zaman kendisi "Acaba ne kabahat işledim de bu başıma geldi?" diye düşünecek.

"Akşam abdestsiz yatmıştım da sabah şamarı böyle yiyorum..."Akşam abdestsiz yatmıştım da sabah şamarı böyle yiyorum... Yolda gelirken falanca tarafa gözüm kaymıştı da bu iş bundan oluyor...Yolda gelirken falanca tarafa gözüm kaymıştı da bu iş bundan oluyor... Geçen gün şüpheli bir yerden bir yemek yedik de ne eti olduğu da belli değildi de ondan oluyor…"

Geçen gün şüpheli bir yerden bir yemek yedik de ne eti olduğu da belli değildi de ondan oluyor…"

Kusuru kendisinde arayacak.Kusuru kendisinde arayacak. Yoksa onlar durup dururken kızmazlar; belli ki, bir sebep var ki onlar Allah'ın kızmasıyla kızarlar,Yoksa onlar durup dururken kızmazlar; belli ki, bir sebep var ki onlar Allah'ın kızmasıyla kızarlar, karşısında öyle tezahür ediyor. Onu bilecek. Onu anladık.

karşısında öyle tezahür ediyor. Onu bilecek. Onu anladık.

Ondan sonra kendi macerasını, çöllerde neler gördüklerini anlattı...

Ondan sonra kendi macerasını, çöllerde neler gördüklerini anlattı...

Allah şefaatine erdirsin, büyük zâtmış, onu anlıyoruz.

Allah şefaatine erdirsin, büyük zâtmış, onu anlıyoruz.

O büyüklerden bir tanesi açtı ağzını, nasihat etti. Bu nasihati bir daha tekrar etmek lazım.O büyüklerden bir tanesi açtı ağzını, nasihat etti. Bu nasihati bir daha tekrar etmek lazım. Tekrar dinleyelim, tekrar anlayalım.

Ne diyor?

Tekrar dinleyelim, tekrar anlayalım.

Ne diyor?

Tercümeyi yaptığımıza göre artık kendi sözlerimizle anlatalım.Tercümeyi yaptığımıza göre artık kendi sözlerimizle anlatalım. Nasıl olması gerektiğini sizin anlayacağınız şekilde anlatalım.

Diyor ki;

Gece ibadet etmek lazım.
Nasıl olması gerektiğini sizin anlayacağınız şekilde anlatalım.

Diyor ki;

Gece ibadet etmek lazım.
Gece ibadeti çok sevap. Bir dervişin teheccüde kalkması lazım, ibadet etmesi lazım.Gece ibadeti çok sevap. Bir dervişin teheccüde kalkması lazım, ibadet etmesi lazım. İyi ama bu karın tokluğuyla olmaz ki... Demek ki akşam yemeğini az yiyecek, hafif yiyecek.İyi ama bu karın tokluğuyla olmaz ki... Demek ki akşam yemeğini az yiyecek, hafif yiyecek. "Getir bakalım o tepsiyi de, getir bakalım bu tabağı da, börek de gelsin, tatlı da gelsin..." "Getir bakalım o tepsiyi de, getir bakalım bu tabağı da, börek de gelsin, tatlı da gelsin..." Yarım kilo kadayıf, üç kilo meyve, 30 bardak çay...Yarım kilo kadayıf, üç kilo meyve, 30 bardak çay... Tabii Koca Yusuf gibi yemek yiyince insan gece namazına değil Tabii Koca Yusuf gibi yemek yiyince insan gece namazına değil sabah namazına bile kalkamaz, öğleye ancak uyanır. sabah namazına bile kalkamaz, öğleye ancak uyanır. Çünkü vücut öğüteceğim derken harap olur, vücut bütün gece onunla meşgul olur; olmaz.Çünkü vücut öğüteceğim derken harap olur, vücut bütün gece onunla meşgul olur; olmaz. Demek ki gece uyanık olabilmek için yemeği azaltacak, akşam yemeyecek, karnını tıka basa doyurmayacak.

Demek ki gece uyanık olabilmek için yemeği azaltacak, akşam yemeyecek, karnını tıka basa doyurmayacak.

Tabii gece [namazı] neden gerekiyor?

Tabii gece [namazı] neden gerekiyor?

Gece göğün kapıları açılır, Allahu Teâlâ hazretleri kullarına;Gece göğün kapıları açılır, Allahu Teâlâ hazretleri kullarına; "Yok mu benden bir arzusu, isteği olan; istesin, vereceğim!" dediği zamandır."Yok mu benden bir arzusu, isteği olan; istesin, vereceğim!" dediği zamandır. "Yok mu benden af isteyen; affedeceğim!" dediği zamandır."Yok mu benden af isteyen; affedeceğim!" dediği zamandır. Seher vakitlerindedir bu,sahura kalktığımız zamanlar gibi...Seher vakitlerindedir bu,sahura kalktığımız zamanlar gibi... İmsak kesildikten sonra sabahın vakti girince iş biter.İmsak kesildikten sonra sabahın vakti girince iş biter. Onun için, gecenin üçte biri, üçte ikisi, yarısı geçtikten sonra kalkıp biraz gece ibadeti yapması lazım.Onun için, gecenin üçte biri, üçte ikisi, yarısı geçtikten sonra kalkıp biraz gece ibadeti yapması lazım. O kârdan o da nasibini alsın diye, o mânevî pazardan istifade etsin diye, duaları kabul olsun,O kârdan o da nasibini alsın diye, o mânevî pazardan istifade etsin diye, duaları kabul olsun, Allah'ın lütfuna ihsânına ersin diye dervişin gece kalkması lazım.Allah'ın lütfuna ihsânına ersin diye dervişin gece kalkması lazım. Veyahut âhiret yolunun yolcusunun, Allah'ın rızası isteyen insanın böyle yapması lazım.Veyahut âhiret yolunun yolcusunun, Allah'ın rızası isteyen insanın böyle yapması lazım. Ama bu toklukla olmaz. Demek ki kıllet-i taam lazımmış. Ama bu toklukla olmaz. Demek ki kıllet-i taam lazımmış. Tarikatlerde bir kıllet-i taam prensibi var; az yemek.

Tarikatlerde bir kıllet-i taam prensibi var; az yemek.

İkincisi; "Çok uykuyla o hüzün hâli olmaz." diyor. Hüzün, "mahzunluk" demek.

İkincisi; "Çok uykuyla o hüzün hâli olmaz." diyor. Hüzün, "mahzunluk" demek.

Dervişin [hâli] nasıl olacak?

Kalbi kırık olacak, mahzun olacak.
Dervişin [hâli] nasıl olacak?

Kalbi kırık olacak, mahzun olacak.
Çünkü bir kere ana yurdundan kopmuştur; asıl yurdu cennettir, dünyaya gelmiştir, ayrılık hüznü vardır.Çünkü bir kere ana yurdundan kopmuştur; asıl yurdu cennettir, dünyaya gelmiştir, ayrılık hüznü vardır. Ondan sonra Allah sevgisi vardır, kavuşmanın hasretliğinin verdiği bir hüzün vardır.Ondan sonra Allah sevgisi vardır, kavuşmanın hasretliğinin verdiği bir hüzün vardır. Ufak tefek, büyük küçük kusurları vardır, onun verdiği bir hüzün vardır.Ufak tefek, büyük küçük kusurları vardır, onun verdiği bir hüzün vardır. "Acaba hâlim nice olacak?" diye bir endişeden doğma hüznü vardır."Acaba hâlim nice olacak?" diye bir endişeden doğma hüznü vardır. Elbette âhireti düşünen bir mü'min-i kâmilin mahzunluğu vardır.Elbette âhireti düşünen bir mü'min-i kâmilin mahzunluğu vardır. Peygamber Efendimiz de; ene inde min kesîreti'l-kulûb. "Ben kalbi kırıkların yanındayım." buyuruyor.Peygamber Efendimiz de; ene inde min kesîreti'l-kulûb. "Ben kalbi kırıkların yanındayım." buyuruyor. Onun için, bizim merhum Süleyman Çelebi Efendimiz Mevlid'in sonunda dua bölümünde ne diyor?

Onun için, bizim merhum Süleyman Çelebi Efendimiz Mevlid'in sonunda dua bölümünde ne diyor?

Bağrı başı Hak içün âşıkların,

Gözü yaşı Hak içün sâdıkların,

Bağrı başı Hak içün âşıkların,

Gözü yaşı Hak içün sâdıkların,

Yâ İlâhî bizlere imdât kıl,

Her nefes lütfun ile şâd kıl.

diye dua ediyor ya...
Yâ İlâhî bizlere imdât kıl,

Her nefes lütfun ile şâd kıl.

diye dua ediyor ya...
Bağrı başı Hak içün... Yani "Bağrı yarası hürmetine..." Âşıkların bağrı yaralıdır.Bağrı başı Hak içün... Yani "Bağrı yarası hürmetine..." Âşıkların bağrı yaralıdır. Yaralı olan da hüzünlü olur. Yaralı olan da hüzünlü olur. Onun için, mü'mini öyle pek fazla güleç, güler görmezsin, mahzun görürsün; derdi vardır, dertlidir.

Onun için, mü'mini öyle pek fazla güleç, güler görmezsin, mahzun görürsün; derdi vardır, dertlidir.

Dolap niçin inilersin?

Derdim vardım, inilerim.

dediği gibi,
Dolap niçin inilersin?

Derdim vardım, inilerim.

dediği gibi,
mü'min-i kâmilin işi çoktur, derdi çoktur, gayesi büyüktür. Onun için mahzun olacak.

mü'min-i kâmilin işi çoktur, derdi çoktur, gayesi büyüktür. Onun için mahzun olacak.

Bu mahzunluk çok uykuyla olmaz. Mahzunluk burada neyi sembolize ediyor?

Bu mahzunluk çok uykuyla olmaz. Mahzunluk burada neyi sembolize ediyor?

Mahzunluk duygululuğu, duyarlılığı, hassaslığı sembolize ediyor. Bu hassaslık çok uykuyla olmaz.Mahzunluk duygululuğu, duyarlılığı, hassaslığı sembolize ediyor. Bu hassaslık çok uykuyla olmaz. Yatıyor; horul da horul, horul da horul... "Uyusun da büyüsün maşaallah..."Yatıyor; horul da horul, horul da horul... "Uyusun da büyüsün maşaallah..." Tabii o zaman çok uykuyla o rikkat, o lirizm, o tasavvufî şevk, o iştiyak hâsıl olmuyor.

Tabii o zaman çok uykuyla o rikkat, o lirizm, o tasavvufî şevk, o iştiyak hâsıl olmuyor.

Sonra, Allah korkusu dünyaya rağbet varken olmuyor.Sonra, Allah korkusu dünyaya rağbet varken olmuyor. Dünyayı gözünden silecek, dünyaya rağbet etmeyecek, dünyaya karşı zahidâne, Dünyayı gözünden silecek, dünyaya rağbet etmeyecek, dünyaya karşı zahidâne, aldırmaz duygular içinde olacak. O zaman havfulllah gönlünde teşekkül eder, Allah'tan korkar.aldırmaz duygular içinde olacak. O zaman havfulllah gönlünde teşekkül eder, Allah'tan korkar. Allah'ın gazabından, azabından, ikâbından korkar. Allah'ın lütfunu kaybetmekten korkar.Allah'ın gazabından, azabından, ikâbından korkar. Allah'ın lütfunu kaybetmekten korkar. Cenneti kaybetmekten,Cenneti kaybetmekten, rızasına aykırı bir iş yapmaktan korkar, tir tir titrer.rızasına aykırı bir iş yapmaktan korkar, tir tir titrer. O bakımdan, dünyaya meyli olmaması lazım ki bunları düşünebilsin. Dünyaya meyli varken bu yapılamaz.

O bakımdan, dünyaya meyli olmaması lazım ki bunları düşünebilsin. Dünyaya meyli varken bu yapılamaz.

Sonra, Allah'la ünsiyet etmek istiyorsa...

Ünsiyet ne demek?

Sonra, Allah'la ünsiyet etmek istiyorsa...

Ünsiyet ne demek?

"Bir arada olmak, ahbaplık, yârenlik etmek" demek.

"Bir arada olmak, ahbaplık, yârenlik etmek" demek.

Bu ünsiyet olması için mahluk ile ünsiyetten kesilmesi lazım. Kahvede olmaz. Kalabalıkta olmaz.Bu ünsiyet olması için mahluk ile ünsiyetten kesilmesi lazım. Kahvede olmaz. Kalabalıkta olmaz. Çekilecek bir halvet, tenha bir kenara;Çekilecek bir halvet, tenha bir kenara; tenhalarda gözyaşı dökecek, tefekkürlere dalacak, zikirlere dalacak da;tenhalarda gözyaşı dökecek, tefekkürlere dalacak, zikirlere dalacak da; Ene celîsü men zekerenî "Ben beni zikreden kulumun yanı başındayım, meclisindeyim,Ene celîsü men zekerenî "Ben beni zikreden kulumun yanı başındayım, meclisindeyim, onunla beraberim." sırrı zâhir olacak, Rabbi ile ünsiyet hâli hâsıl olacak.onunla beraberim." sırrı zâhir olacak, Rabbi ile ünsiyet hâli hâsıl olacak. Öyle insanlar arasında, insanlarla ünsiyetle olmaz.

Öyle insanlar arasında, insanlarla ünsiyetle olmaz.

"Gitme ya, canım sıkılıyor, senle beraber oturalım, sabaha kadar konuşalım, gevezelenelim."

"Gitme ya, canım sıkılıyor, senle beraber oturalım, sabaha kadar konuşalım, gevezelenelim."

O gitmezse Allah'la ünsiyet de olmaz. Bir insanın yalnızlığı sevebilmesi lazım.O gitmezse Allah'la ünsiyet de olmaz. Bir insanın yalnızlığı sevebilmesi lazım. Evliyâlık sevap, ünsiyet, el-ünsü billâh hâsıl olsun diye.

Evliyâlık sevap, ünsiyet, el-ünsü billâh hâsıl olsun diye.

Sonra, tabii Allah'ın sevgili kullarının gönlüne nice nice hikmetler ilham olunur.Sonra, tabii Allah'ın sevgili kullarının gönlüne nice nice hikmetler ilham olunur. Sözleri, her birisi cevherdir. Dinleyen hayran kalır, hoşuna gider.Sözleri, her birisi cevherdir. Dinleyen hayran kalır, hoşuna gider. Ümmî bile olsa; "Allah Allah... Ne kadar ârif insan!Ümmî bile olsa; "Allah Allah... Ne kadar ârif insan! Ne kadar güzel sözler söylüyor, ne kadar hoş!" diye sever.Ne kadar güzel sözler söylüyor, ne kadar hoş!" diye sever. İşte o hikmetin ilhamı takvâyı terk edince olmaz.İşte o hikmetin ilhamı takvâyı terk edince olmaz. Takvâ ehli olacak ki gönlüne hikmet pınarları akmaya başlasın,Takvâ ehli olacak ki gönlüne hikmet pınarları akmaya başlasın, gönlünden diline pınarlar fışkırıp şırıl şırıl dilinden dökülmeye başlasın. Takvâ ile olur.

gönlünden diline pınarlar fışkırıp şırıl şırıl dilinden dökülmeye başlasın. Takvâ ile olur.

Takvâ ne demek?

"Allah'tan sakınıp günahlara yanaşmamak."

Takvâ ne demek?

"Allah'tan sakınıp günahlara yanaşmamak."

Sonra, işlerinde sıhhat, mânevî düzgünlük ancak zalimlerden ayrılmakla mümkün olur.

Sonra, işlerinde sıhhat, mânevî düzgünlük ancak zalimlerden ayrılmakla mümkün olur.

Allah sevgisi, mal ve şeref sevgisiyle beraber olmaz.Allah sevgisi, mal ve şeref sevgisiyle beraber olmaz. İnsanın tabii Allah âşıkı olması lazım, Allah'ı sevmesi lazım, Allah sevgisi kalbini doldurması lazım.İnsanın tabii Allah âşıkı olması lazım, Allah'ı sevmesi lazım, Allah sevgisi kalbini doldurması lazım. Çünkü her türlü güzelliği yaratan O'dur, her türlü ihsânı ikrâmı veren O'dur. Çünkü her türlü güzelliği yaratan O'dur, her türlü ihsânı ikrâmı veren O'dur. Her şeyimiz O'ndandır. Tabii herkes O'na karşı en yüksek sevgiyi, sonsuz mukayesesiz sevgiyi duyması lazım.Her şeyimiz O'ndandır. Tabii herkes O'na karşı en yüksek sevgiyi, sonsuz mukayesesiz sevgiyi duyması lazım. Ama bu mal ve şerefi severek olmaz.Ama bu mal ve şerefi severek olmaz. Maldan da geçecek, mevki makamdan, izzet, itibar, alkış, şeref gibi şeylerden de geçecek.Maldan da geçecek, mevki makamdan, izzet, itibar, alkış, şeref gibi şeylerden de geçecek. Allah'ın sevgisini kazanmak için hepsini terk edebilecek ve Allah'ın sevdiği işleri yapabilecek.

Allah'ın sevgisini kazanmak için hepsini terk edebilecek ve Allah'ın sevdiği işleri yapabilecek.

"Namaz kıl."

"Utanıyorum."

"Örtün."

"Utanıyorum."

"Hakkı söyle."

"Utanıyorum."

Olmaz!

"Namaz kıl."

"Utanıyorum."

"Örtün."

"Utanıyorum."

"Hakkı söyle."

"Utanıyorum."

Olmaz!

Sonra, kalbinin yumuşaması makbul bir şey, kalbin katı olması kötü bir şey.Sonra, kalbinin yumuşaması makbul bir şey, kalbin katı olması kötü bir şey. Yumuşak kalplilik güzel; katı kalplilik, taş kalplilik kötü.Yumuşak kalplilik güzel; katı kalplilik, taş kalplilik kötü. Bu yumuşak kalplilik yetime bakmadan, dula bakmadan, fakire bakmadan, onları kollayıp gözetmeden olmaz.Bu yumuşak kalplilik yetime bakmadan, dula bakmadan, fakire bakmadan, onları kollayıp gözetmeden olmaz. Onun için etrafınızdaki muhtaç insanları arayacaksınız, bulacaksınız,Onun için etrafınızdaki muhtaç insanları arayacaksınız, bulacaksınız, onlara elinizi uzatacaksınız, malınızı, yiyeceğinizi, içeceğinizi paylaşacaksınız.onlara elinizi uzatacaksınız, malınızı, yiyeceğinizi, içeceğinizi paylaşacaksınız. Türkiye var, Türkiye'nin dışındaki başka Türkler var, onlara yardımcı olacaksınız.Türkiye var, Türkiye'nin dışındaki başka Türkler var, onlara yardımcı olacaksınız. Başka müslümanlar var, onlara yardımcı olacaksınız.

Başka müslümanlar var, onlara yardımcı olacaksınız.

Burada İstanbul'un surlarının içinde ihtiyar ihvânımızdan bir kimseBurada İstanbul'un surlarının içinde ihtiyar ihvânımızdan bir kimse 15 gün aç kalmış da kimsenin haberi olmamış. Böyle ihvanlık olur mu?!

15 gün aç kalmış da kimsenin haberi olmamış. Böyle ihvanlık olur mu?!

Millet tabii zevkli sefalı yerleri biliyor da böyle sıkıntılı kenar mahallelere gelmiyor.

Millet tabii zevkli sefalı yerleri biliyor da böyle sıkıntılı kenar mahallelere gelmiyor.

"Gel bakalım biraz da bizim kubbe-i ahzânımızı gör..."Gel bakalım biraz da bizim kubbe-i ahzânımızı gör... Üstü teneke kaplı, yağmurun içine damladığı,Üstü teneke kaplı, yağmurun içine damladığı, rüzgarın bir yerinden girip öbür tarafından çıktığı evimize de gel, bir misafir edelim bakalım...rüzgarın bir yerinden girip öbür tarafından çıktığı evimize de gel, bir misafir edelim bakalım... Gel bakalım, her yerde baklava börek yiyorsun, burada da gam keder ye...Gel bakalım, her yerde baklava börek yiyorsun, burada da gam keder ye... Biraz buradaki acılarımıza ortak ol..."

Millet tabii oraya yanaşmayınca olmuyor.

Biraz buradaki acılarımıza ortak ol..."

Millet tabii oraya yanaşmayınca olmuyor.

Kalp yumuşaklığı olması için yetime yanaşacak, dula yardım edecek,Kalp yumuşaklığı olması için yetime yanaşacak, dula yardım edecek, miskine fakire destek olacak, yardım edecek.

O rikkat hâli gevezelikle olmaz, sükûtu bilecek.
miskine fakire destek olacak, yardım edecek.

O rikkat hâli gevezelikle olmaz, sükûtu bilecek.
Sükut efdaldir. Sükut ibadettir. Mü'minin, dervişin sükûtu tefekkür olacak.Sükut efdaldir. Sükut ibadettir. Mü'minin, dervişin sükûtu tefekkür olacak. Öyle çok konuşmayacak, az konuşacak, öz konuşacak, lüzumsuz konuşmayı terk edecek; zikirle meşgul olacak.

Öyle çok konuşmayacak, az konuşacak, öz konuşacak, lüzumsuz konuşmayı terk edecek; zikirle meşgul olacak.

Başka insanlara, başka mahluklara merhamet edecek ki Allah'ın rahmetine, merhametine mazhar olsun.Başka insanlara, başka mahluklara merhamet edecek ki Allah'ın rahmetine, merhametine mazhar olsun. Karıncayı eziyor, kuşu öldürüyor, öküzünü dövüyor, atını sakat edecek gibi pataklıyor,Karıncayı eziyor, kuşu öldürüyor, öküzünü dövüyor, atını sakat edecek gibi pataklıyor, çocuğunun kulağını kopartıyor, ensesinde boza pişiriyor, hanımın kafasında tabakları kırıyor...çocuğunun kulağını kopartıyor, ensesinde boza pişiriyor, hanımın kafasında tabakları kırıyor... Böyle dervişlik olur mu?

Olmaz!

Merhameti yok, kimseye merhamet etmiyor; sert.
Böyle dervişlik olur mu?

Olmaz!

Merhameti yok, kimseye merhamet etmiyor; sert.
Hayvan yanında zor duruyor, böyle başını ikide bir kaldırıyor.

Neden?

Hayvan yanında zor duruyor, böyle başını ikide bir kaldırıyor.

Neden?

Sinirli, kamçıyı yapıştırıyor; hayvan ürkmüş.

Böyle merhametsizlik de olmaz!
Sinirli, kamçıyı yapıştırıyor; hayvan ürkmüş.

Böyle merhametsizlik de olmaz!
Merhametli olması lazım. Mahlukâta merhamet etmeyene Allah merhamet eylemez.

Merhametli olması lazım. Mahlukâta merhamet etmeyene Allah merhamet eylemez.

Sonra, alimlerle beraber olmayı, alimlerin meclislerine sohbetlerine devam etmeyi terk ederseSonra, alimlerle beraber olmayı, alimlerin meclislerine sohbetlerine devam etmeyi terk ederse doğru yolu, olgunluk yolunu, hak yolu bulamaz. doğru yolu, olgunluk yolunu, hak yolu bulamaz. Alimlerin sohbetine gelecek, nasihatlerini dinleyecek. Ancak o zaman doğru yolda olur.

Alimlerin sohbetine gelecek, nasihatlerini dinleyecek. Ancak o zaman doğru yolda olur.

Övülme arzusu varken Allah için sevmeyi elde edemez. Peygamber Efendimiz diyor ki;

Övülme arzusu varken Allah için sevmeyi elde edemez. Peygamber Efendimiz diyor ki;

"Sizi methedenlerin yüzüne toprak saçın."

"Sizi methedenlerin yüzüne toprak saçın."

Yerden toprak alacaksın, yüzüne atacaksın; ne kadar sert bir muamele! Yani ne demek?

Yerden toprak alacaksın, yüzüne atacaksın; ne kadar sert bir muamele! Yani ne demek?

"Kendinizi methettirmeyin."Kendinizi methettirmeyin. Ne siz başkasını yüzüne karşı methedin, ne de sizi methetmelerine müsaade edin." demek oluyor.

Ne siz başkasını yüzüne karşı methedin, ne de sizi methetmelerine müsaade edin." demek oluyor.

Çünkü ekseriyetle insanları böyle methederek huylarını bozarlar ve methederek aldatırlar.Çünkü ekseriyetle insanları böyle methederek huylarını bozarlar ve methederek aldatırlar. Sen methe aldanma; "Söylenen söz doğru mu? İstenen iş doğru mu?" diye onu düşün.Sen methe aldanma; "Söylenen söz doğru mu? İstenen iş doğru mu?" diye onu düşün. Doğru değilse hiç methe takılma, kaşını çat. Karşındakini de methedip de helâk etme.Doğru değilse hiç methe takılma, kaşını çat. Karşındakini de methedip de helâk etme. "Kafasını kesmek gibidir." diyor Peygamber Efendimiz."Kafasını kesmek gibidir." diyor Peygamber Efendimiz. Sen onu methediyorsun, helâk ediyorsun. Adam kendisini bir şey sanıyor, iki paralık adam...Sen onu methediyorsun, helâk ediyorsun. Adam kendisini bir şey sanıyor, iki paralık adam... Doğru söylemeye kimse tahammül edemiyor.Doğru söylemeye kimse tahammül edemiyor. "Sen iki paralıksın!" diyemiyorsun, "Ağasın paşasın..." diyorsun; o da kendisini ağa paşa sanıyor."Sen iki paralıksın!" diyemiyorsun, "Ağasın paşasın..." diyorsun; o da kendisini ağa paşa sanıyor. Hiç bir şey değil, zerre bile değil; ama o zaman huyu bozuluyor.Hiç bir şey değil, zerre bile değil; ama o zaman huyu bozuluyor. Onun için, methetmek de iyi değil, methedilmeye rıza göstermek de iyi değil. Onu terk edecek.

Onun için, methetmek de iyi değil, methedilmeye rıza göstermek de iyi değil. Onu terk edecek.

Sonra, dünyaya, dünyalığa hırs beslemeyecek; o zaman takvâ, vera' olmaz.Sonra, dünyaya, dünyalığa hırs beslemeyecek; o zaman takvâ, vera' olmaz. O dünya hırsından dolayı "Para kazanacağım!" diye haram işler yapar,O dünya hırsından dolayı "Para kazanacağım!" diye haram işler yapar, "Mevki makam sahibi olacağım!" diye entrika çevirir, arkadaşlarını aldatır, ona buna zararı dokunabilir."Mevki makam sahibi olacağım!" diye entrika çevirir, arkadaşlarını aldatır, ona buna zararı dokunabilir. Onun için, hırsı terk edecek. Sakin olacak, her şeyi Allah'tan bekleyecek.Onun için, hırsı terk edecek. Sakin olacak, her şeyi Allah'tan bekleyecek. Ancak o zaman vera' sahibi olabilir.

Verâsı olmazsa rıza ve kanaate de eremez.
Ancak o zaman vera' sahibi olabilir.

Verâsı olmazsa rıza ve kanaate de eremez.
Mü'minde vera' yani şüpheliden bile kaçınma duygusu olacak.

Mü'minde vera' yani şüpheliden bile kaçınma duygusu olacak.

İbrahim b. Edhem hazretlerine işte bu nasihatleri etmiş.İbrahim b. Edhem hazretlerine işte bu nasihatleri etmiş. Sonra ellerini açmış bir tanesi; "Yâ Rabbi! Bunu bizden gizle, bizi bundan gizle, Sonra ellerini açmış bir tanesi; "Yâ Rabbi! Bunu bizden gizle, bizi bundan gizle, perdele aramızı..." deyince yok oluvermişler.perdele aramızı..." deyince yok oluvermişler. Demek ki evliyâullahtan mübarek insanlarmış; İbrahim b. Edhem'e tasavvufun,Demek ki evliyâullahtan mübarek insanlarmış; İbrahim b. Edhem'e tasavvufun, evliyâlığın nasihatlerini öğretmek için, ilmini öğretmek için karşısına çıkmışlar. evliyâlığın nasihatlerini öğretmek için, ilmini öğretmek için karşısına çıkmışlar. Hem onun hâlini sormuşlar, hem ona bilgiler vermişler. Bu anlaşılıyor.

Hem onun hâlini sormuşlar, hem ona bilgiler vermişler. Bu anlaşılıyor.

Keşke bunu bir kitap hâline getirsek de herkes bu işleri bilse, buna göre ayağını denk alsa,Keşke bunu bir kitap hâline getirsek de herkes bu işleri bilse, buna göre ayağını denk alsa, hakikî dervişliğin ne olduğunu dervişler anlasa...

Bu paragraf böylece tamam oldu.
hakikî dervişliğin ne olduğunu dervişler anlasa...

Bu paragraf böylece tamam oldu.
Devam ediyoruz.

Devam ediyoruz.

Semi'tü Ahmede'bne Aliyyi'bni'l-Hasani'l-Mukrî yekûlu:Semi'tü Ahmede'bne Aliyyi'bni'l-Hasani'l-Mukrî yekûlu: Semi'tü Muhammede'bne Ğalibi't-Temtâme yekûlu: Ketebe İbrâhîmü'bnü Edheme ilâ Süfyâne's-Sevrî.

Semi'tü Muhammede'bne Ğalibi't-Temtâme yekûlu: Ketebe İbrâhîmü'bnü Edheme ilâ Süfyâne's-Sevrî.

Şu râviler rivayet etmişler ki İbrahim b. Edhem, Süfyân-ı Sevrî isimli alim zâta şu mektubu yazmış.Şu râviler rivayet etmişler ki İbrahim b. Edhem, Süfyân-ı Sevrî isimli alim zâta şu mektubu yazmış. Onlar aynı zamanlarda yaşamış insanlar.Onlar aynı zamanlarda yaşamış insanlar. Süfyân-ı Sevrî hazretlerinin nasıl mübarek cennetlik bir insan olduğunu geçtiğimiz derslerde anlatmıştım.Süfyân-ı Sevrî hazretlerinin nasıl mübarek cennetlik bir insan olduğunu geçtiğimiz derslerde anlatmıştım. Hûri kızlarının "Sana dayanamıyoruz, artık gel!" diye davet ettikleri kimse...Hûri kızlarının "Sana dayanamıyoruz, artık gel!" diye davet ettikleri kimse... Büyük alim, mezhep sahibi, büyük fakih, takvâ ehli insan. İbrahim b. Edhem'eBüyük alim, mezhep sahibi, büyük fakih, takvâ ehli insan. İbrahim b. Edhem'e mektupta ne yazmış bakalım, ârifler birbirleriyle nasıl mektuplaşıyorlarmış...

Yazmış ki;

mektupta ne yazmış bakalım, ârifler birbirleriyle nasıl mektuplaşıyorlarmış...

Yazmış ki;

Men arefe mâ yatlub hâne aleyhi mâ yebzil. Ve men atlaka basarahû tâle esefuhû.Men arefe mâ yatlub hâne aleyhi mâ yebzil. Ve men atlaka basarahû tâle esefuhû. Ve men atlaka emelehû sâe ameluhû. Ve men atlaka lisânehu katele nefsehû.

Ve men atlaka emelehû sâe ameluhû. Ve men atlaka lisânehu katele nefsehû.

Dört hususu anlatmış oluyor. Ne dediğini sıralayalım bakalım...

Dört hususu anlatmış oluyor. Ne dediğini sıralayalım bakalım...

Men arefe mâ yatlub hâne aleyhi mâ yebzil.Men arefe mâ yatlub hâne aleyhi mâ yebzil. "Ne istediğini bilen insana sarf ettiği emekler hoş gelir, hafif gelir."

Ne demek istiyor?

"Ne istediğini bilen insana sarf ettiği emekler hoş gelir, hafif gelir."

Ne demek istiyor?

Yani bir derviş, Allah yolunun yolcusu, hakikî uyanık bir mü'min ne ister?

Yani bir derviş, Allah yolunun yolcusu, hakikî uyanık bir mü'min ne ister?

Allah'ın rızasını ister. Allah'ı ister. İlâhî ente maksûdî ve rıdâke matlûbî.Allah'ın rızasını ister. Allah'ı ister. İlâhî ente maksûdî ve rıdâke matlûbî. Matlubumuz, talep ettiğimiz şey, Allah'ın rızası.

Matlubumuz, talep ettiğimiz şey, Allah'ın rızası.

Men arefe mâ yatlub.Men arefe mâ yatlub. "İstediği şeyin ne kadar yüce olduğunu, ne kadar kıymetli olduğunu bilen bir kimseye...""İstediği şeyin ne kadar yüce olduğunu, ne kadar kıymetli olduğunu bilen bir kimseye..." Hâne aleyhi mâ yebzil. "Sarf ettiği şeyler hepsi hafif gelir, az gelir."

Hâne aleyhi mâ yebzil. "Sarf ettiği şeyler hepsi hafif gelir, az gelir."

Şu kadar namaz kılmış, gözüne görünmez. Bu kadar oruç tutmuş, gözüne görünmez.Şu kadar namaz kılmış, gözüne görünmez. Bu kadar oruç tutmuş, gözüne görünmez. Bu kadar sadaka vermiş, gözüne görünmez. Bu kadar hizmet etmiş, gözüne görünmez.Bu kadar sadaka vermiş, gözüne görünmez. Bu kadar hizmet etmiş, gözüne görünmez. Bu kadar cihat eylemiş, gözüne görünmez.

Neden?

Bu kadar cihat eylemiş, gözüne görünmez.

Neden?

İstediği şeyin kıymetini biliyor. "Sarf ettiği emekler O'na feda olsun." gibi bir duygu içinde.

İstediği şeyin kıymetini biliyor. "Sarf ettiği emekler O'na feda olsun." gibi bir duygu içinde.

Birinci cümle bu.

Ve men atlaka basarahû tâle esefuhû.
Birinci cümle bu.

Ve men atlaka basarahû tâle esefuhû.
"Kim gözünü serbest bırakırsa, 'Ne yaparsa yapsın...' diye gözünü salıverirse esefi çok olur."

Neden?

"Kim gözünü serbest bırakırsa, 'Ne yaparsa yapsın...' diye gözünü salıverirse esefi çok olur."

Neden?

Bu göz serbest oldu mu, kontrol edilmedi mi harama bakar, günaha bakar,Bu göz serbest oldu mu, kontrol edilmedi mi harama bakar, günaha bakar, nâmahreme bakar, zararlı şeye bakar.nâmahreme bakar, zararlı şeye bakar. O zaman "Ah! Tuh! Keşke yapmasaydım!" diyecek bir duruma düşer. Esefi çok olur.O zaman "Ah! Tuh! Keşke yapmasaydım!" diyecek bir duruma düşer. Esefi çok olur. Mevkisinden, makamından düşer. Mânevî mertebesini kaybeder. Mevkisinden, makamından düşer. Mânevî mertebesini kaybeder. Oraya baktı; derecesi düşer. Bakmayacak. Bu devirde daha zor...

Oraya baktı; derecesi düşer. Bakmayacak. Bu devirde daha zor...

Mâlum bir hikâye:

"Dağda evliyâlık şehirde evliyâlığa benzemez." demiş.
Mâlum bir hikâye:

"Dağda evliyâlık şehirde evliyâlığa benzemez." demiş.
İki evliyâ kardeş. "Yazıcıoğulları" derler, "Akçakoca'daki Ahmet Dede" derler.İki evliyâ kardeş. "Yazıcıoğulları" derler, "Akçakoca'daki Ahmet Dede" derler. Başka yerlerdeki şahıslar için söyleniyor…

Başka yerlerdeki şahıslar için söyleniyor…

Dağda çobanmış kardeşin birisi, öteki kardeşi de şehirde eskiciymiş, ayakkabı tamir edermiş.Dağda çobanmış kardeşin birisi, öteki kardeşi de şehirde eskiciymiş, ayakkabı tamir edermiş. Küçücük dükkânı varmış. Dağdaki, şehirdeki kardeşini ziyaret edecek ama hediye götürmesi lazım. Ne yapmış?

Küçücük dükkânı varmış. Dağdaki, şehirdeki kardeşini ziyaret edecek ama hediye götürmesi lazım. Ne yapmış?

Mendilin dört ucunu bağlamış, hayvanları sağmış, sütünü mendilin içine,Mendilin dört ucunu bağlamış, hayvanları sağmış, sütünü mendilin içine, almış sallaya sallaya götürüyor mendili... Mendilin içinde süt durmaz; ama kerâmet.almış sallaya sallaya götürüyor mendili... Mendilin içinde süt durmaz; ama kerâmet. Sütü mendilin içinde getirmiş.

"Selâmun aleyküm ağabey." demiş,

"Aleyküm selam kardeşim, hoşgeldin."

Sütü mendilin içinde getirmiş.

"Selâmun aleyküm ağabey." demiş,

"Aleyküm selam kardeşim, hoşgeldin."

Dükkâna oturmuş.

"Sana süt getirdim, dağdan biraz süt..." demiş.
Dükkâna oturmuş.

"Sana süt getirdim, dağdan biraz süt..." demiş.
Bakmış süt mendilin içinde, mendilin dört ucu bağlanmış, süt mendilin içinde duruyor.

Bakmış süt mendilin içinde, mendilin dört ucu bağlanmış, süt mendilin içinde duruyor.

Bu fıkra hoşuma gidiyor...

"As şuraya..." demiş...
Bu fıkra hoşuma gidiyor...

"As şuraya..." demiş...
Hani ayakkabıcıların direği olur, direkte çiviler olur, bazı şeyler asılır, kandil asılır...Hani ayakkabıcıların direği olur, direkte çiviler olur, bazı şeyler asılır, kandil asılır... Oraya asmış sütü, torbanın içinde, mendilin içinde ama akmıyor; kerâmet.

Oraya asmış sütü, torbanın içinde, mendilin içinde ama akmıyor; kerâmet.

Biraz sonra içeriye bir çarşaflı kadıncağız gelmiş.

Biraz sonra içeriye bir çarşaflı kadıncağız gelmiş.

"Eskici baba, ayakkabımın kayışı koptu, şunu dikiverir misin?" demiş, ayakkabısını çıkartıp biraz uzatmış.

"Eskici baba, ayakkabımın kayışı koptu, şunu dikiverir misin?" demiş, ayakkabısını çıkartıp biraz uzatmış.

Uzatırken çarşafın ucundan biraz bileği görünmüş. Görününce dağdaki çobanın da gözüne ilişmiş.Uzatırken çarşafın ucundan biraz bileği görünmüş. Görününce dağdaki çobanın da gözüne ilişmiş. El normal de elden öbür taraf tabii gösterilmemesi, görünmemesi gereken taraf. El normal de elden öbür taraf tabii gösterilmemesi, görünmemesi gereken taraf. Ötekisinin de bakmaması lazım.Ötekisinin de bakmaması lazım. Kadının göstermemeye ihtimam etmesi gerekirdi, berikisinin de bakmaması gerekirdi.Kadının göstermemeye ihtimam etmesi gerekirdi, berikisinin de bakmaması gerekirdi. Evet, kadın göstermemek için çarşaf giymiş ama olur ki insan bazen düşer,Evet, kadın göstermemek için çarşaf giymiş ama olur ki insan bazen düşer, yolda ayağı kaydı düştü, ne yapacak şimdi; üstü yırtıldı. Bakan da bakmayacak, gözüne sahip olacak.

yolda ayağı kaydı düştü, ne yapacak şimdi; üstü yırtıldı. Bakan da bakmayacak, gözüne sahip olacak.

Hani ne diyor;

"Kim gözünü serbest bırakır, salıverirse esefi çok olur."

Hani ne diyor;

"Kim gözünü serbest bırakır, salıverirse esefi çok olur."

O dağdan gelen evliyâ, çoban olan, sütü sağıp da mendilde getirenin gözüne kadının bileği takılmış.O dağdan gelen evliyâ, çoban olan, sütü sağıp da mendilde getirenin gözüne kadının bileği takılmış. Ama takılınca başlamış mendilden 'dım dım dım' normal olarak süt damlamaya...Ama takılınca başlamış mendilden 'dım dım dım' normal olarak süt damlamaya... Kerâmet yoluyla damlamıyordu, kerâmet gidince damlamaya başladı.

Kerâmet yoluyla damlamıyordu, kerâmet gidince damlamaya başladı.

Men atlaka basarahû tâle esefuhû. Tabii gözünü salıveren insanın esefi çok olur.Men atlaka basarahû tâle esefuhû. Tabii gözünü salıveren insanın esefi çok olur. Gitti bak, makam düşüyor.

O zaman şehirdeki ağabey dönmüş kardeşine;

Gitti bak, makam düşüyor.

O zaman şehirdeki ağabey dönmüş kardeşine;

"Bana bak, şehirde evliyâlık dağda çobanlık yapmaya benzemez." demiş.

"Bana bak, şehirde evliyâlık dağda çobanlık yapmaya benzemez." demiş.

Dağda bir şey yok, koyunlarla [vesaire] kolay; ama şehirde şeytan dolu...Dağda bir şey yok, koyunlarla [vesaire] kolay; ama şehirde şeytan dolu... Şeyâtinü'l-insi ve'l-cin. Kadınlar şeytanın ağlarıdır.Şeyâtinü'l-insi ve'l-cin. Kadınlar şeytanın ağlarıdır. Şeytan insanı öyle avlar; ekseriye kadın yoluyla avlar.Şeytan insanı öyle avlar; ekseriye kadın yoluyla avlar. İçki kötülüklerin anasıdır; bazen oradan yakalar, bazen buradan yakalar.İçki kötülüklerin anasıdır; bazen oradan yakalar, bazen buradan yakalar. Onun için, gözüne sahip olması lazım.

Onun için, gözüne sahip olması lazım.

Bizim büyüklerimiz Nakşî tarikatimizde prensibi koymuşlar, ne diyorlar?

Bizim büyüklerimiz Nakşî tarikatimizde prensibi koymuşlar, ne diyorlar?

Nazar ber kadem olacak. Gözü pabucunun ucunda olacak.Nazar ber kadem olacak. Gözü pabucunun ucunda olacak. Öyle nazarını sağa sola salıvermeyecek, her tarafa bakmayacak, öyle gidecek.Öyle nazarını sağa sola salıvermeyecek, her tarafa bakmayacak, öyle gidecek. Yoksa o arabadan inerken o gözüne takılır;Yoksa o arabadan inerken o gözüne takılır; bu filanca yerde koltukta bacak bacak üstüne atmıştır, o takılır; bu filanca yerde koltukta bacak bacak üstüne atmıştır, o takılır; ötekisi eğilmiş, berikisi çarşıda patlıcan seçiyor, domates seçiyor, sakınmıyor...ötekisi eğilmiş, berikisi çarşıda patlıcan seçiyor, domates seçiyor, sakınmıyor... Çarşının pazarın hâli böyle... Allah saklasın...Çarşının pazarın hâli böyle... Allah saklasın... Kadınlar güya örtündüm sanıyorlar, dizlerinin altına kadar manto giyiyorlar;Kadınlar güya örtündüm sanıyorlar, dizlerinin altına kadar manto giyiyorlar; ondan sonra oturuyor, tezgâhtan sebze meyve seçmeye... Olmaz, tesettür filan gidiyor.

Allah ıslah etsin.

ondan sonra oturuyor, tezgâhtan sebze meyve seçmeye... Olmaz, tesettür filan gidiyor.

Allah ıslah etsin.

Ve men atlaka emelehû sâe ameluhû.Ve men atlaka emelehû sâe ameluhû. "Kim emelini, umudunu salıverirse, serbest bırakırsa onun işleri kötü olur, ameli kötü amel olur."

"Kim emelini, umudunu salıverirse, serbest bırakırsa onun işleri kötü olur, ameli kötü amel olur."

Ne demek bu?

Muhterem kardeşlerim!

Emel, "ummak" demek.
Ne demek bu?

Muhterem kardeşlerim!

Emel, "ummak" demek.
Yani "temenni etmek, tahmin etmek, arzu etmek" demek.

Senin emelin ne?

Yani "temenni etmek, tahmin etmek, arzu etmek" demek.

Senin emelin ne?

"Ben büyüdüğüm zaman mühendis olmak istiyorum."

"Ben büyüdüğüm zaman mühendis olmak istiyorum."

Senin emelin ne?

"Ben büyüdüğüm zaman paşa olacağım."

Senin emelin ne?

"Ben büyüdüğüm zaman paşa olacağım."

İşte emel bu; "ileriye dönük bir istek, temenni" demek.

İşte emel bu; "ileriye dönük bir istek, temenni" demek.

"İnsan emelini salıverirse işi kötü olur." ne demek?

"İnsan emelini salıverirse işi kötü olur." ne demek?

Bir insan istikbale ait bir arzuyu niçin düşünebiliyor?

Bir insan istikbale ait bir arzuyu niçin düşünebiliyor?

"Yaşayacağım" sanıyor da ondan. Yoksa yaşayacağını ümit etmese istikbale ait hayal kurar mı?

"Yaşayacağım" sanıyor da ondan. Yoksa yaşayacağını ümit etmese istikbale ait hayal kurar mı?

"Yarın öleceksin." deseler birisine, idamlık olduğu belli olsa, yarın 9'da idam edilecek;"Yarın öleceksin." deseler birisine, idamlık olduğu belli olsa, yarın 9'da idam edilecek; "Bir ay sonra ne yapacaksın, aziz kardeşim?" deyince acı acı güler."Bir ay sonra ne yapacaksın, aziz kardeşim?" deyince acı acı güler. "Ne bir ayı, benim ömrüm kalmamış ki, hayatım sönmüş!" der, bir şey bile arzu etmez.

"Ne bir ayı, benim ömrüm kalmamış ki, hayatım sönmüş!" der, bir şey bile arzu etmez.

Şimdi insanlar "yaşayacağım" diye arzu ettiği için, -elhamdülillah, herkes yaşasın, 100 yaşını geçsin de...-Şimdi insanlar "yaşayacağım" diye arzu ettiği için, -elhamdülillah, herkes yaşasın, 100 yaşını geçsin de...- o zaman gevşiyor. Gevşeyince de a'mâl-i sâlihaya gayret etmiyor.o zaman gevşiyor. Gevşeyince de a'mâl-i sâlihaya gayret etmiyor. Yani hayrât u hasenâtı yapmıyor. "Nasıl olsa yaşarım... Nasıl olsa ileride yaparım...Yani hayrât u hasenâtı yapmıyor. "Nasıl olsa yaşarım... Nasıl olsa ileride yaparım... Nasıl olsa ihtiyarlayınca yaparım..." gibi tehir ediyor, ileriye bırakıyor.Nasıl olsa ihtiyarlayınca yaparım..." gibi tehir ediyor, ileriye bırakıyor. Binâenaleyh, emelini salıveren insanın işi kötü oluyor, icraatı kötü oluyor.Binâenaleyh, emelini salıveren insanın işi kötü oluyor, icraatı kötü oluyor. Çünkü gayrete gelmiyor, salih amel işlemeye koşuşmuyor. Bu o demek.

Çünkü gayrete gelmiyor, salih amel işlemeye koşuşmuyor. Bu o demek.

Ve men atlaka emelehû sâe ameluhû.

Ve men atlaka emelehû sâe ameluhû.

Dördüncü cümle: Ve men atlaka lisânehu katele nefsehû. "Kim dilini serbest bırakırsa..."Dördüncü cümle: Ve men atlaka lisânehu katele nefsehû. "Kim dilini serbest bırakırsa..." Yani istediği gibi konuşsun, ne söylerse söylesin... Dilini serbest bırakan da; katele nefsehû.Yani istediği gibi konuşsun, ne söylerse söylesin... Dilini serbest bırakan da; katele nefsehû. "Kendisini, kendi nefsini öldürmüş demektir, mahveder."

"Kendisini, kendi nefsini öldürmüş demektir, mahveder."

Çünkü bu dil insana çok zararlar açar.Çünkü bu dil insana çok zararlar açar. Peygamber Efendimiz;

"İnsanlar en çok bu dilinden ve tenasül âletinden cehenneme giriyor." diyor.

Peygamber Efendimiz;

"İnsanlar en çok bu dilinden ve tenasül âletinden cehenneme giriyor." diyor.

Ekseriyetle bu dilinden, iki dudağı arasıyla, yani bıyığıyla sakalı arasından...Ekseriyetle bu dilinden, iki dudağı arasıyla, yani bıyığıyla sakalı arasından... Beyne'l-lahyeyhi; bıyığı ile sakalı arası, yani "dili" demek.Beyne'l-lahyeyhi; bıyığı ile sakalı arası, yani "dili" demek. İki bacağı arasını ve bıyığıyla sakalı arasını koruyamadığı için cehenneme giriyor.İki bacağı arasını ve bıyığıyla sakalı arasını koruyamadığı için cehenneme giriyor. Oradan günaha giriyor; zina ile, vesaire ile... Oradan günaha giriyor; zina ile, vesaire ile... [Diliyle] günaha giriyor; gıybetle, dedikoduyla, elfâz-ı küfürle vesaireyle...

[Diliyle] günaha giriyor; gıybetle, dedikoduyla, elfâz-ı küfürle vesaireyle...

Onun için, dilini uzatan, serbest bırakan, başı boş bırakan kendisini öldürmüş demektir. Bu da bir cümle.

Onun için, dilini uzatan, serbest bırakan, başı boş bırakan kendisini öldürmüş demektir. Bu da bir cümle.

Semi'tü Ebe'l-Abbâs el-Bağdâdî yekûl:Semi'tü Ebe'l-Abbâs el-Bağdâdî yekûl: Haddesenâ Aliyyü'bnü Muhammedi'bni Ahmed el-Mısrî, haddesenâ Yûsufü'bnü Mûsâ,Haddesenâ Aliyyü'bnü Muhammedi'bni Ahmed el-Mısrî, haddesenâ Yûsufü'bnü Mûsâ, haddesenâ Abdullahi'bnü Hubayk, haddesenî Halefü'bnü Temîm, semi'tü Ebe'l-Ahvas yekûl:haddesenâ Abdullahi'bnü Hubayk, haddesenî Halefü'bnü Temîm, semi'tü Ebe'l-Ahvas yekûl: Raeytü hamseten mâ raeytü mislehüm kattu.

Raeytü hamseten mâ raeytü mislehüm kattu.

Ebe'l-Ahvas isimli zât-ı muhterem; Muhammed ibnü'l-Hayyâm Ebu'l-Ahvas el-Bağavi yervîEbe'l-Ahvas isimli zât-ı muhterem; Muhammed ibnü'l-Hayyâm Ebu'l-Ahvas el-Bağavi yervî an Müslim ibnü'l-Hâlid, hadis alimi, 248'de vefat etmiş bir alim. Bu sözü o nakletmiş.an Müslim ibnü'l-Hâlid, hadis alimi, 248'de vefat etmiş bir alim. Bu sözü o nakletmiş. Bu zât-ı muhterem yani Ebu'l-Ahvas söylemiş ki... "Ebu'l-Ahvas'ı gördüm, işittim." diyor. Söyleyen bu...

Bu zât-ı muhterem yani Ebu'l-Ahvas söylemiş ki... "Ebu'l-Ahvas'ı gördüm, işittim." diyor. Söyleyen bu...

Raeytü hamseten. "Beş kişi gördüm." Mâ raeytü mislehüm kattu. "Onlar gibisini hiç görmedim."

Raeytü hamseten. "Beş kişi gördüm." Mâ raeytü mislehüm kattu. "Onlar gibisini hiç görmedim."

Bu beş kişi mübarek insanlar, çok mühim insanlar demek ki...Bu beş kişi mübarek insanlar, çok mühim insanlar demek ki... Kimmiş bu Ebu'l-Ahvas'ın gördüğü beş mübarek zât?

Kimmiş bu Ebu'l-Ahvas'ın gördüğü beş mübarek zât?

Birisi, terceme-i hâlini okuduğumuz İbrahim b. Edhem.

Birisi, terceme-i hâlini okuduğumuz İbrahim b. Edhem.

İkincisi, Yusufu'bnu Esbat eş-Şeybânî ez-Zâhid el-Vâiz.İkincisi, Yusufu'bnu Esbat eş-Şeybânî ez-Zâhid el-Vâiz. Zahid ve vaiz, Süfyân-ı Sevrî'den ve başkalarından rivayet etmiş bir alim. Birisi buymuş.

Zahid ve vaiz, Süfyân-ı Sevrî'den ve başkalarından rivayet etmiş bir alim. Birisi buymuş.

Birisi İbrahim b. Edhem'miş.

Birisi Huzeyfetü'bnü Katâde'ymiş.

Birisi Huşeym el-Iclî'ymiş.

Birisi İbrahim b. Edhem'miş.

Birisi Huzeyfetü'bnü Katâde'ymiş.

Birisi Huşeym el-Iclî'ymiş.

Birisi Ebû Yunus el-Kaviy imiş.

Birisi Ebû Yunus el-Kaviy imiş.

Tabii bu şahısların aşağıda hayatları var; ama bizim için mühim olan [İbrahim b. Edhem.]

Tabii bu şahısların aşağıda hayatları var; ama bizim için mühim olan [İbrahim b. Edhem.]

"Ömrümde beş kişi gördüm, daha mühimlerini, onlar gibisini görmedim." diyor.

"Ömrümde beş kişi gördüm, daha mühimlerini, onlar gibisini görmedim." diyor.

Bir tane de İbrahim b. Edhem'i zikrediyor.Bir tane de İbrahim b. Edhem'i zikrediyor. Demek ki zamanında böyle eşsiz emsalsiz, nadir bulunan kimselerden biriymiş kiDemek ki zamanında böyle eşsiz emsalsiz, nadir bulunan kimselerden biriymiş ki birisi beş kişiyi sayarken birisi olarak da İbrahim b. Edhem'i sayabiliyor.

birisi beş kişiyi sayarken birisi olarak da İbrahim b. Edhem'i sayabiliyor.

Ahberenâ Aliyyü'bnü'l-Bundar kâle: Ahberenâ Muhammedü'bnü Şureyk kâle:Ahberenâ Aliyyü'bnü'l-Bundar kâle: Ahberenâ Muhammedü'bnü Şureyk kâle: Ahberenâ İbnü Ebi'd-dünyâ kâle: Ahberenî Muhammedü'bnü İshâk kâle: Ahberenî Ebî kâle:Ahberenâ İbnü Ebi'd-dünyâ kâle: Ahberenî Muhammedü'bnü İshâk kâle: Ahberenî Ebî kâle: Kultü li-İbrâhîm İbni Edhem.

Şu rivayetle gelmiş ki;
Kultü li-İbrâhîm İbni Edhem.

Şu rivayetle gelmiş ki;
bu zât -yani en sonu Muhammed b. İshak'ın babası- İbrahim b. Edhem'e demiş ki;

bu zât -yani en sonu Muhammed b. İshak'ın babası- İbrahim b. Edhem'e demiş ki;

Evsınî. "Bana bir nasihatte bulun, vasiyet et, nasihat et."

Evsınî. "Bana bir nasihatte bulun, vasiyet et, nasihat et."

Kâle: İttehızi'llâhe sâhiben ve zeri'n-nâse câniben.

"Nasihat et." diyene cevabı bu:

Kâle: İttehızi'llâhe sâhiben ve zeri'n-nâse câniben.

"Nasihat et." diyene cevabı bu:

İttehızi'llâhe sâhiben. "Allah'ı kendine dost, arkadaş edin."İttehızi'llâhe sâhiben. "Allah'ı kendine dost, arkadaş edin." Ve zeri'n-nâse câniben. "Ve insanları bir tarafına koy."

Ve zeri'n-nâse câniben. "Ve insanları bir tarafına koy."

Yani kısaca; "İnsanları bırak, Allah'ı dost edin." diyor.

Yani kısaca; "İnsanları bırak, Allah'ı dost edin." diyor.

Nasihat isteyene; "Bırak insanları bir tarafa, Rabbinle arkadaşlık et, O'nunla dost ol." diyor.

Nasihat isteyene; "Bırak insanları bir tarafa, Rabbinle arkadaşlık et, O'nunla dost ol." diyor.

Demek ki altı tane aşılması gereken doruk neymiş?

Demek ki altı tane aşılması gereken doruk neymiş?

Birisi nimet doruğuymuş. Onu geçecek, geçmezse olmaz. İkincisi izzet doruğuymuş.Birisi nimet doruğuymuş. Onu geçecek, geçmezse olmaz. İkincisi izzet doruğuymuş. İzzetten vazgeçmezse olmaz. Üçüncüsü rahat doruğuymuş. Rahatını terk edemezse olmaz.İzzetten vazgeçmezse olmaz. Üçüncüsü rahat doruğuymuş. Rahatını terk edemezse olmaz. Dördüncüsü uyku doruğuymuş. Uykudan geçip gece uyku uyumamaya razı olmazsa olmaz.Dördüncüsü uyku doruğuymuş. Uykudan geçip gece uyku uyumamaya razı olmazsa olmaz. Beşincisi zenginlik doruğuymuş. Onu bırakıp fakirliği göze almadıkça olmaz.Beşincisi zenginlik doruğuymuş. Onu bırakıp fakirliği göze almadıkça olmaz. Altıncısı emel doruğuymuş. Emeli terk edip ölüm hemen gelecekmiş gibi hazırlanmayınca olmaz.

Altıncısı emel doruğuymuş. Emeli terk edip ölüm hemen gelecekmiş gibi hazırlanmayınca olmaz.

Şiddeti göze alacak, zilleti göze alacak, cehd ü gayreti göze alacak,Şiddeti göze alacak, zilleti göze alacak, cehd ü gayreti göze alacak, uykusuzluğu göze alacak, fakirliği göze alacak, ölümü göze alacak. uykusuzluğu göze alacak, fakirliği göze alacak, ölümü göze alacak. Ancak o zaman salih olunuyor. Ancak o zaman salih olunuyor. "Başka türlü olmaz." diye böyle nasihat ediyor İbrahim b. Edhem Efendimiz."Başka türlü olmaz." diye böyle nasihat ediyor İbrahim b. Edhem Efendimiz. Kaddesa'llâhu sırrahû ve rahimahu'llâhu rahmeten vâsia...

Allah hepinizden razı olsun.

Kaddesa'llâhu sırrahû ve rahimahu'llâhu rahmeten vâsia...

Allah hepinizden razı olsun.

Şimdi dördüncü terceme-i hâle ulaşmış olduk.

Şimdi dördüncü terceme-i hâle ulaşmış olduk.

Bişrüni'l-Hâfî, Bişr el-Hâfî veya Farsça terkiple Bişr-i Hâfî denilenBişrüni'l-Hâfî, Bişr el-Hâfî veya Farsça terkiple Bişr-i Hâfî denilen zât-ı muhteremin hayatına geldi sayfalar dayandı...zât-ı muhteremin hayatına geldi sayfalar dayandı... İnşaallah sağ olursak, bir daha böyle toplanırsak, bu dersi okumaya,İnşaallah sağ olursak, bir daha böyle toplanırsak, bu dersi okumaya, bu kitabı okumaya devam edersek inşaallah Allah'ın lütfuyla;bu kitabı okumaya devam edersek inşaallah Allah'ın lütfuyla; dördüncüsü Bişr-i Hâfî hazretleri, bunu okuyacağız, anlatacağız.dördüncüsü Bişr-i Hâfî hazretleri, bunu okuyacağız, anlatacağız. Beşincisi Seriyy-i Sakatî hazretleri, Seriyyinü's-Sakatî, böyle devam edecek, sağ olursak...

Beşincisi Seriyy-i Sakatî hazretleri, Seriyyinü's-Sakatî, böyle devam edecek, sağ olursak...

Biz de salihlerin menâkıbını dinlemekten inşaallah, onları özlemekten,Biz de salihlerin menâkıbını dinlemekten inşaallah, onları özlemekten, onların sözlerini anlamaya çalışmaktan bir zaman gelir belki biz de hatalarımızı terk ederiz,onların sözlerini anlamaya çalışmaktan bir zaman gelir belki biz de hatalarımızı terk ederiz, Allah'ın sevdiği yola yollanır, sevdiği kul olmaya muvaffak oluruz.

Allah'ın sevdiği yola yollanır, sevdiği kul olmaya muvaffak oluruz.

Allah cümlenizden razı olsun. Peygamber Efendimiz'e komşu olmayı nasip eylesin.Allah cümlenizden razı olsun. Peygamber Efendimiz'e komşu olmayı nasip eylesin. Cemâl-i ilâhî ile müşerref olmayı, müşahede şerefine ermeyi cümlemize nasip eylesin.

Cemâl-i ilâhî ile müşerref olmayı, müşahede şerefine ermeyi cümlemize nasip eylesin.

Bi-hürmeti esrâr-ı sûreti'l-Fâtiha.

Bi-hürmeti esrâr-ı sûreti'l-Fâtiha.

Konuşma Hakkında
Tema 1
Tema 2