Namaz Vakitleri

27 Zilhicce 1445
03 Temmuz 2024
İmsak
03:30
Güneş
05:29
Öğle
13:13
İkindi
17:13
Akşam
20:47
Yatsı
22:37
Detaylı Arama

Mescidlerde Allah’ın Zikrine Engel Olmak

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

Tefsir Dersleri
Gurbet Sohbetleri
8 Şa'bân 1420 / 16.11.1999
Avustralya

İçerik

Mescid-i Aksâ’nın Tahrib Edilmesi

Müslümanların Mekke’ye Sokulmaması

Mescid-i Haram’ın Müşriklere Yasaklanması

Doğu da Batı da Allah’ındır

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es’ad COŞAN’ın yurtdışında bulunduğu zamanlarda, özellikle 7 Mayıs 1997 günü Türkiye’den ayrıldıktan sonra gurbet ellerde; Avustralya, Almanya, İsveç, İngiltere, Hollanda, ABD ve farklı ülkelerde yapmış oldukları sohbetlerdir.

Avustralya’da sabah ve yatsı namazından sonra, çeşitli camilerde yaptıkları hadis ve tefsir sohbetleri, İsveç’te son Ramazan ayı boyunca yaptıkları konuşmalar, aile eğitim toplantılarında yaptıkları konuşmalar ve konferanslardan oluşmaktadır.

Bu konuşmalar, Ak-Radyo’da “Gurbet Sohbetleri” adı altında yayımlanmıştır.
Tümünü Göster
İzledim/Dinledim, Hediyemi Al Hata Bildir/Öneride Bulun

Konuşma Metni

es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekatüh! es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekatüh!

 Allah'ın selamı, rahmeti, bereketi üzerinize olsun. Allah'ın selamı, rahmeti, bereketi üzerinize olsun.

Tefsir sohbetimizde Bakara Sûre-i Şerîfesi'nin 114 ve 115 âyet-i kerîmelerini konu edinmek istiyorum. Tefsir sohbetimizde Bakara Sûre-i Şerîfesi'nin 114 ve 115 âyet-i kerîmelerini konu edinmek istiyorum.

114. âyet-i kerime: 114. âyet-i kerime:

Bismillâhirrahmânirrahîm Ve men azlemu min men menea mesâcidillâhiBismillâhirrahmânirrahîm

Ve men azlemu min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû veseâ fî harâbihâ ülâike mâ kâne lehümen yüzkera fî hesmuhû veseâ fî harâbihâ ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne lehüm fi'd-dünyâ hızyün ve lehüm fi'l-âhireti azâbün azîmün. en yedhulûhâ illâ hâifîne lehüm fi'd-dünyâ hızyün ve lehüm fi'l-âhireti azâbün azîmün.

 115. âyet-i kerîme: 115. âyet-i kerîme:

 Ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu fe eynemâ tüvellû fe semma vechullâhi innallâhe vâsiün alîmün. Ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu fe eynemâ tüvellû fe semma vechullâhi innallâhe vâsiün alîmün.

 Sadakallâhü'l-azîm. Sadakallâhü'l-azîm.

Yahudilerin ve hristiyanların, "Cennete ancak yahudiler ve hristiyanlar girecek!" gibiYahudilerin ve hristiyanların, "Cennete ancak yahudiler ve hristiyanlar girecek!" gibi iddialarının bahis konusu edildiği âyet-i kerîmeleri okumuştuk.iddialarının bahis konusu edildiği âyet-i kerîmeleri okumuştuk. Bunların hiçbir aslı esası olmadığı, kendilerinin düşüncelerinin aksine Bunların hiçbir aslı esası olmadığı, kendilerinin düşüncelerinin aksine Allah'a kendisini teslim eden mü'min kulların cennete gireceği anlatılıyor. Allah'a kendisini teslim eden mü'min kulların cennete gireceği anlatılıyor.

Bu siyak, bu akış içerisinde 114. âyet-i kerimede de buyuruyor ki; Bu siyak, bu akış içerisinde 114. âyet-i kerimede de buyuruyor ki;

 Ve men azlemu min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû veseâ fî harâbihâ. Ve men azlemu min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû veseâ fî harâbihâ.

 Ve men azlemu. "Kim daha zalimdir?" Min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû. Ve men azlemu. "Kim daha zalimdir?" Min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû. Mescitlerin içinde Allah'ın isminin anılmasını men edenlerden daha zalim kim olabilir?".Mescitlerin içinde Allah'ın isminin anılmasını men edenlerden daha zalim kim olabilir?". Veseâ fî harâbihâ. "O mescitlerin harap olmasına böylece say, gayret, çalışma,Veseâ fî harâbihâ. "O mescitlerin harap olmasına böylece say, gayret, çalışma, zemin hazırlamış, çalışma yapmış olanlardan daha zalim kim olabilir?" zemin hazırlamış, çalışma yapmış olanlardan daha zalim kim olabilir?"

 Ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne.Ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne. "Hâlbuki onların o mescitlere ancak korka korka girmek durumunda olmaları gerekirdi."Hâlbuki onların o mescitlere ancak korka korka girmek durumunda olmaları gerekirdi. Lehüm fi'd-dünyâ hızyün ve lehüm fi'l-âhireti azâbün azîmün.Lehüm fi'd-dünyâ hızyün ve lehüm fi'l-âhireti azâbün azîmün. "Dünyada onlar için büyük bir rezillik rüsvalık, horluk, mahrumiyet vardır, olacaktır."Dünyada onlar için büyük bir rezillik rüsvalık, horluk, mahrumiyet vardır, olacaktır. Âhirette de büyük bir azaba uğrayacaklardır!" Âhirette de büyük bir azaba uğrayacaklardır!"

Bu âyet-i kerîme hakkında eski mübarek müfessirlerimiz iki yorum yapmışlar: Bu âyet-i kerîme hakkında eski mübarek müfessirlerimiz iki yorum yapmışlar:

 Birisi, bu bahsedilen mescitlerin içinde Allah'ın zikrini engelleyenler kimlerdir? Birisi, bu bahsedilen mescitlerin içinde Allah'ın zikrini engelleyenler kimlerdir?

Burada bir soru var ama bu soru istifhâm-ı inkârî dediğimiz cinsten;Burada bir soru var ama bu soru istifhâm-ı inkârî dediğimiz cinsten; "Daha zalim olamaz, en zalim bunlardır!" demek olur. "Daha zalim olamaz, en zalim bunlardır!" demek olur.

 Ve men azlemu min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû. Ve men azlemu min men menea mesâcidillâhi en yüzkera fî hesmuhû. "İçinde Allah'ın ismini anılmasını engelleyenlerden daha zalim kim olabilir?" "İçinde Allah'ın ismini anılmasını engelleyenlerden daha zalim kim olabilir?"

 "Daha zalim olamaz, en zalim bunlardır!" mânasına,"Daha zalim olamaz, en zalim bunlardır!" mânasına, buradaki soru mânayı kuvvetlendirmek için bu üslup ile söylenmiş oluyor.buradaki soru mânayı kuvvetlendirmek için bu üslup ile söylenmiş oluyor. İçindeki mâna; "Daha zalim olamaz, en zalim bunlardır!" demek. İçindeki mâna; "Daha zalim olamaz, en zalim bunlardır!" demek.

Mesâcid. "Mescitler." Mesâcid. "Mescitler."

 Mesâcidallah. "Secde edilen binalar, mescit mahalli, sücûd, secde etme yeri" demek.Mesâcidallah. "Secde edilen binalar, mescit mahalli, sücûd, secde etme yeri" demek. Arapça'da ism-i mekân; mabetlere, ibadethanelere deniliyor. Çoğulu da mesâcid geliyor. Arapça'da ism-i mekân; mabetlere, ibadethanelere deniliyor. Çoğulu da mesâcid geliyor.

İçinde Allah'ın isminin anıldığı mescitleri kimsenin kapatmaması, engellememesi,İçinde Allah'ın isminin anıldığı mescitleri kimsenin kapatmaması, engellememesi, mâni olmaması ve onların haraba düşmesinden korumaları lazım.mâni olmaması ve onların haraba düşmesinden korumaları lazım. Onların harap olmasına sebep olmamaları lazım. Bu nedir, ne kast ediliyor? Onların harap olmasına sebep olmamaları lazım.

Bu nedir, ne kast ediliyor?

Burada bir rivayete göre buradaki maksat Babilliler, mecusiler ve onlara yardım eden nasrânîler idi kiBurada bir rivayete göre buradaki maksat Babilliler, mecusiler ve onlara yardım eden nasrânîler idi ki onlar Kudüs'ün -ki Beytü'l-Makdis- deniliyor.onlar Kudüs'ün -ki Beytü'l-Makdis- deniliyor. Kutsal mabedin olduğu şehir olması dolayısıyla Kudüs-ü Şerîfi tahrip etmişlerdi.Kutsal mabedin olduğu şehir olması dolayısıyla Kudüs-ü Şerîfi tahrip etmişlerdi. Oranın harap olmasına gayret etmişlerdi. Oranın harap olmasına gayret etmişlerdi.

Tarihte görüyoruz, Asur krallarından hükümdarlarından,Tarihte görüyoruz, Asur krallarından hükümdarlarından, İslâm kaynaklarında Buhtunnasr denilen, İslâm kaynaklarında Buhtunnasr denilen, Avrupa kaynaklarında veyahut eski metinlerde Nebukadnezara denilen Babil ile Asur'u birleştiren bir hükümdar;Avrupa kaynaklarında veyahut eski metinlerde Nebukadnezara denilen Babil ile Asur'u birleştiren bir hükümdar; "Yöneticileri isyan ettiler, bana karşı geldiler!" diyerek Kudüs'ü tahrip etmiş. "Yöneticileri isyan ettiler, bana karşı geldiler!" diyerek Kudüs'ü tahrip etmiş.

 Beytü'l-Makdis, Mescid-i Aksa ki peygamberler tarafından yapılmış bir mübarek mescit.Beytü'l-Makdis, Mescid-i Aksa ki peygamberler tarafından yapılmış bir mübarek mescit. Onun içine cifeler, leşler, domuz kesip domuzları filan atmış. Böyle bir tahrip olayı var.Onun içine cifeler, leşler, domuz kesip domuzları filan atmış. Böyle bir tahrip olayı var. Allah'ın mâbedine bir tecavüz! Bu doğru değil!Allah'ın mâbedine bir tecavüz! Bu doğru değil! Doğru olmayan bir şey, mescitlere böyle bir hücum, tecavüz!Doğru olmayan bir şey, mescitlere böyle bir hücum, tecavüz! Allah'ın sevmediği bir şey diye bu kast ediliyor. Allah'ın sevmediği bir şey diye bu kast ediliyor.

Bunun benî İsrâilin başına gelme sebebi nedir? Bunun benî İsrâilin başına gelme sebebi nedir?

Onlar tuğyan ettiklerinden, Allah'ın emirlerine karşı geldiklerindenOnlar tuğyan ettiklerinden, Allah'ın emirlerine karşı geldiklerinden Cenâb-ı Hak onlara bu cezayı vermiş.Cenâb-ı Hak onlara bu cezayı vermiş. O belayı musallat eden Cenâb-ı Hak, ama tabii kişilerin cezalandırılması başka,O belayı musallat eden Cenâb-ı Hak, ama tabii kişilerin cezalandırılması başka, bir de mabetlere tecavüz edilmesi ayrı bir olay! bir de mabetlere tecavüz edilmesi ayrı bir olay! Böylece onların çok zalim kimseler olduğu Allah'ın evlerine, mabetlerine saldıran,Böylece onların çok zalim kimseler olduğu Allah'ın evlerine, mabetlerine saldıran, onları yakan yıkan -olayı yirminci yüzyıla getirirsek- bombalayan, minarelerini yıkan,onları yakan yıkan -olayı yirminci yüzyıla getirirsek- bombalayan, minarelerini yıkan, mabetlere tecavüzün çok büyük bir zulüm olduğu anlatılıyor. mabetlere tecavüzün çok büyük bir zulüm olduğu anlatılıyor.

Peygamber Efendimiz'in icraatına bakacak olursak Peygamber Efendimiz'inPeygamber Efendimiz'in icraatına bakacak olursak Peygamber Efendimiz'in İslâm ordularını gönderirken onların mescitlere, manastırlara, kiliselere, rahiplere, İslâm ordularını gönderirken onların mescitlere, manastırlara, kiliselere, rahiplere, kendilerine silah çekmeyen kimselere, kadınlara, çocuklara dokunmamalarını;kendilerine silah çekmeyen kimselere, kadınlara, çocuklara dokunmamalarını; hurma ağaçlarını, ziraatları tahrip etmemelerini sıkı sıkı tembihlediğini görüyoruz.hurma ağaçlarını, ziraatları tahrip etmemelerini sıkı sıkı tembihlediğini görüyoruz. Ne kadar farklı zihniyet [olduğu] ortaya çıkıyor. Ne kadar farklı zihniyet [olduğu] ortaya çıkıyor. İslâm'ın ne kadar güzel olduğu, İslâm dışındaki kişilerin ise ne kadar küstah, gaddar, İslâm'ın ne kadar güzel olduğu, İslâm dışındaki kişilerin ise ne kadar küstah, gaddar, tecavüzkâr olduğu her asırda, milattan önce, milatta, milattan sonra [ortaya çıkıyor]. tecavüzkâr olduğu her asırda, milattan önce, milatta, milattan sonra [ortaya çıkıyor].

 Hz. İsa aleyhisselam'ın devrinden sonra da yahudiler, Yahya aleyhisselam'ı,Hz. İsa aleyhisselam'ın devrinden sonra da yahudiler, Yahya aleyhisselam'ı, Zekeriya aleyhisselam'ı daha başka enbiyâyı katlettiler.Zekeriya aleyhisselam'ı daha başka enbiyâyı katlettiler. Cenâb-ı Hak onları yine cezalandırdı. O zaman da Roma imparatorları oraya saldırmışlar.Cenâb-ı Hak onları yine cezalandırdı. O zaman da Roma imparatorları oraya saldırmışlar. Titus namındaki birisi ve onun babası Espasyanos;Titus namındaki birisi ve onun babası Espasyanos; gelip yahudi ve hristiyan bütün ahaliyi katletmiş, çocukları, kadınları esir almış, gelip yahudi ve hristiyan bütün ahaliyi katletmiş, çocukları, kadınları esir almış, Kudüs'ü yağmalamış ve oradaki binaları yakıp yıkmış, kitapları yok etmiş.Kudüs'ü yağmalamış ve oradaki binaları yakıp yıkmış, kitapları yok etmiş. Kültürü tamamen kökünden kazımak gibi bir durum! Kültürü tamamen kökünden kazımak gibi bir durum!

 Sonra daha ileriki tarihlerde de bir defa daha yine Kudüs'ün büyük bir şekilde tahrip edildiği,Sonra daha ileriki tarihlerde de bir defa daha yine Kudüs'ün büyük bir şekilde tahrip edildiği, İlya Anderyanos isimli hükümdar zamanında yine yahudi ve hristiyan pek çok ahaliyi İlya Anderyanos isimli hükümdar zamanında yine yahudi ve hristiyan pek çok ahaliyi barbarca katlettiğini kitaplar yazıyor. barbarca katlettiğini kitaplar yazıyor. Bu tahriplerde Mescid-i Aksa'yı tamamen yıkmışlar ve üzerini beldenin çöplüğü hâline getirmişler.Bu tahriplerde Mescid-i Aksa'yı tamamen yıkmışlar ve üzerini beldenin çöplüğü hâline getirmişler. "Çöplerinizi buraya dökeceksiniz!" diye hükümdar özellikle emrettiğinden"Çöplerinizi buraya dökeceksiniz!" diye hükümdar özellikle emrettiğinden o zamana kadar o mübarek olan yerler ondan sonra çöplük hâline getirilmiş. o zamana kadar o mübarek olan yerler ondan sonra çöplük hâline getirilmiş. Hz. Ömer zamanına kadar! Hz. Ömer gelip de orada düzeni [sağlayıncaya kadar]. Hz. Ömer zamanına kadar! Hz. Ömer gelip de orada düzeni [sağlayıncaya kadar].

İslâm geldiği zaman beldenin yüzü gülmüş, İslâm'dan önce çok şeyler çekmiş! İslâm geldiği zaman beldenin yüzü gülmüş, İslâm'dan önce çok şeyler çekmiş!

Bir rivayet, İslâm'dan önceki devirlerde Allah'ın mübarek mescitlerinden birisi olanBir rivayet, İslâm'dan önceki devirlerde Allah'ın mübarek mescitlerinden birisi olan Kudüs'teki o mübarek yerlerin tahrip edilmesi. Kudüs'teki o mübarek yerlerin tahrip edilmesi.

İslâm'dan önceki devirde kimler yapmış? İslâm'dan önceki devirde kimler yapmış?

Bir mecusi olan, ateşe tapan, bir Buhtunnasr veyahut Nebukatnezar;Bir mecusi olan, ateşe tapan, bir Buhtunnasr veyahut Nebukatnezar; bu milattan önce 562 yılında kendisi ölmüş -6 asır önce olmuş oluyor- bu milattan önce 562 yılında kendisi ölmüş -6 asır önce olmuş oluyor- o tahrip ederken de ahâli bu mecusiye yardım etmiş. Bir, yahudilerin böyle tecavüze uğraması. o tahrip ederken de ahâli bu mecusiye yardım etmiş. Bir, yahudilerin böyle tecavüze uğraması.

 Ondan sonra, Hz. İsa aleyhisselam'dan sonra tekrar imparatorların,Ondan sonra, Hz. İsa aleyhisselam'dan sonra tekrar imparatorların, hükümdarların tekrar gelip buraları tahrip etmeleri!hükümdarların tekrar gelip buraları tahrip etmeleri! O zaman da yine bazı hristiyanlar bu zalimlere yardım etmiş. O zaman da yine bazı hristiyanlar bu zalimlere yardım etmiş.

Tarihin içindeki çeşitli olaylar! Bunlar çok zalim kimseler!Tarihin içindeki çeşitli olaylar! Bunlar çok zalim kimseler! Hatta Peygamber Efendimiz buruyor ki; Hatta Peygamber Efendimiz buruyor ki;

 "Yarım bir kelimeyle zalimi desteklemek bile onun cürmüne iştirak oluyor!" "Yarım bir kelimeyle zalimi desteklemek bile onun cürmüne iştirak oluyor!"

Yarım ağızla destekleyici bir söz söylemek bile doğru değil! Bir rivayet bu! Yarım ağızla destekleyici bir söz söylemek bile doğru değil! Bir rivayet bu!

Gerek mecusi olsun gerek yahudi, gerek hristiyan olsun;Gerek mecusi olsun gerek yahudi, gerek hristiyan olsun; mescitlerin yıkımında yıkan zalimlere destek olanların çok zalim kimseler oldukları,mescitlerin yıkımında yıkan zalimlere destek olanların çok zalim kimseler oldukları, zalimler gibi onların da zalim oldukları belirtiliyor. zalimler gibi onların da zalim oldukları belirtiliyor.

Bir rivayet de; "Bu âyet-i kerîme mescitlerin tahribi ve içinde Allah'ın isminin engellenmesi,Bir rivayet de; "Bu âyet-i kerîme mescitlerin tahribi ve içinde Allah'ın isminin engellenmesi, müşriklerin Peygamber Efendimiz'e ve müslümanlara yaptıkları engellemenin üzerinedir." deniliyor. müşriklerin Peygamber Efendimiz'e ve müslümanlara yaptıkları engellemenin üzerinedir." deniliyor.

Onlar Peygamber Efendimiz Mekke-i Mükerreme'deyken orada namaz kılmasın [diye]Onlar Peygamber Efendimiz Mekke-i Mükerreme'deyken orada namaz kılmasın [diye] çeşitli zorluklar gösteriyorlardı. çeşitli zorluklar gösteriyorlardı. Hicret ettikten sonra da Mekke-i Mükerreme'ye umre niyetiyle gelirken müşrikler engellediler. Hicret ettikten sonra da Mekke-i Mükerreme'ye umre niyetiyle gelirken müşrikler engellediler. Peygamber Efendimiz kurban olarak getirdiği şeyleriPeygamber Efendimiz kurban olarak getirdiği şeyleri Mekke'ye gelemeden Zituva denilen yerde [bırakmak zorunda kaldı].Mekke'ye gelemeden Zituva denilen yerde [bırakmak zorunda kaldı]. Mina'da kesemedi, Mekke'de kesemedi ve onlarla anlaşma yapmak zorunda kaldı. Mina'da kesemedi, Mekke'de kesemedi ve onlarla anlaşma yapmak zorunda kaldı.

O esnada dedi ki; Mâ kâne ehadün yesuddu an hâze'l-beyti.O esnada dedi ki;

Mâ kâne ehadün yesuddu an hâze'l-beyti. "Şimdiye kadar hiçbir kimse bu mescide gelmeyi engellemiyordu!" "Şimdiye kadar hiçbir kimse bu mescide gelmeyi engellemiyordu!"

Ve kad kâne'r-racülü yelka kâtile ebîhi ve ehîhi fe lâ yesudduhu.Ve kad kâne'r-racülü yelka kâtile ebîhi ve ehîhi fe lâ yesudduhu. "Adam; eğer o hacca gelmişse cahiliye devrinde kardeşini veya babasını öldüren katille karşılaşıyordu."Adam; eğer o hacca gelmişse cahiliye devrinde kardeşini veya babasını öldüren katille karşılaşıyordu. Engellemiyordu!" Peygamber Efendimiz; "Bu yaptığınız nedir, ne kadar yanlıştır? Engellemiyordu!"

Peygamber Efendimiz;

"Bu yaptığınız nedir, ne kadar yanlıştır? İbadet maksadıyla gelen kimseye ne kadar ters bir davranış şeklidir?!.." diye açıklamıştı, itiraz etmişti.İbadet maksadıyla gelen kimseye ne kadar ters bir davranış şeklidir?!.." diye açıklamıştı, itiraz etmişti. Anlaşma yapıp geri dönmüştü. İşte bu, müşriklerin mescitlere girişi engellemesi; Anlaşma yapıp geri dönmüştü.

İşte bu, müşriklerin mescitlere girişi engellemesi;

 Vesea fî harâbihâ. "Onun harap olmasına çalışması!" Vesea fî harâbihâ. "Onun harap olmasına çalışması!"

 Tabii müşrikler Kâbe'ye saygı gösteriyorlardı. Buhtunnasr gibi yıkım yapmıyorlardı. Tabii müşrikler Kâbe'ye saygı gösteriyorlardı. Buhtunnasr gibi yıkım yapmıyorlardı.

 Ama bir mescidin harabiyeti nedir? Ama bir mescidin harabiyeti nedir?

İsterse binası kalsın, isterse duvarları, badanası, boyası olsun;İsterse binası kalsın, isterse duvarları, badanası, boyası olsun; içinde namaz kılınmıyorsa mescidi al, mescitlikten çıkar başka bir şey yap!içinde namaz kılınmıyorsa mescidi al, mescitlikten çıkar başka bir şey yap! İşte o zaman harap olmuş olur. İstersen çeşitli boyalarla boya, istediğin kadar süsle!İşte o zaman harap olmuş olur. İstersen çeşitli boyalarla boya, istediğin kadar süsle! Mescidin mescit olarak kalması, Allah'a ibadete devam etmesi lazım.Mescidin mescit olarak kalması, Allah'a ibadete devam etmesi lazım. O engellendiği zaman harap edilmiş oluyor. O engellendiği zaman harap edilmiş oluyor.

 Veseâ fî harâbihâ. "Harabiyetine yol açmış oluyor!" Veseâ fî harâbihâ. "Harabiyetine yol açmış oluyor!"

Çünkü bir mescidin bir ibadethanenin mâmurluğu nedir? Çünkü bir mescidin bir ibadethanenin mâmurluğu nedir?

İçinde ibadetin yapılmasıdır. İçinde ibadet yapılmadığı zaman o yer harap olmuş oluyor. İçinde ibadetin yapılmasıdır. İçinde ibadet yapılmadığı zaman o yer harap olmuş oluyor.

Müşrikler bunu yaptıklarından dolayı,Müşrikler bunu yaptıklarından dolayı, orada müslümanlara ibadet ettirmedikleri için sanki mânevî bakımdanorada müslümanlara ibadet ettirmedikleri için sanki mânevî bakımdan orayı harabiyete dûçar etmiş olduklarından bu âyet-i kerîme inmiş deniliyor. orayı harabiyete dûçar etmiş olduklarından bu âyet-i kerîme inmiş deniliyor.

İbn Kesîr, ikinci rivayeti daha kuvvetli görüyor. Çünkü; İbn Kesîr, ikinci rivayeti daha kuvvetli görüyor. Çünkü;

 Ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne.Ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne. "Onların hakkı oraya korka korka girmekten başka bir şey değildi!" "Onların hakkı oraya korka korka girmekten başka bir şey değildi!"

 Böyle gelmeyi engellemek, içinde ibadet edinmeyi engellemek değil;Böyle gelmeyi engellemek, içinde ibadet edinmeyi engellemek değil; korka korka gelmekten başka bir şey değildi. korka korka gelmekten başka bir şey değildi.

"Bir saygı göstermeleri lazımdı, hürmetkâr olmaları lazımdı."Bir saygı göstermeleri lazımdı, hürmetkâr olmaları lazımdı. Böyle engelleyici olmamaları gerekirdi…" mânasına. Böyle engelleyici olmamaları gerekirdi…" mânasına.

Bir de; "Bunlara fırsat verilmesin!" mânasına talep, âyet-i kerîme o mânaya geliyor.Bir de; "Bunlara fırsat verilmesin!" mânasına talep, âyet-i kerîme o mânaya geliyor. Burada mâna; onların korka korka gelmesini sağlayacak tedbirleri almak, gelememesini sağlamak! Burada mâna; onların korka korka gelmesini sağlayacak tedbirleri almak, gelememesini sağlamak!

 Bir yorumda da burada bir müjde var: Bir yorumda da burada bir müjde var:

 "Ey müslümanlar! Şimdi müşrikler sizi Kâbe-i Müşerrefe'ye gitmeye,"Ey müslümanlar! Şimdi müşrikler sizi Kâbe-i Müşerrefe'ye gitmeye, orada ibadet etmeye bırakmıyorlar, engelliyorlar ama bir zaman gelecekorada ibadet etmeye bırakmıyorlar, engelliyorlar ama bir zaman gelecek onlar buraya korka korka girecekler, kendilerini gizleyerek girecekler ya da giremeyecekler!onlar buraya korka korka girecekler, kendilerini gizleyerek girecekler ya da giremeyecekler! Ya 'Müslümanlar bizi anlarsa boynumuzu vurur!' diye korkacaklar Ya 'Müslümanlar bizi anlarsa boynumuzu vurur!' diye korkacaklar ya da gelemeyecekler, korka korka gelecekler!ya da gelemeyecekler, korka korka gelecekler! Başka türlü gelmeleri mümkün olmayacak!" diye istikbale ait bir haber var, deniliyor. Başka türlü gelmeleri mümkün olmayacak!" diye istikbale ait bir haber var, deniliyor.

Nitekim bu durumdan sonra müslümanların Kâbe-i Müşerrefe'ye gelmesi,Nitekim bu durumdan sonra müslümanların Kâbe-i Müşerrefe'ye gelmesi, umre yapması, ibadet etmesi, namaz kılması engellendikten sonra şartlar, durumlar değişti.umre yapması, ibadet etmesi, namaz kılması engellendikten sonra şartlar, durumlar değişti. Bir zaman geldi, Cenâb-ı Hak buyurdu ki; Bir zaman geldi, Cenâb-ı Hak buyurdu ki;

 Yâ eyyühellezîne âmenû. "Ey iman edenler!" İnneme'l-müşrikûne necesün.Yâ eyyühellezîne âmenû. "Ey iman edenler!" İnneme'l-müşrikûne necesün. "Müşrikler pis varlıklardır, necis varlıklardır!""Müşrikler pis varlıklardır, necis varlıklardır!" Fe la yekrabü'l-mescide'l-harâme ba'de âmihim hâzâ.Fe la yekrabü'l-mescide'l-harâme ba'de âmihim hâzâ. "Bu yıldan sonra bir daha onları Mescid-i Haram'a ziyarete getirtmeyin."Bu yıldan sonra bir daha onları Mescid-i Haram'a ziyarete getirtmeyin. Gelmesinler, yaklaşmasınlar!" diye Mekke'nin fethinden sonra bir dahaki seneGelmesinler, yaklaşmasınlar!" diye Mekke'nin fethinden sonra bir dahaki sene 9. hicrî yılda bu âyet-i kerîme indi ve Peygamber Efendimiz Mina'da şöyle ilan ettirdi: 9. hicrî yılda bu âyet-i kerîme indi ve Peygamber Efendimiz Mina'da şöyle ilan ettirdi:

Elâ lâ yehuccenne ba'de'l-âmi müşrikin ve lâ yetûfenne bi'l-beyti üryânünElâ lâ yehuccenne ba'de'l-âmi müşrikin ve lâ yetûfenne bi'l-beyti üryânün ve men kâne lehû ecelün feecelühü ilâ müddetihî. ve men kâne lehû ecelün feecelühü ilâ müddetihî.

Tellallara ilan ettirdi. Ne demek? Tellallara ilan ettirdi.

Ne demek?

 "Dikkat edin, gözünüzü açın, duymuş olun ki bundan sonra müşrik buraya hac yapamayacak!"Dikkat edin, gözünüzü açın, duymuş olun ki bundan sonra müşrik buraya hac yapamayacak! Beyti, mübarek Kâbe-i Müşerrefe; etrafında tavaf edilen mübarek Kâbe-i Müşerrefe'mizi deBeyti, mübarek Kâbe-i Müşerrefe; etrafında tavaf edilen mübarek Kâbe-i Müşerrefe'mizi de hiç kimse müşriklerin âdeti üzere üryan, çıplak olarak tavaf edemeyecek!" diye ilan ettirdi. hiç kimse müşriklerin âdeti üzere üryan, çıplak olarak tavaf edemeyecek!" diye ilan ettirdi.

Ama anlaşmalara da müslümanların sadakati var.Ama anlaşmalara da müslümanların sadakati var. Peygamber Efendimiz bütün anlaşmalarına çok riayet etmiştir. Bozarsa hep karşı taraf bozmuştur. Peygamber Efendimiz bütün anlaşmalarına çok riayet etmiştir. Bozarsa hep karşı taraf bozmuştur.

Ve men kâne lehû ecelün feecelühü ilâ müddetihî. Ve men kâne lehû ecelün feecelühü ilâ müddetihî.

Kendisine mühlet verilmiş olanların da o mühletin sonuna kadar,Kendisine mühlet verilmiş olanların da o mühletin sonuna kadar, o zamanın tamam olmasına kadar şartlara riayet olunacaktır,o zamanın tamam olmasına kadar şartlara riayet olunacaktır, Ondan sonra artık müşrikler Mescid-i Haram'a sokulmamaya başladı. Ondan sonra artık müşrikler Mescid-i Haram'a sokulmamaya başladı. "Bu müjdedir!" diyenlerin dediği oldu."Bu müjdedir!" diyenlerin dediği oldu. Tabii âyet-i kerîmeyi dediğimiz gibi başka türlü yorumlayanlar da var. Tabii âyet-i kerîmeyi dediğimiz gibi başka türlü yorumlayanlar da var.

Cenâb-ı Hak; burada vaat ettiği istikbale ait vaadini,Cenâb-ı Hak; burada vaat ettiği istikbale ait vaadini, müşriklerin oraya gelmesini engelleyerek yerine getirmiş oldu. müşriklerin oraya gelmesini engelleyerek yerine getirmiş oldu. Müslümanlara o kâfirlerin, müşriklerin cezasını çektiğini gösterdi.Müslümanlara o kâfirlerin, müşriklerin cezasını çektiğini gösterdi. Müslümanları sevindirdi. Müşrikleri de yaptıkları tarzda cezalandırmış oldu. Müslümanları sevindirdi. Müşrikleri de yaptıkları tarzda cezalandırmış oldu. Onlar müslümanları engellemişlerdi. Müslümanlar da bir daha müşrik olarak oraya gelmelerini engellediler. Onlar müslümanları engellemişlerdi. Müslümanlar da bir daha müşrik olarak oraya gelmelerini engellediler.

Ne oldu? Arap yarımadasından şirk, müşriklik tamamen sürüldü, çıkartıldı.Ne oldu?

Arap yarımadasından şirk, müşriklik tamamen sürüldü, çıkartıldı. Arap yarımadasında İslâm'dan başka inanç bırakılmadı.Arap yarımadasında İslâm'dan başka inanç bırakılmadı. Yahudiler de hıyanetlerinden dolayı, müşriklere yardım ettiklerinden dolayı Medine-i Münevvere'den sürülüp çıkartıldılar.Yahudiler de hıyanetlerinden dolayı, müşriklere yardım ettiklerinden dolayı Medine-i Münevvere'den sürülüp çıkartıldılar. Arap yarımadası böylece tevhidin beşiği hâline geldi. Arap yarımadası böylece tevhidin beşiği hâline geldi.

Daha önceki âyet-i kerîmelerle beraber düşünülecek olursa: Daha önceki âyet-i kerîmelerle beraber düşünülecek olursa:

 Yalnızca kendileri cennete girecek, vs. diyorlar.Yalnızca kendileri cennete girecek, vs. diyorlar. Hâlbuki onların tarihte bir sürü zulümleri, cürümleri var.Hâlbuki onların tarihte bir sürü zulümleri, cürümleri var. İnsanların ibadet etmelerini, mescitlerde zikretmelerini engellemiş oluyorlar. İnsanların ibadet etmelerini, mescitlerde zikretmelerini engellemiş oluyorlar.

 Âyetlerin böyle sıralanmasından, "Onların ne kadar zalim olduğu ortadaykenÂyetlerin böyle sıralanmasından, "Onların ne kadar zalim olduğu ortadayken cennete sadece kendilerinin gireceği iddiaları da ne kadar saçmadır!.." gibi bir mâna karşımıza çıkıyor. cennete sadece kendilerinin gireceği iddiaları da ne kadar saçmadır!.." gibi bir mâna karşımıza çıkıyor.

 Mescitlerin içinde Allah'ın isminin zikredilmesini engellemek! Mescitlerin içinde Allah'ın isminin zikredilmesini engellemek!

 Tabii Allah'ın zikri geniş bir kavramdır, birçok şeyi ihtiva ediyor.Tabii Allah'ın zikri geniş bir kavramdır, birçok şeyi ihtiva ediyor. Eğer Mescid-i Haram kast ediliyorsa tavaf da Allah'ın zikridir, lebbeyk çekmek de Allah'ın zikridir.Eğer Mescid-i Haram kast ediliyorsa tavaf da Allah'ın zikridir, lebbeyk çekmek de Allah'ın zikridir. Mübarek kelimeler olan Allahu ekber, Subhânallâh, Mübarek kelimeler olan Allahu ekber, Subhânallâh, Lâ hâvle ve lâ kuvvete illâ billâh demek de Allah'ın zikridir.Lâ hâvle ve lâ kuvvete illâ billâh demek de Allah'ın zikridir. Allah'ın mübarek isimlerinden birisini veya birkaçını yâ Hayy yâ Kayyûm, yâ Allah, yâ Latîf…Allah'ın mübarek isimlerinden birisini veya birkaçını yâ Hayy yâ Kayyûm, yâ Allah, yâ Latîf… zikretmek Allah'ın zikridir. Namaz kılmak, Kur'an okumak Allah'ın zikridir... zikretmek Allah'ın zikridir. Namaz kılmak, Kur'an okumak Allah'ın zikridir...

Allah'ın ismini zikretmeyi engellemek!.. Allah'ın ismini zikretmeyi engellemek!..

 "Zikrullah" denilince sadece elde tesbih, dudakla söylenen zikir çeşidi değil."Zikrullah" denilince sadece elde tesbih, dudakla söylenen zikir çeşidi değil. Öyle olsa kimse engelleyemez.Öyle olsa kimse engelleyemez. Çünkü içinden söyler veya herkesin dudaklarının kıpırtısını kim takip edecek, nasıl engelleyecek? Çünkü içinden söyler veya herkesin dudaklarının kıpırtısını kim takip edecek, nasıl engelleyecek?

 Namaz da mescidin içindeki tavaf da diğer faaliyetler de Allah'ın ismini zikretmek cümlesinden oluyor.Namaz da mescidin içindeki tavaf da diğer faaliyetler de Allah'ın ismini zikretmek cümlesinden oluyor. Bunları engellemek de mescidi harabiyete sevk etmek oluyor. Bunları engellemek de mescidi harabiyete sevk etmek oluyor.

Benim burada hatırıma geldi ki: Benim burada hatırıma geldi ki:

 Tabii bu işler çeşitli sebeplerden oluyor amaTabii bu işler çeşitli sebeplerden oluyor ama mescitlerin kapılarının kapanması bile belki doğru olmayan bir iş!mescitlerin kapılarının kapanması bile belki doğru olmayan bir iş! İsteyen gelsin, gece ibadet etsin; isteyen gündüz ibadet etsin!İsteyen gelsin, gece ibadet etsin; isteyen gündüz ibadet etsin! Uyumayan da gelip camide istediği ibadeti yapabilmeli.Uyumayan da gelip camide istediği ibadeti yapabilmeli. Belli zamanlarda açılması bile insana biraz tehlikeli görünüyor.Belli zamanlarda açılması bile insana biraz tehlikeli görünüyor. Tabii maalesef insanlar kötüleşti!Tabii maalesef insanlar kötüleşti! Başında bekçisi olmadığı zaman da hırsızlık vs. oluyor diye Başında bekçisi olmadığı zaman da hırsızlık vs. oluyor diye belli zamanlarda da kapatabiliyorlar. belli zamanlarda da kapatabiliyorlar.

Keşke o da olmasa sade olsa çalınacak bir şey olmasa sırf ibadete tahsis edilmişKeşke o da olmasa sade olsa çalınacak bir şey olmasa sırf ibadete tahsis edilmiş bir mekân olarak sabaha kadar her zaman açık olsa daha iyi olacak! bir mekân olarak sabaha kadar her zaman açık olsa daha iyi olacak!

Demek ki mescitlerin süslenip kıymetli şeylerle doldurupDemek ki mescitlerin süslenip kıymetli şeylerle doldurup ondan sonra kilit vurulmasından sade olup da ibadete açık olması daha iyi!ondan sonra kilit vurulmasından sade olup da ibadete açık olması daha iyi! Çünkü mescidin herhangi bir şekilde içinde ibadeti engellemek çok büyük zulüm oluyor. Çünkü mescidin herhangi bir şekilde içinde ibadeti engellemek çok büyük zulüm oluyor.

Mescidin mescitlikten değiştirilmesi de çok büyük zulüm oluyor.Mescidin mescitlikten değiştirilmesi de çok büyük zulüm oluyor. Bazıları müze olarak ayrılıyor.Bazıları müze olarak ayrılıyor. Bu âyet-i kerîmenin tehdidine mâruz ve hedef olmamak, bu cezaya belaya çarpılmamak içinBu âyet-i kerîmenin tehdidine mâruz ve hedef olmamak, bu cezaya belaya çarpılmamak için yine de onların bir kısmında ibadetin yapılmasını mutlaka sağlamak lazım! yine de onların bir kısmında ibadetin yapılmasını mutlaka sağlamak lazım!

Ceza ve belası ne? Ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne. Ceza ve belası ne?

Ülâike mâ kâne lehüm en yedhulûhâ illâ hâifîne.

Engelleyen zalimlerin cezası nedir? Engelleyen zalimlerin cezası nedir?

 Lehüm fi'd-dünyâ hızyün. "Allah dünyada bunlara bir rezillik rüsvalık, alçaklık, horluk verir!" Lehüm fi'd-dünyâ hızyün. "Allah dünyada bunlara bir rezillik rüsvalık, alçaklık, horluk verir!"

 Hız, hazye-yahzâ-hızyün-hızyan: Hız, hazye-yahzâ-hızyün-hızyan: Arapça'da; "rezil rüsva olmak, hor olmak, mahrum olmak, utanç verecek bir duruma düşmek" mânasına geliyor. Arapça'da; "rezil rüsva olmak, hor olmak, mahrum olmak, utanç verecek bir duruma düşmek" mânasına geliyor.

Böyle yapanlar ceza olarak dünyada da kendilerinden utanacakları rezil rüsva,Böyle yapanlar ceza olarak dünyada da kendilerinden utanacakları rezil rüsva, mahrum duruma düşürülecektir, ceza budur. Allah'ın tehdidi, vaidi budur! mahrum duruma düşürülecektir, ceza budur. Allah'ın tehdidi, vaidi budur!

 Vaad: Güzel şeyi vaad etmek. Vaid: Kötü şeyi bildirip tehdit etmek, mânasına geliyor. Vaad: Güzel şeyi vaad etmek.

Vaid: Kötü şeyi bildirip tehdit etmek, mânasına geliyor.

 "Allah'ın vaidi budur!" Dünyada da mahrumiyet, rezillik rüsvalık âhirette de! "Allah'ın vaidi budur!"

Dünyada da mahrumiyet, rezillik rüsvalık âhirette de!

Ve lehüm fi'l-âhireti azâbün azîmün.Ve lehüm fi'l-âhireti azâbün azîmün. "Mescitlere tecavüz edenlerin, engelleyenlerin, bombalayanların, yıkanların, âhirette de azim azabı olacak! "Mescitlere tecavüz edenlerin, engelleyenlerin, bombalayanların, yıkanların, âhirette de azim azabı olacak!

Müslüman diye müslümanın camii diye kızıyorlar, bombalıyorlar.Müslüman diye müslümanın camii diye kızıyorlar, bombalıyorlar. Sırplar'ın savaşlardaki tutumlarını gördük, minareleri topa tutuyorlar!Sırplar'ın savaşlardaki tutumlarını gördük, minareleri topa tutuyorlar! Bosna'yı gezdim gördüm, nice yerleri tahrip etmişler!Bosna'yı gezdim gördüm, nice yerleri tahrip etmişler! Ama Allah'tan korkan, Allah'a ibadet eden insanların böyle şeyler yapmaması lazım. Ama Allah'tan korkan, Allah'a ibadet eden insanların böyle şeyler yapmaması lazım.

Müslüman ne yapmış? Müslüman ne yapmış?

Müslüman bir yeri fethettiği zaman ya orada ibadet eden insanlar varsa ibadethanelerini onlara bırakmış.Müslüman bir yeri fethettiği zaman ya orada ibadet eden insanlar varsa ibadethanelerini onlara bırakmış. Ya da eğer putlara tapıyorlarsa onu almış, putlardan temizlemiş, Allah'a ibadet edilen şekle getirmiş.Ya da eğer putlara tapıyorlarsa onu almış, putlardan temizlemiş, Allah'a ibadet edilen şekle getirmiş. Ama saygıyı devam ettirmiş, saygısızlık yapmamış. Ama saygıyı devam ettirmiş, saygısızlık yapmamış.

Bu âyet-i kerîme böyle. Ondan sonraki âyet-i kerîme: Bu âyet-i kerîme böyle.

Ondan sonraki âyet-i kerîme:

 Ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu fe eynemâ tüvellû fe semma vechullâhi innallâhe vâsiün alîmün. Ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu fe eynemâ tüvellû fe semma vechullâhi innallâhe vâsiün alîmün.

 Bu âyet-i kerîme önceki âyet-i kerîme ile ilişkili. Çünkü Cenâb-ı Hak buyuruyor ki; Bu âyet-i kerîme önceki âyet-i kerîme ile ilişkili. Çünkü Cenâb-ı Hak buyuruyor ki;

 Ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu. Ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu. "Güneşin doğduğu taraf da battığı taraf da, doğu da batı da Allah'ındır!"Güneşin doğduğu taraf da battığı taraf da, doğu da batı da Allah'ındır! Yeryüzü, bütün yönler ve bütün mekânlar Allah'ındır." Yeryüzü, bütün yönler ve bütün mekânlar Allah'ındır." Fe eynemâ tüvellû fe semma vechullâhi. O hâlde nereye dönerseniz dönün Fe eynemâ tüvellû fe semma vechullâhi. O hâlde nereye dönerseniz dönün Allahu Teâlâ hazretlerinin vech i pâki oradadır!" Allahu Teâlâ hazretlerinin vech i pâki oradadır!"

 Nereye dönseniz Allah'a dönmüş olursunuz, başka yere değil! Nereye dönseniz olabilir! Nereye dönseniz Allah'a dönmüş olursunuz, başka yere değil! Nereye dönseniz olabilir!

 Bu âyet-i kerîme, bundan önceki âyet-i kerîmenin;Bu âyet-i kerîme, bundan önceki âyet-i kerîmenin; milattan önceki hristiyanların Kudüs'e yaptıkları haksızlıklar veyahut Mecusilerin,milattan önceki hristiyanların Kudüs'e yaptıkları haksızlıklar veyahut Mecusilerin, Babilliler'in yaptıkları tahribat veya bazı imparatorların katliamları tahribatları değil de müşriklerin Babilliler'in yaptıkları tahribat veya bazı imparatorların katliamları tahribatları değil de müşriklerin Peygamber Efendimiz'e ve müslümanlara yaptıkları engellemelerin daha akla yakın oluğunu gösteriyor. Peygamber Efendimiz'e ve müslümanlara yaptıkları engellemelerin daha akla yakın oluğunu gösteriyor.

Burada Peygamber Efendimiz'e, sahâbe-i kirâma, müslümanlara bir teselli var: Burada Peygamber Efendimiz'e, sahâbe-i kirâma, müslümanlara bir teselli var:

Sizi almıyorlar, Mescid-i Haram'a sokmadılar, haccınızı umrenizi yaptırmadılar, geri döndürdüler.Sizi almıyorlar, Mescid-i Haram'a sokmadılar, haccınızı umrenizi yaptırmadılar, geri döndürdüler. Kurbanlarınızı istediğiniz yerde, haremin içinde kestirtmediler, Zituva'da kestirttiler.Kurbanlarınızı istediğiniz yerde, haremin içinde kestirtmediler, Zituva'da kestirttiler. Üzülmeyin, neresi olursa olsun her taraf Allah'ındır,Üzülmeyin, neresi olursa olsun her taraf Allah'ındır, Allah sizi niyetlerinize göre mükâfatlandıracak, mânasına. Allah sizi niyetlerinize göre mükâfatlandıracak, mânasına.

Bu, müslümanlara bir teselli ve gerçek de öyle! Çünkü; Bu, müslümanlara bir teselli ve gerçek de öyle! Çünkü;

Ve hüve meaküm eyne mâ küntüm. "Nerede olursanız olun Allah sizinle beraberdir!" Ve hüve meaküm eyne mâ küntüm. "Nerede olursanız olun Allah sizinle beraberdir!"

 Allah her şeyi görüyor, biliyor, ilmiyle beraberdir.Allah her şeyi görüyor, biliyor, ilmiyle beraberdir. İbn Kesir, "Allahu Teâlâ hazretlerinin beraberliğini anlamak, Bu tamam." diyor. İbn Kesir, "Allahu Teâlâ hazretlerinin beraberliğini anlamak, Bu tamam." diyor.

Ama Allah'ın kendisinin orada olması meselesi,Ama Allah'ın kendisinin orada olması meselesi, Cenâb-ı Hakk'ın zatının künhü bilinmediği için bu biraz ihtiyatlı bir şeydir.Cenâb-ı Hakk'ın zatının künhü bilinmediği için bu biraz ihtiyatlı bir şeydir. Cenâb-ı Hakk'ın mekândan münezzeh olduğunu düşünerek bunu değerlendirmek lazım.Cenâb-ı Hakk'ın mekândan münezzeh olduğunu düşünerek bunu değerlendirmek lazım. Her yerde hazır ve nazırdır. Nazır ne demek? Her yerde hazır ve nazırdır.

Nazır ne demek?

Görüyor, bizi görmektedir. Binâenaleyh olur, mânasına. Görüyor, bizi görmektedir. Binâenaleyh olur, mânasına.

Peygamber Efendimiz Mekke'den çıkartıldı, çok sevdiği Mescid-i Haram'dan ayrı düştü.Peygamber Efendimiz Mekke'den çıkartıldı, çok sevdiği Mescid-i Haram'dan ayrı düştü. Namaz kıldığı o güzel yerlerden, doğduğu, yetiştiği yerlerden ayrıldı.Namaz kıldığı o güzel yerlerden, doğduğu, yetiştiği yerlerden ayrıldı. Sonra Medine-i Münevvere'ye hicret etti. Mekke'deyken Peygamber Efendimiz nerede dururdu? Sonra Medine-i Münevvere'ye hicret etti.

Mekke'deyken Peygamber Efendimiz nerede dururdu?

Aşağı yukarı öyle bir yerde dururdu ki hem kuzeye doğru bakardı hem de Kâbe önünde olurdu. Aşağı yukarı öyle bir yerde dururdu ki hem kuzeye doğru bakardı hem de Kâbe önünde olurdu.

Neresi oluyor? Şimdiki müezzin mahfilinin olduğu taraf gibi oluyor.Neresi oluyor?

Şimdiki müezzin mahfilinin olduğu taraf gibi oluyor. Orada dururdu, orada namaz kılardı. Böylece Kâbe önünde Beytü'l-Makdis'e, Kudüs'e doğru dönmüş olurdu. Orada dururdu, orada namaz kılardı. Böylece Kâbe önünde Beytü'l-Makdis'e, Kudüs'e doğru dönmüş olurdu.

Medine'ye gidince Allahu Teâlâ hazretleri ona Beytü'l-Makdis'e doğru namaz kılmasını emretti.Medine'ye gidince Allahu Teâlâ hazretleri ona Beytü'l-Makdis'e doğru namaz kılmasını emretti. Kâbe-i Müşerrefe'ye dönmeyi arzu ediyordu.Kâbe-i Müşerrefe'ye dönmeyi arzu ediyordu. Çünkü Medine'nin Yahudileri, "Hem bizim kıblemize dönüyorÇünkü Medine'nin Yahudileri, "Hem bizim kıblemize dönüyor hem de bizi tenkit ediyor!" diye dedikodu yapıyorlardı.hem de bizi tenkit ediyor!" diye dedikodu yapıyorlardı. Peygamber Efendimiz de yüzünü semaya çevirip bir hüküm bekliyordu, Peygamber Efendimiz de yüzünü semaya çevirip bir hüküm bekliyordu, bir âyet, vahiy gelmesini bekliyordu. bir âyet, vahiy gelmesini bekliyordu. O zaman Allahu Teâlâ hazretleri kıblenin değişmesiyle ilgili âyet-i kerîmeyi indirdi.O zaman Allahu Teâlâ hazretleri kıblenin değişmesiyle ilgili âyet-i kerîmeyi indirdi. Medine'de bu sefer yönünü Beytü'l-Makdis'e sırtını çevirip Kâbe i Müşerrefe'ye döndü.Medine'de bu sefer yönünü Beytü'l-Makdis'e sırtını çevirip Kâbe i Müşerrefe'ye döndü. Ama bahis konusu ettiğimiz âyet-i kerîme Medine'de kıblenin tahvilinden,Ama bahis konusu ettiğimiz âyet-i kerîme Medine'de kıblenin tahvilinden, değişmesinden önce inmiş, diye izah ediyorlar. Kable zâlike. değişmesinden önce inmiş, diye izah ediyorlar.

Kable zâlike.

Kıblenin tahvilinden önce olduğu için bunun mânası neydi? Kıblenin tahvilinden önce olduğu için bunun mânası neydi?

"Eskiden, müslümanların ilk devirlerde namaz kılışlarında namaz kıldıkları zaman"Eskiden, müslümanların ilk devirlerde namaz kılışlarında namaz kıldıkları zaman ne tarafa isterse dönebileceklerine dair bir serbestlik vardı, sonradan bu nesholdu." deniliyor. ne tarafa isterse dönebileceklerine dair bir serbestlik vardı, sonradan bu nesholdu." deniliyor.

Bu âyet-i kerîme üzerinde diğer bir açıklama: Bu âyet-i kerîme üzerinde diğer bir açıklama:

 Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e Allahu Teâlâ hazretleri nafile namazlarıPeygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e Allahu Teâlâ hazretleri nafile namazları -farz olmayan namazları- kılarken veya atının, bineğinin üzerindeyken -farz olmayan namazları- kılarken veya atının, bineğinin üzerindeyken veya sefer esnasındayken veya korku zamanında, özürlü durumlarda namazı,veya sefer esnasındayken veya korku zamanında, özürlü durumlarda namazı, mümkün olan tarafa doğru kılabileceklerinin müsaadesi olarak değerlendiriyorlar.mümkün olan tarafa doğru kılabileceklerinin müsaadesi olarak değerlendiriyorlar. Ne tarafa olsa kılabilirler, mânasına. Bu hususta bazı rivayetler var: Ne tarafa olsa kılabilirler, mânasına.

Bu hususta bazı rivayetler var:

 Mesela İbn Ömer radıyallahu anhümâ bineğinde namaz kılarkenMesela İbn Ömer radıyallahu anhümâ bineğinde namaz kılarken bineği ne tarafa doğru giderse gitsin bineğindeyken namazını kılardı.bineği ne tarafa doğru giderse gitsin bineğindeyken namazını kılardı. "Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem de böyle yapardı." buyururdu ve bu âyet-i kerîmeyi okurdu: "Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem de böyle yapardı." buyururdu ve bu âyet-i kerîmeyi okurdu:

 Fe eynemâ tüvellû fe semme vechullâhi. "Ne tarafa dönerseniz Allah'ın vechi oradadır!" Fe eynemâ tüvellû fe semme vechullâhi. "Ne tarafa dönerseniz Allah'ın vechi oradadır!"

 Vech; "yüz" demek, ama insanın ilk bakışta hemen göze çarpan yeri olduğundan [bu kullanım var]. Vech; "yüz" demek, ama insanın ilk bakışta hemen göze çarpan yeri olduğundan [bu kullanım var].

Zikr-i cü'z irâdet-i küll. "Cüzü zikredip bütünü kastetmek." mânasına, zât mânasına da kullanılıyor. Zikr-i cü'z irâdet-i küll. "Cüzü zikredip bütünü kastetmek." mânasına, zât mânasına da kullanılıyor.

"Nereye dönerseniz Allah'ın yüzü oradadır." demek değil de; "Allah'ın zâtı oradadır.""Nereye dönerseniz Allah'ın yüzü oradadır." demek değil de; "Allah'ın zâtı oradadır." Bazıları da, "Kıblesi orası olabilir." mânasına bu vech kelimesini [anlamışlar]. Bazıları da, "Kıblesi orası olabilir." mânasına bu vech kelimesini [anlamışlar].

Kur'ân-ı Kerîm'de vech, "yüz" demek; yed, "el" demek. Kur'ân-ı Kerîm'de vech, "yüz" demek; yed, "el" demek.

Yedullah, "Allah'ın eli"; Vechullah, "Allah'ın vechi"; bunların izahı ciddidir.Yedullah, "Allah'ın eli"; Vechullah, "Allah'ın vechi"; bunların izahı ciddidir. İlm-i kelâm alimleri bunu [yorumlanıştır]. İlm-i kelâm alimleri bunu [yorumlanıştır].

Allah'ın zâtının mahiyeti, künhü bilinmediği için bunların izahını yaparken insanın çok dikkat etmesi lazım.Allah'ın zâtının mahiyeti, künhü bilinmediği için bunların izahını yaparken insanın çok dikkat etmesi lazım. Vecih deyince insan yüzü gibi, yed deyince insan eli gibi düşünmek, Vecih deyince insan yüzü gibi, yed deyince insan eli gibi düşünmek, müşebbihe durumuna düşmek uygun olmaz! Onu hatırlatmamız gerekiyor. müşebbihe durumuna düşmek uygun olmaz! Onu hatırlatmamız gerekiyor.

 Âyet-i kerîmenin iniş sebebi hakkında birkaç rivayet var.Âyet-i kerîmenin iniş sebebi hakkında birkaç rivayet var. Ve hâzihi'l-esânîitü fîhâ daafün. "Bu isnatlarda, senetlerde biraz zaaf var." Ve hâzihi'l-esânîitü fîhâ daafün. "Bu isnatlarda, senetlerde biraz zaaf var." Ve leallehû yeşuddu ba'duhû ba'dan. "Ama dört beş tane rivayet birbirlerini takviye ediyor." Ve leallehû yeşuddu ba'duhû ba'dan. "Ama dört beş tane rivayet birbirlerini takviye ediyor."

 Bu rivayetlerin hepsi bir araya gelince iş kuvvetleniyor.Bu rivayetlerin hepsi bir araya gelince iş kuvvetleniyor. Mesela [Abdullah b.] Amir b. Rebia, babasından naklen şöyle bir olay anlatmış: Mesela [Abdullah b.] Amir b. Rebia, babasından naklen şöyle bir olay anlatmış:

Künnâ mea resûlillahi sallallahu aleyhi ve sellem fî leyletin sevdâ muzlimeh.Künnâ mea resûlillahi sallallahu aleyhi ve sellem fî leyletin sevdâ muzlimeh. "Biz Peygamber Efendimiz'le karanlık ışıksız bir gecede beraberdik." "Biz Peygamber Efendimiz'le karanlık ışıksız bir gecede beraberdik."

Fenezzelnâ menzilen. "Bir konak yerine indik." Fenezzelnâ menzilen. "Bir konak yerine indik."

Feceale'r-racülü ye'huzü'l-ahcâr fe ya'melü mesciden yusallî fîhi.Feceale'r-racülü ye'huzü'l-ahcâr fe ya'melü mesciden yusallî fîhi. "Herkes taşları alıp kendine göre bir namaz kılacak yer hazırlıyordu. "Herkes taşları alıp kendine göre bir namaz kılacak yer hazırlıyordu.

 Taşları ayıklamak mânasına olabilir. Taşları ayıklamak mânasına olabilir.

Felemmâ en asbahnâ izâ nahnü kad salleynâ ilâ gayri'l-kıbleti.Felemmâ en asbahnâ izâ nahnü kad salleynâ ilâ gayri'l-kıbleti. "Sabah olunca bir de baktık ki akşam kıldığımız taraf kıble tarafı değilmiş." "Sabah olunca bir de baktık ki akşam kıldığımız taraf kıble tarafı değilmiş."

 Çünkü gece karanlıktı, yön[lerini] anlayamamışlardı. Çünkü gece karanlıktı, yön[lerini] anlayamamışlardı.

Fekulnâ yâ resûlallâhi lekad salleynâ leyletenâ hâzihî li-gayri'l-kıbleh.Fekulnâ yâ resûlallâhi lekad salleynâ leyletenâ hâzihî li-gayri'l-kıbleh. "Biz o zaman dedik ki: Ey Allah'ın Resûlü! Bu gece biz namazlarımızı kıbleden başka tarafa doğru kılmışız!" "Biz o zaman dedik ki: Ey Allah'ın Resûlü! Bu gece biz namazlarımızı kıbleden başka tarafa doğru kılmışız!"

Râviler, bunun üzerine; Râviler, bunun üzerine;

 Fe enzelallâhu teâlâ ve lillâhi meşrıku ve'l-mağribu fe eynemâ tuvellû fesemme vechullâhi,Fe enzelallâhu teâlâ ve lillâhi meşrıku ve'l-mağribu fe eynemâ tuvellû fesemme vechullâhi, âyetini indirdi, buyuruyor. "Doğu da batı da Allah'ındır, nereye dönerseniz Allah'ın zâtı oradadır." âyetini indirdi, buyuruyor.

"Doğu da batı da Allah'ındır, nereye dönerseniz Allah'ın zâtı oradadır."

 Sahih fıkıh görüşüne göre namazı iade etmeleri gerekmiyor. Sahih fıkıh görüşüne göre namazı iade etmeleri gerekmiyor.

 Başka bir rivayet, Câbir radıyallahu anh'ten; Başka bir rivayet, Câbir radıyallahu anh'ten;

Ba'se Resûlullâh sallallahu aleyhi ve sellem seriyyeten küntü fî hâ.Ba'se Resûlullâh sallallahu aleyhi ve sellem seriyyeten küntü fî hâ. "Peygamber Efendimiz bir askeri birlik gönderdi, ben de onun içindeydim." "Peygamber Efendimiz bir askeri birlik gönderdi, ben de onun içindeydim."

Fe esâbetnâ zulmetün. "Çok karanlık gece oldu." Felem na'rıfi'l-kıblete. "Kıbleyi bilemedik" Fe esâbetnâ zulmetün. "Çok karanlık gece oldu." Felem na'rıfi'l-kıblete. "Kıbleyi bilemedik"

Fe kâlet tâifetün minnâ kad arafne'l-kıblete hiye hâ hünâ. "Bizden, içimizden birileri;Fe kâlet tâifetün minnâ kad arafne'l-kıblete hiye hâ hünâ. "Bizden, içimizden birileri; 'Kıble şu taraf biz kıbleyi biliyoruz.' dediler." 'Kıble şu taraf biz kıbleyi biliyoruz.' dediler."

 Kıbele'ş-şimâl. Şimal tarafını göstermişler. Kıbele'ş-şimâl.

Şimal tarafını göstermişler.

Fe sallû ve hattû hutûten. "Namaz kılmışlar ve kıldıkları istikameti de belli olsun diyeFe sallû ve hattû hutûten. "Namaz kılmışlar ve kıldıkları istikameti de belli olsun diye geceleyin toprağın, kumun üzerine çizmişler." geceleyin toprağın, kumun üzerine çizmişler."

Fe lemmâ asbâhu ve talaati'ş-şemsü asbaha't-tilke'l-hudûdü li-gayri'l-kıble.Fe lemmâ asbâhu ve talaati'ş-şemsü asbaha't-tilke'l-hudûdü li-gayri'l-kıble. "Sabaha çıktıkları zaman, güneş doğduğu zaman"Sabaha çıktıkları zaman, güneş doğduğu zaman bu çizgilerin kıble tarafı olmadığı anlaşılmış, yanlış tarafa döndükleri zahir olmuş." bu çizgilerin kıble tarafı olmadığı anlaşılmış, yanlış tarafa döndükleri zahir olmuş."

Felemma kaffelnâ min seferinâ seelne'n-nebiyye sallallahu aleyhi ve sellem.Felemma kaffelnâ min seferinâ seelne'n-nebiyye sallallahu aleyhi ve sellem. "Biz seferden dönünce Peygamber Efendimiz'e bu durumu sorduk." Fe sekete. "O sustu." "Biz seferden dönünce Peygamber Efendimiz'e bu durumu sorduk."

Fe sekete. "O sustu."

Peygamber Efendimiz kendisine soru sorulduğu zaman hemen cevabı vermezdi.Peygamber Efendimiz kendisine soru sorulduğu zaman hemen cevabı vermezdi. Bazen Cenâb-ı Mevlâ kendisine bildirsin, bir âyet insin diye beklerdi. Bazen Cenâb-ı Mevlâ kendisine bildirsin, bir âyet insin diye beklerdi.

 Resûlullah Efendimiz sükût buyurdu. Ve enzelallâhu teâlâ ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu. Resûlullah Efendimiz sükût buyurdu.

Ve enzelallâhu teâlâ ve lillâhi'l-maşriku ve'l-mağribu.

 Allahu Teâlâ hazretleri; "Şark da garp da, yeryüzünün doğusu da batısı da Allah'ındır!Allahu Teâlâ hazretleri; "Şark da garp da, yeryüzünün doğusu da batısı da Allah'ındır! Yönünüzü nereye dönerseniz Allah'ın zâtı oradadır.Yönünüzü nereye dönerseniz Allah'ın zâtı oradadır. Binâenaleyh ibadetiniz makbuldür!" diye âyet-i kerîme indirdi. Binâenaleyh ibadetiniz makbuldür!" diye âyet-i kerîme indirdi.

 Böylece bir rivayeti daha söylemiş olduk.Böylece bir rivayeti daha söylemiş olduk. Bu âyet-i kerîmenin kelimeleri az ama izahı çok oldu.Bu âyet-i kerîmenin kelimeleri az ama izahı çok oldu. Bu âyet-i kerîmenin iniş sebebini anlatan bir rivayet daha var. Bu âyet-i kerîmenin iniş sebebini anlatan bir rivayet daha var.

Bazıları; "Bu âyet-i kerîme Habeşistan'ın müslüman olmuş olan hükümdarı Necaşî hakkında inmiştir." diyor. Bazıları; "Bu âyet-i kerîme Habeşistan'ın müslüman olmuş olan hükümdarı Necaşî hakkında inmiştir." diyor.

Ve kâle âharün be'l-nezelet hâzihi'l-âyetü fî sebebin necâşi. Ve kâle âharün be'l-nezelet hâzihi'l-âyetü fî sebebin necâşi.

 Bu rivayet şöyle: Bu rivayet şöyle:

An Katâde enne'n-nebiyye sallallahu aleyhi ve sellem kâle inne ehan leküm kad mâte fe sallü aleyhi.An Katâde enne'n-nebiyye sallallahu aleyhi ve sellem kâle inne ehan leküm kad mâte fe sallü aleyhi. "Peygamber Efendimiz buyurdu ki: Sizin bir kardeşiniz şu anda vefat etti, "Peygamber Efendimiz buyurdu ki: Sizin bir kardeşiniz şu anda vefat etti, onun üzerine cenaze namazı kılın!" Ashâbına, Necaşî'nin vefatında cenaze namazı kılmayı söyledi. onun üzerine cenaze namazı kılın!"

Ashâbına, Necaşî'nin vefatında cenaze namazı kılmayı söyledi.

Kâlu nusallî alâ racülün leyse bi-müslimin.Kâlu nusallî alâ racülün leyse bi-müslimin. "Dediler ki -müslüman olduğunu bilmiyorlardı- müslüman olmamış bir adam üzerine mi namaza kılalım?"Dediler ki -müslüman olduğunu bilmiyorlardı- müslüman olmamış bir adam üzerine mi namaza kılalım? Onun için mi cenaze namazı kılalım?" Onun için mi cenaze namazı kılalım?"

Allahu Teâlâ hazretleri onun müslüman olduğunu belirten şu âyet-i kerîmeyi indirdi: Allahu Teâlâ hazretleri onun müslüman olduğunu belirten şu âyet-i kerîmeyi indirdi:

Ve inne min ehli'l-kitâbi lemen yu'minü billâhi ve mâ ünzile ileyküm ve mâ ünzile ileyhim hâşiîne lillâhi. Ve inne min ehli'l-kitâbi lemen yu'minü billâhi ve mâ ünzile ileyküm ve mâ ünzile ileyhim hâşiîne lillâhi.

Âl-i İmrân sûresinin sonundaki bir âyet-i kerîme: Âl-i İmrân sûresinin sonundaki bir âyet-i kerîme:

 "Ehl-i Kitabdan da öyle zâtlar vardır ki onlar Allah'a inanırlar, size indirilen Kur'an'a da inanırlar,"Ehl-i Kitabdan da öyle zâtlar vardır ki onlar Allah'a inanırlar, size indirilen Kur'an'a da inanırlar, kendilerine indirilen kitaplara da inanırlar. Allah'tan korkan, huşu sahibi kimselerdir." kendilerine indirilen kitaplara da inanırlar. Allah'tan korkan, huşu sahibi kimselerdir."

 "Necaşî de onlardandır. O da müslümandır…" diye Allah onun Müslümanlığını halka bildirmiş oldu."Necaşî de onlardandır. O da müslümandır…" diye Allah onun Müslümanlığını halka bildirmiş oldu. "Namaz kılın." dediğine göre zaten Peygamber Efendimiz biliyordu. "Namaz kılın." dediğine göre zaten Peygamber Efendimiz biliyordu.

Ve kâle katâde fe kâle innehu kâne lâ yusallî ile'l-kıble.Ve kâle katâde fe kâle innehu kâne lâ yusallî ile'l-kıble. "Râvi Katâde diyor ki: 'Dediler ki:O zaman kıbleye doğru namaz kılmıyordu!'" "Râvi Katâde diyor ki: 'Dediler ki:O zaman kıbleye doğru namaz kılmıyordu!'"

Ve enzelallâhu. "Onun üzerine Allah bu âyet-i kerîmeyi indirdi."Ve enzelallâhu. "Onun üzerine Allah bu âyet-i kerîmeyi indirdi." Ve lillahi'l-maşruku ve'l-mağribu fe eynemâ tüvellû fesemme vechullâhi.Ve lillahi'l-maşruku ve'l-mağribu fe eynemâ tüvellû fesemme vechullâhi. "Yeryüzünün gün doğuşu tarafı, gün batışı tarafı; "Yeryüzünün gün doğuşu tarafı, gün batışı tarafı; nereye dönerseniz Allah'ın zât-ı pâki, vech-i pâki oradadır!" diye buyurdu. nereye dönerseniz Allah'ın zât-ı pâki, vech-i pâki oradadır!" diye buyurdu.

Bu âyet-i kerîme Necaşî'nin durumu ile ilgilidir, diye böylece rivayet edilmiş oluyor. Bu âyet-i kerîme Necaşî'nin durumu ile ilgilidir, diye böylece rivayet edilmiş oluyor.

Tabii bu Necaşî eğer Kâbe'ye doğru kılmadıysa neden kılmamış olabilir? Tabii bu Necaşî eğer Kâbe'ye doğru kılmadıysa neden kılmamış olabilir?

Peygamber Efendimiz ona gıyabında cenaze namazı kılınmasını emretti; başkaları için de kılınır mı?Peygamber Efendimiz ona gıyabında cenaze namazı kılınmasını emretti; başkaları için de kılınır mı? Ona mı hastır yoksa umumi midir? Bu hususta çeşitli rivayetler var.Ona mı hastır yoksa umumi midir?

Bu hususta çeşitli rivayetler var. Onun yeri burası olmadığı için o teferruata geçmiyorum. Onun yeri burası olmadığı için o teferruata geçmiyorum.

Demek ki bu yeryüzünün Allah'ın mülkü olması, doğusunun batısınınDemek ki bu yeryüzünün Allah'ın mülkü olması, doğusunun batısının Allah'ın olması dolayısıyla nereye dönseniz Allah'ın vech-i pâki oradadır. Allah'ın olması dolayısıyla nereye dönseniz Allah'ın vech-i pâki oradadır.

 İnnallâhe vâsiûn alîm, âyet-i kerîmesi bu sebeplerden birisi için inmiş oluyor. İnnallâhe vâsiûn alîm, âyet-i kerîmesi bu sebeplerden birisi için inmiş oluyor.

Ya Resûlullah Efendimiz'e teselli: Sizi Mescid-i Haram'a sokmadılar ama olsun,Ya Resûlullah Efendimiz'e teselli: Sizi Mescid-i Haram'a sokmadılar ama olsun, Allah sizin ibadetlerinizi kabul eder, mânasına. Allah sizin ibadetlerinizi kabul eder, mânasına.

Ya kıbleye dönmenin farz olmadığı zamanda,Ya kıbleye dönmenin farz olmadığı zamanda, oraya buraya istediği tarafa dönüp namaz kılınabiliyordu, mânasına. oraya buraya istediği tarafa dönüp namaz kılınabiliyordu, mânasına.

Ya da kıbleye dönmenin imkânsız veya zor olduğu zamanlarda kılınan namazların at üzerinde,Ya da kıbleye dönmenin imkânsız veya zor olduğu zamanlarda kılınan namazların at üzerinde, gemi üzerinde veyahut korku sebebiyle, mazeret sebebiyle kılınabileceğini gösteren bir şey. gemi üzerinde veyahut korku sebebiyle, mazeret sebebiyle kılınabileceğini gösteren bir şey.

Ya da kıbleyi bulduk diye insanlar tahminen namazlarını kılmış,Ya da kıbleyi bulduk diye insanlar tahminen namazlarını kılmış, sonradan yanlış olduğu anlaşılınca 'Ne yapacağız?' deyince sonradan yanlış olduğu anlaşılınca 'Ne yapacağız?' deyince onların ibadetlerinin kabul olduğunu belirten bir âyet-i kerîme. onların ibadetlerinin kabul olduğunu belirten bir âyet-i kerîme.

 Ya da Necaşî hakkında inmiş bir âyet-i kerîme oluyor. Rivayetler bunlar. Ya da Necaşî hakkında inmiş bir âyet-i kerîme oluyor. Rivayetler bunlar.

Cenâb-ı Hak her yerde hazır ve nazırdır.Cenâb-ı Hak her yerde hazır ve nazırdır. Mülkün maliki; her yeri görür, bilir, hükmü her yere nüfuz eder.Mülkün maliki; her yeri görür, bilir, hükmü her yere nüfuz eder. İhlâs ile ibadet edenlerin ibadetini kabul eder. İhlâs ile ibadet edenlerin ibadetini kabul eder.

İnnallahe Vâsiün. "Allahu Teâlâ hazretleri Vâsi'dir." İnnallahe Vâsiün. "Allahu Teâlâ hazretleri Vâsi'dir."

Vâsi' ne demek? "Vüs'at sahibi, genişlik sahibi" demek.Vâsi' ne demek?

"Vüs'at sahibi, genişlik sahibi" demek. Rahmeti geniştir, kudreti geniştir. Her şeyi ihata eder. Kullarına da müsaadesi geniştir.Rahmeti geniştir, kudreti geniştir. Her şeyi ihata eder. Kullarına da müsaadesi geniştir. Tam yapamadıkları zaman, yine lütfuyla keremiyle onların ibadetlerini kabul buyuruyor.Tam yapamadıkları zaman, yine lütfuyla keremiyle onların ibadetlerini kabul buyuruyor. Şart yerine gelmese bile o şartın mazeret dolayısıyla yerine gelmemesinden dolayı bir genişlik lütfediyor.Şart yerine gelmese bile o şartın mazeret dolayısıyla yerine gelmemesinden dolayı bir genişlik lütfediyor. Müsaadekâr; tazyikçi ve darlaştırıcı değil. Müsaadekâr; tazyikçi ve darlaştırıcı değil.

Biliyorsunuz Mecelle'de de bir umumi fıkıh kaidesi yer almıştır. Biliyorsunuz Mecelle'de de bir umumi fıkıh kaidesi yer almıştır.

Tabii bunlar; bu dinin âyetlerinin, hadislerinin iyice incelenmesindenTabii bunlar; bu dinin âyetlerinin, hadislerinin iyice incelenmesinden en büyük alimlerin çıkardığı genel hükümler. en büyük alimlerin çıkardığı genel hükümler.

 el-Emrü izâ dâka itteseâ. "İş daraldığı zaman Cenâb-ı Hak bir genişleme ihsan eder!" el-Emrü izâ dâka itteseâ. "İş daraldığı zaman Cenâb-ı Hak bir genişleme ihsan eder!"

 Bu caizdir, vardır, mânasına bir umumi kaidedir. Meşakkat teysiri celbeder! Bu caizdir, vardır, mânasına bir umumi kaidedir.

Meşakkat teysiri celbeder!

 Bir zorluk olduğu Cenâb-ı Hak zaman bir kolaylık ihsan ediyor.Bir zorluk olduğu Cenâb-ı Hak zaman bir kolaylık ihsan ediyor. Mesela İslâm'da su bulunmadığı zaman teyemmüm [var].Mesela İslâm'da su bulunmadığı zaman teyemmüm [var]. Gusül abdesti alması icap etmiş yıkanamıyor… Ama Cenâb-ı Hak teyemmümü ihsan etmiş.Gusül abdesti alması icap etmiş yıkanamıyor… Ama Cenâb-ı Hak teyemmümü ihsan etmiş. Ne kadar Vâsi'! Lütfu, hükmü, müsaadesi ne kadar geniş. Vâsi'; "Geniş" demek. Ne kadar Vâsi'! Lütfu, hükmü, müsaadesi ne kadar geniş.

Vâsi'; "Geniş" demek.

 Alîm; "Her şeyi bilir, tamamıyla, hakkıyla bilir." Alîm; "Her şeyi bilir, tamamıyla, hakkıyla bilir."

 Kullar nerede nasıl ibadet ederse etsin onların ibadetinden haberdardır.Kullar nerede nasıl ibadet ederse etsin onların ibadetinden haberdardır. O'nun için bu hususta bir engel yoktur. O'nun için bu hususta bir engel yoktur. Böylece müslümanlara lütfunun çokluğunu gösteren, genişlik verdiğini gösteren bir âyet-i kerîme. Böylece müslümanlara lütfunun çokluğunu gösteren, genişlik verdiğini gösteren bir âyet-i kerîme.

Yeryüzü bütün müslümanlara mescit kılınmıştır. Belli bir yerde ibadethane mecburiyeti yoktur. Yeryüzü bütün müslümanlara mescit kılınmıştır. Belli bir yerde ibadethane mecburiyeti yoktur.

Biz Avustralya'da seyahat ediyoruz, bir yere gidiyoruz.Biz Avustralya'da seyahat ediyoruz, bir yere gidiyoruz. Seccademiz olduğu zaman yayıyoruz; seccade olmadığı zaman çimende,Seccademiz olduğu zaman yayıyoruz; seccade olmadığı zaman çimende, toprakta kıbleyi tayin edip namaz kılıyoruz.toprakta kıbleyi tayin edip namaz kılıyoruz. İlle bir mescit, ille bir kubbe, ille bir minare mecburiyeti yok! İlle bir mescit, ille bir kubbe, ille bir minare mecburiyeti yok! Cenâb-ı Mevlâ'nın lütfu ne kadar büyük, ne kadar çok! Bir de; "Kıbleyi çok iyi tayin edemedim…" Cenâb-ı Mevlâ'nın lütfu ne kadar büyük, ne kadar çok! Bir de;

"Kıbleyi çok iyi tayin edemedim…"

 Tayin edemediğin zaman kanaat-i gâlibene göre yaparsın, Cenâb-ı Hak onu da kabul ediyor. Tayin edemediğin zaman kanaat-i gâlibene göre yaparsın, Cenâb-ı Hak onu da kabul ediyor.

Bu âyetlerle ilgili hadîs-i şerîfler. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyurmuş. Bu âyetlerle ilgili hadîs-i şerîfler. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyurmuş.

Medine ahalisi için buyurmuş ki; Mâ beyne'l-maşrıki ve'l-mağribi kıbletün.Medine ahalisi için buyurmuş ki;

Mâ beyne'l-maşrıki ve'l-mağribi kıbletün. "Maşrıkla mağrip arası kıbledir!" "Maşrıkla mağrip arası kıbledir!"

 Bunu İbn Ömer şöyle izah ediyor: Soluna maşrıkı, doğuyu alırsan;Bunu İbn Ömer şöyle izah ediyor: Soluna maşrıkı, doğuyu alırsan; sağına da batıyı alırsan o zaman güney tarafı Medine ahalisi için kıbledir. sağına da batıyı alırsan o zaman güney tarafı Medine ahalisi için kıbledir. Buna dayanarak fıkıh alimleri demişlerdir ki [Kabe'nin] doğusunda ki bir zatın da kıblesi batıdır. Buna dayanarak fıkıh alimleri demişlerdir ki [Kabe'nin] doğusunda ki bir zatın da kıblesi batıdır.

Kolaylık var, zorluk yok!Kolaylık var, zorluk yok! Yapabildiği, tayin edebildiği ölçüde tayin edecek ama ille derecesi derecesine tutturması [gerekli değil].Yapabildiği, tayin edebildiği ölçüde tayin edecek ama ille derecesi derecesine tutturması [gerekli değil]. Astronomi, ilm-i heyet alimi gibi; coğrafya ilmi, ilm-i arz, arziyat alimi gibi Astronomi, ilm-i heyet alimi gibi; coğrafya ilmi, ilm-i arz, arziyat alimi gibi enlem boylamı bilip de santimi santimine derecesini tutturması mecburiyeti yok. enlem boylamı bilip de santimi santimine derecesini tutturması mecburiyeti yok. Yönü o tarafa döndü mü ufak tefek farklar ziyan etmez.Yönü o tarafa döndü mü ufak tefek farklar ziyan etmez. Onun için bakıyoruz; mescitlerde bazen hafif şeyler var, tam ölçeğe göre kıbleye göre [değil].Onun için bakıyoruz; mescitlerde bazen hafif şeyler var, tam ölçeğe göre kıbleye göre [değil]. Olsun, onlar çok önemli değil. Kılınan namazlar makbuldür, mahsuru yoktur.Olsun, onlar çok önemli değil. Kılınan namazlar makbuldür, mahsuru yoktur. Bu âyet-i kerîme bunu gösteriyor. Cenâb-ı Hakk'ın lütfu, rahmeti çok geniştir.Bu âyet-i kerîme bunu gösteriyor.

Cenâb-ı Hakk'ın lütfu, rahmeti çok geniştir. Ahkâmı geniştir, dar değildir. Kullarına müsaadekârdır.Ahkâmı geniştir, dar değildir. Kullarına müsaadekârdır. İyi niyetli oldular mı kabul eder, anlıyoruz. Elhamdülillah. İyi niyetli oldular mı kabul eder, anlıyoruz. Elhamdülillah.

 İslâm'ı yaşamak zor değildir, uygulamak zor değildir, İslâm zor değildir.İslâm'ı yaşamak zor değildir, uygulamak zor değildir, İslâm zor değildir. Hiçbir çağda, hiçbir asırda ve hayatın hiçbir zamanında, hatta harpte bile zor değildir. Hiçbir çağda, hiçbir asırda ve hayatın hiçbir zamanında, hatta harpte bile zor değildir. Onun için Cenâb-ı Hak harpte bile; "Namazı kılmayı bırakabilirsiniz." demiyor.Onun için Cenâb-ı Hak harpte bile; "Namazı kılmayı bırakabilirsiniz." demiyor. Kılınabilir, çünkü kolaylıklar vardır. Su bulamazsan teyemmüm yaparsın. Kılınabilir, çünkü kolaylıklar vardır. Su bulamazsan teyemmüm yaparsın. Seyahatte iki rekât kılarsın. Sünnetleri kılmak mecburiyet değil.Seyahatte iki rekât kılarsın. Sünnetleri kılmak mecburiyet değil. Gayet kolay ama Cenâb-ı Hak ile bağlılığını, kulluğunu ihlâsla devam ettirirsin! Gayet kolay ama Cenâb-ı Hak ile bağlılığını, kulluğunu ihlâsla devam ettirirsin!

 Cenâb-ı Hak bize İslâm'ın güzelliğini anlamayı nasip etsin.Cenâb-ı Hak bize İslâm'ın güzelliğini anlamayı nasip etsin. İslâm'a göre yaşamayı nasip eylesin.İslâm'a göre yaşamayı nasip eylesin. Her türlü yanlışlıktan, haramdan, günahtan korusun; rızasına vasıl eylesin.Her türlü yanlışlıktan, haramdan, günahtan korusun; rızasına vasıl eylesin. Görüyoruz ki eski ümmetlerden pek çok insan bir zamanlar hak din üzereyken maalesef ayakları kayıvermiş. Görüyoruz ki eski ümmetlerden pek çok insan bir zamanlar hak din üzereyken maalesef ayakları kayıvermiş.

Allah bizi yolundan kaydırmasın, ayırmasın. Rızasına daima uygun yaşamayı nasip eylesin.Allah bizi yolundan kaydırmasın, ayırmasın. Rızasına daima uygun yaşamayı nasip eylesin. Bizi ve kıyamete kadar nesillerimizi izzetten sonra zillete, hidayetten sonra dalalete,Bizi ve kıyamete kadar nesillerimizi izzetten sonra zillete, hidayetten sonra dalalete, hürriyetten sonra esarete, kabulden sonra redde, imandan sonra küfre düşürmesin. hürriyetten sonra esarete, kabulden sonra redde, imandan sonra küfre düşürmesin.

Beldelerimizi her türlü afetlerden, musibetlerden korusun.Beldelerimizi her türlü afetlerden, musibetlerden korusun. Fâsıkların, fâcirlerin, zalimlerin, müşriklerin, münafıkların galebesinden korusun. Fâsıkların, fâcirlerin, zalimlerin, müşriklerin, münafıkların galebesinden korusun. Müslümanlara birlik beraberlik nasip eylesin. Müslümanlara birlik beraberlik nasip eylesin.

Dünyanın her yerinde müslümanlar mazlum ve mağdur.Dünyanın her yerinde müslümanlar mazlum ve mağdur. Allahu Teâlâ hazretleri Ümmet-i Muhammed'e birlik ve beraberlik ihsan eylesin.Allahu Teâlâ hazretleri Ümmet-i Muhammed'e birlik ve beraberlik ihsan eylesin. Ümmeti Muhammed'in başındaki hain ve zalim, Ümmeti Muhammed'in başındaki hain ve zalim, müşrik ve kâfir idarecileri def edip onları seven, onların iyiliği içinmüşrik ve kâfir idarecileri def edip onları seven, onların iyiliği için dünya ve âhiretlerinin salahı için çalışan idareciler, yetkili hizmet ehli iyi insanlar ihsan eylesin.dünya ve âhiretlerinin salahı için çalışan idareciler, yetkili hizmet ehli iyi insanlar ihsan eylesin. Kötülere, zalimlere fırsat vermesin. İyileri âciz duruma düşürmesin.Kötülere, zalimlere fırsat vermesin. İyileri âciz duruma düşürmesin. Daima hakkı tutan, hakkı işleyen, hayrı işleyen hayırhah, iyi insanlar olmayı cümlemize nasip eylesin.Daima hakkı tutan, hakkı işleyen, hayrı işleyen hayırhah, iyi insanlar olmayı cümlemize nasip eylesin. Tevfîkini cümlemize refîk eylesin. Tevfîkini cümlemize refîk eylesin.

 es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh! es-Selâmu aleyküm ve rahmetullâhi ve berekâtüh!

Allah'ın selamı, rahmeti bereketi üzerinize olsun. Allah'ın selamı, rahmeti bereketi üzerinize olsun.
Hicri Yeni Yıl ve Aşure
Kısa ve Öz Sohbetler
Server Yayınları
Dinle Hata Bildir/Öneride Bulun Not Ekle
Konuşma Hakkında
Server Kürsü
Detaylı Arama
Namaz Vakitleri

27 Zilhicce 1445

03 Temmuz 2024

İmsak
03:30
Güneş
05:29
Öğle
13:13
İkindi
17:13
Akşam
20:47
Yatsı
22:37
Kayıt Ol
Giriş Yap
Mehmed Zahid<br>KOTKU
Mehmed Zahid
KOTKU

Hakkında

Hadis Dersleri (MZK)

Cuma Sohbetleri (MZK)

Münebbihat Dersleri
Mahmud Es’ad<br>COŞAN
Mahmud Es’ad
COŞAN

Hakkında

MEC YÂD ve Belgeseller

Hadis Dersleri (MEC)

Cuma Sohbetleri (MEC)

Tefsir Dersleri

Tasavvuf Sohbetleri

Mübarek Gün ve Geceler

Gurbet Sohbetleri

Hac ve Umre

Aile Eğitim Kampı Konuşmaları

Anma Programları

Konferanslar

Sorular ve Cevaplar

Diğer Çeşitli Konuşmalar
Muharrem Nureddin<br>COŞAN
Muharrem Nureddin
COŞAN

Hakkında

Konuşmalar

Mübarek Gün ve Geceler

Önemli Mesajlar

Basın Bildirileri
Tüm Sohbetleri Listele
Kısa ve Öz Paylaşımlar
Tema 1
Tema 2
Açık Renk Modu
Koyu Renk Modu