Namaz Vakitleri

9 Zilka'de 1445
17 Mayıs 2024
İmsak
03:51
Güneş
05:38
Öğle
13:05
İkindi
17:01
Akşam
20:23
Yatsı
22:02
Detaylı Arama

Ramazan’ın Ardından

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

Hadis Dersleri (MEC)
Mübarek Gün ve Geceler
1 Şevvâl 1405 / 20.06.1985
İskenderpaşa Camii/ İstanbul

İçerik

Ramazan’dan İstifade Edemeyen Kimse

Oruçlunun Mükâfâtları

Burnu Yerde Sürünecek Üç Kimse

Ramazan Orucunu Tutup da Ölen Kimse

Orucun Sevabını Kaçırtan Beş Şey

Ramazan’da İ’tikâfın Sevabı

Şevval’de Altı Gün Oruç Tutmanın Sevabı

Ramazan’daki Güzel Halinizi Devam Ettirin!

Mü’minin Beş Düşmanı

İmanın Tadını Bulduran Üç Şey

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es’ad COŞAN’ın özel gün ve gecelerde yapmış oldukları sohbetlerde yapılacak ibadetler ve sevaplı işler konusunda dinleyicileri bilgilendiriyor. Konuyla ilgili ayet-i kerimeler ve hadis-i şerifler okuyup izah ediyor. Gecenin ihyası konusunda tavsiyelerde bulunuyor.

Tümünü Göster
İzledim/Dinledim, Hediyemi Al Hata Bildir/Öneride Bulun

Konuşma Metni

Aziz ve muhterem kardeşlerim! Aziz ve muhterem kardeşlerim!

 Allahu Teâlâ hazretlerinin selamı, rahmeti, bereketi, lütfu, ihsanı, ikramı cümlenizin üzerinize olsun.Allahu Teâlâ hazretlerinin selamı, rahmeti, bereketi, lütfu, ihsanı, ikramı cümlenizin üzerinize olsun. Allahu Teâlâ hazretleri cümlemizi mağfurîn zümresine dâhil eylesin.Allahu Teâlâ hazretleri cümlemizi mağfurîn zümresine dâhil eylesin. Rahmetine erdirdiği bahtiyarların cümlesine bizleri de katsın. Rahmetine erdirdiği bahtiyarların cümlesine bizleri de katsın.

 Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleriPeygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleri bir hadîs-i şerîfinde Ramazan ayını methederken buyurmuş ki; bir hadîs-i şerîfinde Ramazan ayını methederken buyurmuş ki;

Men harme fîhi rahmetullâhi azze ve celle fe inne'ş-şakıyye men harmeMen harme fîhi rahmetullâhi azze ve celle fe inne'ş-şakıyye men harme fîhi rahmetullâhi azze ve celle. fîhi rahmetullâhi azze ve celle.

 "Bu öyle bir mübarek aydır, öyle bereket ve hayır ayıdır ki"Bu öyle bir mübarek aydır, öyle bereket ve hayır ayıdır ki Allahu Teâlâ hazretleri bu ayda rahmetini indirir, hataları günahları affeder, duaları kabul eder.Allahu Teâlâ hazretleri bu ayda rahmetini indirir, hataları günahları affeder, duaları kabul eder. Kulların ibadetlerdeki yarışmasına, gayretine bakıp da meleklerine;Kulların ibadetlerdeki yarışmasına, gayretine bakıp da meleklerine; 'Benim kullarım nasıl ibadet ve taate koşuşturuyorlar, gayret ediyorlar!' diye övünür. 'Benim kullarım nasıl ibadet ve taate koşuşturuyorlar, gayret ediyorlar!' diye övünür. Bu ayda bu kadar rahmet kapıları açılmışken, göğün kapıları açılmışken, melekler bile Bu ayda bu kadar rahmet kapıları açılmışken, göğün kapıları açılmışken, melekler bile kullara tevbe ve istiğfar ederken, şeytanlar bağlanmışken, bu kadar hayır imkânları varken kullara tevbe ve istiğfar ederken, şeytanlar bağlanmışken, bu kadar hayır imkânları varken bunlardan istifade edememiş olan kimse hakikaten, gerçekten şakidir, eşkıyâdandır!" bunlardan istifade edememiş olan kimse hakikaten, gerçekten şakidir, eşkıyâdandır!"

 Asıl eşkıyâ o kimsedir ki bu ayın hayrından, bereketinden istifade edememiş oluyor. Asıl eşkıyâ o kimsedir ki bu ayın hayrından, bereketinden istifade edememiş oluyor.

 Allahu Teâlâ hazretleri bizi o zümreden etmesin.Allahu Teâlâ hazretleri bizi o zümreden etmesin. Allahu Teâlâ hazretleri bu ayın içinde cûşa gelen rahmetinden, Allahu Teâlâ hazretleri bu ayın içinde cûşa gelen rahmetinden, mağfiretinden cümlemizi hissemend ü hissedâr eylesin. mağfiretinden cümlemizi hissemend ü hissedâr eylesin.

 Allahu Teâlâ hazretlerinin Resûlü Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfinde orucu şöyle methetmiş: Allahu Teâlâ hazretlerinin Resûlü Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfinde orucu şöyle methetmiş:

 Mâ min abdin asbaha sâimen "Hiç bir kul yoktur ki sabaha oruçlu çıksın…" Mâ min abdin asbaha sâimen "Hiç bir kul yoktur ki sabaha oruçlu çıksın…"

Bu oruç, Ramazan'da tuttuğumuz farz oruca da şamildir,Bu oruç, Ramazan'da tuttuğumuz farz oruca da şamildir, sâir zamanlarda tuttuğumuz nafile oruçlara da -Allahualem- şamildir. sâir zamanlarda tuttuğumuz nafile oruçlara da -Allahualem- şamildir.

illâ fütihat lehû ebvâbü's-semâ'."Sabaha oruçlu çıkan hiçbir kul yoktur ki ona göğün kapıları açılmasın!" illâ fütihat lehû ebvâbü's-semâ'."Sabaha oruçlu çıkan hiçbir kul yoktur ki ona göğün kapıları açılmasın!"

Allahu Teâlâ hazretleri onun için ortadan mânevî mânileri kaldırır.Allahu Teâlâ hazretleri onun için ortadan mânevî mânileri kaldırır. Duaların göğe yükselmesine mâni olan sebepler vardır; göğün kapıları vardır; oradan geçemez.Duaların göğe yükselmesine mâni olan sebepler vardır; göğün kapıları vardır; oradan geçemez. Ama Allahu Teâlâ hazretleri göğün kapılarını o oruçlu için açar. Ama Allahu Teâlâ hazretleri göğün kapılarını o oruçlu için açar.

Ve sebbehat a'dâuhû vestağfera lehû ehlü's-semâi'd-dünyâ ilâ en tevârâ bi'l-hicâbi.Ve sebbehat a'dâuhû vestağfera lehû ehlü's-semâi'd-dünyâ ilâ en tevârâ bi'l-hicâbi. "Oruçlunun bütün âzâsı tesbih eder ve o ecri kazanır. "Oruçlunun bütün âzâsı tesbih eder ve o ecri kazanır. Akşam oluncaya kadar, güneş örtünün arkasına gizleninceye, güneş batıncaya kadarAkşam oluncaya kadar, güneş örtünün arkasına gizleninceye, güneş batıncaya kadar gökteki varlıkların hepsi, gök ehli oruçlu için tevbe istiğfar eder." gökteki varlıkların hepsi, gök ehli oruçlu için tevbe istiğfar eder." Fe in sallâ rek'aten ev rek'ateyni Fe in sallâ rek'aten ev rek'ateyni edâet lehü's-semâvâtü nûrâ. "Oruçlu bir-iki rekât namaz kılsa gökler onun için nur saçarlar." edâet lehü's-semâvâtü nûrâ. "Oruçlu bir-iki rekât namaz kılsa gökler onun için nur saçarlar." Ve kulne ezvâcühû mine'l-hûri'l'în:Ve kulne ezvâcühû mine'l-hûri'l'în: Allâhümme akbidhu ileynâ fekad işteknâ ilâ ru'yetihî. "Onun cennetteki nasibi olan hûrileri derler ki;Allâhümme akbidhu ileynâ fekad işteknâ ilâ ru'yetihî. "Onun cennetteki nasibi olan hûrileri derler ki; Yâ Rabbi, onu bize nasip et! Yâ Rabbi, onu bize nasip et! Gelsin bize! Gelsin bize! Biz o oruçlunun görmesine müştak olduk!" Biz o oruçlunun görmesine müştak olduk!" Ve in hellele ev sebbeha ev kebbera telkâhu seb'ûne elfe melekin yektübûne sevâbehâVe in hellele ev sebbeha ev kebbera telkâhu seb'ûne elfe melekin yektübûne sevâbehâ ilâ en tevârâ bi'l-hicâbi. ilâ en tevârâ bi'l-hicâbi. "Eğer Lâ ilâhe illallah derse, Sübhânallah derse, tekbir getirir, Allahu Ekber derse; "Eğer Lâ ilâhe illallah derse, Sübhânallah derse, tekbir getirir, Allahu Ekber derse; ona yetmiş bin melek gelir, karşılar ve onun sevabını güneş batıncaya kadar yazar dururlar." ona yetmiş bin melek gelir, karşılar ve onun sevabını güneş batıncaya kadar yazar dururlar."

Böyle bir mübarek ibadet ayını geçirdik. Hadîs-i şerîfi Hz. Âişe validemiz nakledivermiş. Böyle bir mübarek ibadet ayını geçirdik. Hadîs-i şerîfi Hz. Âişe validemiz nakledivermiş.

 Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleri,Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleri, Ebû Hüreyre radıyallahu anh'ın bize bildirdiğine göre, buyurmuş ki; Ebû Hüreyre radıyallahu anh'ın bize bildirdiğine göre, buyurmuş ki;

Rağıme enfü racülin zükirtü indehû felem yüselli aleyye.Rağıme enfü racülin zükirtü indehû felem yüselli aleyye. "Yanında benim adım anılmış olup da bana salat getirmemiş olan kulun burnu yerlere sürtsün!" "Yanında benim adım anılmış olup da bana salat getirmemiş olan kulun burnu yerlere sürtsün!"

Allâhümme salli âlâ seyyidinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsâninAllâhümme salli âlâ seyyidinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ve men tebiahû bi-ihsânin salâten ve selâmen dâimeyni mütelâzimeyni ilâ yevmi'd-dîn. salâten ve selâmen dâimeyni mütelâzimeyni ilâ yevmi'd-dîn.

 Peygamber Efendimiz'in adı her anıldıkça ona salât u selâm getirmemiz lazım!Peygamber Efendimiz'in adı her anıldıkça ona salât u selâm getirmemiz lazım! Çünkü dinimizin direği Resûlullah'a muhabbet üzere kurulmuştur.Çünkü dinimizin direği Resûlullah'a muhabbet üzere kurulmuştur. Peygamber Efendimiz'e sevgi ve muhabbet olmadan, bağlılık olmadan, sünnetine sarılma olmadan Peygamber Efendimiz'e sevgi ve muhabbet olmadan, bağlılık olmadan, sünnetine sarılma olmadan insanın bir mertebe kazanması, bir merhale kat etmesi mümkün değildir. insanın bir mertebe kazanması, bir merhale kat etmesi mümkün değildir. Aynı şekilde, tasavvufta ilerleme de tıpkı bunun gibidir, şeyhine muhabbetle olur. Aynı şekilde, tasavvufta ilerleme de tıpkı bunun gibidir, şeyhine muhabbetle olur.

Hadîs-i şerîfin devamında Peygamber Efendimiz buyurmuş ki; Hadîs-i şerîfin devamında Peygamber Efendimiz buyurmuş ki;

 Ve rağıme enfü racülin dehale aleyhi ramadân sümmen selaha kable en yuğfera lehû.Ve rağıme enfü racülin dehale aleyhi ramadân sümmen selaha kable en yuğfera lehû. "O adamcağızın, zavallının burnu yerlere sürtsün ki Ramazan ayı ona gelmiştir de"O adamcağızın, zavallının burnu yerlere sürtsün ki Ramazan ayı ona gelmiştir de sonra çıkıp gitmiştir; fakat kendisine mağfiret olunmamıştır.sonra çıkıp gitmiştir; fakat kendisine mağfiret olunmamıştır. Allah'ın rahmetini, mağfiretini kazanamamış olan adamın burnu yerlere sürttü veyahut sürtsün!" Allah'ın rahmetini, mağfiretini kazanamamış olan adamın burnu yerlere sürttü veyahut sürtsün!"

Dua da olabilir. Zaten kendisi perişanlığa uğramış. Hâli ifade de olabilir, ihbârî cümle de olabilir: Dua da olabilir. Zaten kendisi perişanlığa uğramış. Hâli ifade de olabilir, ihbârî cümle de olabilir:

 Ramazan'ın hayrından istifade edemeyen kimseye yazıklar olmuştur,Ramazan'ın hayrından istifade edemeyen kimseye yazıklar olmuştur, burnu yerlere sürtmüştür, o insan mahvolmuştur! burnu yerlere sürtmüştür, o insan mahvolmuştur!

Ve rağıme enfü racülin edrake indehû ebevâhü'l-kibere felem yüdhilâhü'l-cennete.Ve rağıme enfü racülin edrake indehû ebevâhü'l-kibere felem yüdhilâhü'l-cennete. "O adamın da burnu yerlere sürtsün veya sürtmüştür ki"O adamın da burnu yerlere sürtsün veya sürtmüştür ki ana babası onun yanında yaşamışlardır yaşlanmışlardır, yaşlılığa ermişlerdir deana babası onun yanında yaşamışlardır yaşlanmışlardır, yaşlılığa ermişlerdir de o, çocuklarını cennete sokamamışlardır. o, çocuklarını cennete sokamamışlardır. O çocuk anne babası sağ iken onlara hizmet edip de cenneti kazanamamış;O çocuk anne babası sağ iken onlara hizmet edip de cenneti kazanamamış; ona yazıklar olsun, burnu yerlerde sürtsün!" ona yazıklar olsun, burnu yerlerde sürtsün!"

 Bu hadîs-i şerîften hem Ramazan'ın ne kadar kıymetli olduğunu anladıkBu hadîs-i şerîften hem Ramazan'ın ne kadar kıymetli olduğunu anladık hem de Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e muhabbetin, salât u selâm getirmenin hem de Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'e muhabbetin, salât u selâm getirmenin Allahümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ecmaîn. Allahümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ecmaîn.

 ve ana babaya hürmet ve hizmet etmenin ne kadar sevaplı olduğunu anlamış olduk. ve ana babaya hürmet ve hizmet etmenin ne kadar sevaplı olduğunu anlamış olduk.

 Hadîs-i şerîflerin çoğunda bize belirtilmiş olduğu gibi hac,Hadîs-i şerîflerin çoğunda bize belirtilmiş olduğu gibi hac, daha önceki hac ile aradaki günahların affına sebeptir.daha önceki hac ile aradaki günahların affına sebeptir. Ramazan daha önceki Ramazanla arada işlenmiş günahların affına mağfiretine sebeptir.Ramazan daha önceki Ramazanla arada işlenmiş günahların affına mağfiretine sebeptir. Önceki Ramazan'dan bu Ramazan'a kadar işlediğimiz günahlar bu Ramazan'da affolunuyor. Önceki Ramazan'dan bu Ramazan'a kadar işlediğimiz günahlar bu Ramazan'da affolunuyor. Bütün senenin günahları affolunuyor. Cuma da bir önceki cuma ile aradaki günahların affına sebeptir. Bütün senenin günahları affolunuyor. Cuma da bir önceki cuma ile aradaki günahların affına sebeptir.

 Allahu Teâlâ hazretlerinin rahmeti bu kadar geniştir.Allahu Teâlâ hazretlerinin rahmeti bu kadar geniştir. Yoksa bu kadar günahla, kusurla, kabahatle insanın cennete girmeğe imkânı mı olurdu?!Yoksa bu kadar günahla, kusurla, kabahatle insanın cennete girmeğe imkânı mı olurdu?! Bu kadar affettirici şeyler oluyor da ondan dolayı insan cennete, cemâle eriyor. Bu kadar affettirici şeyler oluyor da ondan dolayı insan cennete, cemâle eriyor.

 Bir başka hadîs-i şerîfte Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleri buyurmuş ki; Bir başka hadîs-i şerîfte Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem hazretleri buyurmuş ki;

Men hacce va'temera fe mâte min senedihî dehâle'l-cenneh.Men hacce va'temera fe mâte min senedihî dehâle'l-cenneh. "Kim hac veya umre yapar da o senesinde ölürse cennete girer." "Kim hac veya umre yapar da o senesinde ölürse cennete girer."

Çünkü hacca gitti, umreye gitti; temizlendi, paklandı. O sene içinde ölürse cennete girer. Çünkü hacca gitti, umreye gitti; temizlendi, paklandı. O sene içinde ölürse cennete girer.

 Ve men sâme ramazâne sümme mâte dehâle'l-cennete. "Kim Ramazan orucunu tutar da ölürse cennete girer." Ve men sâme ramazâne sümme mâte dehâle'l-cennete. "Kim Ramazan orucunu tutar da ölürse cennete girer."

Ve men gazâ femâte min senetihî dehâle'l-cennete.Ve men gazâ femâte min senetihî dehâle'l-cennete. "Kim gazâya, cihada giderse ve o senesinde ölürse cennete girer." "Kim gazâya, cihada giderse ve o senesinde ölürse cennete girer."

 Ramazan ayı orucu böyle kıymetli bir oruçtur. Ramazan ayı orucu böyle kıymetli bir oruçtur.

Men sâme ramadâne fe arafa hudûhehû ve yetehaffazu mimmâ yenbağîMen sâme ramadâne fe arafa hudûhehû ve yetehaffazu mimmâ yenbağî en yetehaffeza minhü küffire mâ kablehû.en yetehaffeza minhü küffire mâ kablehû. "Kim Ramazan orucunu tutarsa ama sınırlarını kollar, hudutlarına tecavüz etmezse;"Kim Ramazan orucunu tutarsa ama sınırlarını kollar, hudutlarına tecavüz etmezse; Ramazan orucunun hakkını verip de yasaklarına tecavüz etmezse,Ramazan orucunun hakkını verip de yasaklarına tecavüz etmezse, ayak basmazsa ve orucun sakınılması gereken şeylerinden de sakınırsa eski günahları affolunur." ayak basmazsa ve orucun sakınılması gereken şeylerinden de sakınırsa eski günahları affolunur."

 Demek ki oruçlu, orucun şartlarına riayet edecek idi.Demek ki oruçlu, orucun şartlarına riayet edecek idi. Şartları vardı ve korunması gereken şeylerini koruyacaktı, orucun ahkâmına riayet edecekti. Şartları vardı ve korunması gereken şeylerini koruyacaktı, orucun ahkâmına riayet edecekti.

O ahkâm nedir? O ahkâm nedir?

 Peygamber Efendimiz buyurmuş ki; Hamsün yuftırne's-sâime.Peygamber Efendimiz buyurmuş ki;

Hamsün yuftırne's-sâime. "Beş şey oruçlunun orucunu, sanki yemek yemiş de bozmuş gibi sevabını giderir." "Beş şey oruçlunun orucunu, sanki yemek yemiş de bozmuş gibi sevabını giderir."

 Beş şey nedir? 1. el-Kezibü. "Yalan." Yalan söyledi mi sevabı gitti. Beş şey nedir?

1. el-Kezibü. "Yalan." Yalan söyledi mi sevabı gitti.

 2. Ve'l-ğîbetü. "Gıybet." Başkasının arkasından velev haklı bir kusuru da olsa onu söylemek,2. Ve'l-ğîbetü. "Gıybet." Başkasının arkasından velev haklı bir kusuru da olsa onu söylemek, onun hoşlanmayacağı şeyleri arkasından konuşmak. onun hoşlanmayacağı şeyleri arkasından konuşmak.

 3. Ve'n-nemîmetü. "Söz taşımak."3. Ve'n-nemîmetü. "Söz taşımak." Onun sözünü buna, ötekisinin sözünü berikisine naklederek koğuculuk yaparak ara bozmak. Onun sözünü buna, ötekisinin sözünü berikisine naklederek koğuculuk yaparak ara bozmak.

 4. Vel-yemînü'l-kâzibetü. "Yalan yere yemin etmek." 4. Vel-yemînü'l-kâzibetü. "Yalan yere yemin etmek."

Millet alışmış, en küçük şeylerden yemin etmeğe; "Vallahi... Billahi... Tallahi..."Millet alışmış, en küçük şeylerden yemin etmeğe; "Vallahi... Billahi... Tallahi..." diye yemin ediveriyor. Hâlbuki orucun sevabını gideriyor. diye yemin ediveriyor. Hâlbuki orucun sevabını gideriyor.

 5. Ve'n-nazaru bi'ş-şehveti. "Şehvet ile bakmak." 5. Ve'n-nazaru bi'ş-şehveti. "Şehvet ile bakmak."

 Oruç tutan kimsenin nefsine hâkim olması gerekiyordu, ahlâkını güzel yapması,Oruç tutan kimsenin nefsine hâkim olması gerekiyordu, ahlâkını güzel yapması, dilini tutması gerekiyordu. Şartlarına riayet etmiş olduğu takdirde oruç;dilini tutması gerekiyordu. Şartlarına riayet etmiş olduğu takdirde oruç; ona eski günahlarını affettirecek, rahmet-i İlâhîye, mağfiret-i Rahmân'a erdirecekti. ona eski günahlarını affettirecek, rahmet-i İlâhîye, mağfiret-i Rahmân'a erdirecekti.

 Hele hele Ramazan ayının içinde son on gününde bin aydanHele hele Ramazan ayının içinde son on gününde bin aydan daha hayırlı bir gecenin olduğu hadislerde bildirilmiş. Kadir gecesinin olduğu biliniyor.daha hayırlı bir gecenin olduğu hadislerde bildirilmiş. Kadir gecesinin olduğu biliniyor. Zamanı saklanmış ama Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz; "Son onunda arayın!" demiş.Zamanı saklanmış ama Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz; "Son onunda arayın!" demiş. Kendisi de bize numune olsun diye Ramazan'ın son on gününde evinden çıkmış, Kendisi de bize numune olsun diye Ramazan'ın son on gününde evinden çıkmış, mescide gelmiş, mescide yerleşmiş. mescide gelmiş, mescide yerleşmiş. Mescitte yatmış, kalkmış, yemiş, uyumuş, uyanmış, ibadet etmiş.Mescitte yatmış, kalkmış, yemiş, uyumuş, uyanmış, ibadet etmiş. Çünkü hadîs-i şerîfte geçer ki; Bir kul namazı beklediği müddetçe namazdadır." Çünkü hadîs-i şerîfte geçer ki;

Bir kul namazı beklediği müddetçe namazdadır."

 Biz [camide] oturduk, bekliyoruz. Ne yapıyoruz? Biz [camide] oturduk, bekliyoruz.

Ne yapıyoruz?

Tıpkı oturup kalkıp rükûuyla, secdesiyle namaz kılıyormuşuz gibi şu anda huzurdayız.Tıpkı oturup kalkıp rükûuyla, secdesiyle namaz kılıyormuşuz gibi şu anda huzurdayız. O ecri kazanıyoruz. Çünkü bayram namazını bekliyoruz, vakti gelsin diye bekliyoruz.O ecri kazanıyoruz. Çünkü bayram namazını bekliyoruz, vakti gelsin diye bekliyoruz. Mescitte iken insan bir namazı beklerken namazda gibi, namaz kılıyor gibi oluyor. Mescitte iken insan bir namazı beklerken namazda gibi, namaz kılıyor gibi oluyor.

 İtikâfa giren insan da ister namaz kılsın ister kılmasın, ister uyusun ister tesbih çeksin,İtikâfa giren insan da ister namaz kılsın ister kılmasın, ister uyusun ister tesbih çeksin, Kur'an okusun, ibadet etsin… hepsi bir. Kur'an okusun, ibadet etsin… hepsi bir. İtikâf eden kimse o mescitte olduğu müddetçe büyük ecirlere eriyor. İtikâf eden kimse o mescitte olduğu müddetçe büyük ecirlere eriyor.

 Onun için Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyurmuş ki; Onun için Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyurmuş ki;

İ'tikâfu aşrin fî ramadâne kehacceteyni ve umreteyni. İ'tikâfu aşrin fî ramadâne kehacceteyni ve umreteyni.

Sevabı o kadar büyük ki Allah bu sene kaçıranlara bir dahaki sene nasip eylesin.Sevabı o kadar büyük ki Allah bu sene kaçıranlara bir dahaki sene nasip eylesin. Bu buyruğu tutanlara, yapanlara da ecr-i cezîl, sevâb-ı kesîr ihsan eylesin.Bu buyruğu tutanlara, yapanlara da ecr-i cezîl, sevâb-ı kesîr ihsan eylesin. Ramazan'ın son on gününde itikâf edenlere bu müjdeyi yazmadan geçemedim. Ramazan'ın son on gününde itikâf edenlere bu müjdeyi yazmadan geçemedim.

 "Ramazan'ın son on gününde itikâf edenlere iki hac "Ramazan'ın son on gününde itikâf edenlere iki hac ve iki umre sevabı vardır." buyuruyor Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz.ve iki umre sevabı vardır." buyuruyor Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz. Bir hac değil, iki hac ve iki umre! Bir hac değil, iki hac ve iki umre!

 Ne mutlu Allah'ın yolunda yürüyenlere, o ibadetleri ihya edip Peygamberimiz'in sünnetine tâbi olanlara! Ne mutlu Allah'ın yolunda yürüyenlere, o ibadetleri ihya edip Peygamberimiz'in sünnetine tâbi olanlara!

Men sâme ramadâne ve etbeahû sitten min şevvâlin kâne kesavmi'd-dehr. Men sâme ramadâne ve etbeahû sitten min şevvâlin kâne kesavmi'd-dehr.

Ramazan bitti, bayramın birinci günündeyiz. Biraz sonra bayram namazını kılacağız.Ramazan bitti, bayramın birinci günündeyiz. Biraz sonra bayram namazını kılacağız. Bu ay Şevval ayıdır. Arabî aylardan Ramazan ayından sonra gelen ay, Şevval ayıdır.Bu ay Şevval ayıdır. Arabî aylardan Ramazan ayından sonra gelen ay, Şevval ayıdır. Bu hususta hadîs-i şerîfler vardır ki; Bu hususta hadîs-i şerîfler vardır ki;

 "Şevval ayında kim altı gün oruç tutarsa bütün sene hep oruç tutmuş gibi olur." "Şevval ayında kim altı gün oruç tutarsa bütün sene hep oruç tutmuş gibi olur."

Peş peşe de olur, ayrı ayrı da olur; peş peşe olma mecburiyeti de yoktur.Peş peşe de olur, ayrı ayrı da olur; peş peşe olma mecburiyeti de yoktur. Bugün hariç, bayramın ilk günü oruç tutmak yasaktır. Bayram edeceğiz, sevinç günüdür. Sonra tutulacak. Bugün hariç, bayramın ilk günü oruç tutmak yasaktır. Bayram edeceğiz, sevinç günüdür. Sonra tutulacak.

 Şöyle izah ediyorlar ki; Ramazan 30 gün; sevabı 1'e 10 olduğuna göre, 300 gün.Şöyle izah ediyorlar ki; Ramazan 30 gün; sevabı 1'e 10 olduğuna göre, 300 gün. 6 da buradan, o da 60 gün. Sanki 360 gün, bütün sene oruçluymuş gibi insan ecir kazanıyor!6 da buradan, o da 60 gün. Sanki 360 gün, bütün sene oruçluymuş gibi insan ecir kazanıyor! İnşallah bu Şevval orucunu da tutalım. İnşallah bu Şevval orucunu da tutalım.

 Bu hususta Ahmed b. Hanbel hazretlerinin kitabında hadis var,Bu hususta Ahmed b. Hanbel hazretlerinin kitabında hadis var, Müslim'in meşhur sahih kitabında var, Ebû Dâvud'da, Neseî'de, Tirmizî'de,Müslim'in meşhur sahih kitabında var, Ebû Dâvud'da, Neseî'de, Tirmizî'de, İbn Mâce'de, İbn Hibbân'da var. Hem de râvisi Ebû Eyyûb diyor. İbn Mâce'de, İbn Hibbân'da var. Hem de râvisi Ebû Eyyûb diyor. Allahualem, râvisi bu bizim beldemizin medâr-ı iftihârı, başımızın tâcı Ebû Eyyûb el-Ensârî hazretleridir. Allahualem, râvisi bu bizim beldemizin medâr-ı iftihârı, başımızın tâcı Ebû Eyyûb el-Ensârî hazretleridir.

 Bu orucu tutalım! Bu kadar sağlam hadis kaynaklarında bu oruç zikredilmiş. Bu orucu tutalım! Bu kadar sağlam hadis kaynaklarında bu oruç zikredilmiş.

Fe izâ ferağte fensab ve ilâ rabbike ferğab. Fe izâ ferağte fensab ve ilâ rabbike ferğab.

Müslüman bir rahatladı mı, yeniden bir atılım yapacak! Öyle gevşemek yok, tekrar hamle yapacak!Müslüman bir rahatladı mı, yeniden bir atılım yapacak! Öyle gevşemek yok, tekrar hamle yapacak! Çünkü içinde muhabbet var, sevgi var; onu olduğu yerde boş durdurmaz. Çünkü içinde muhabbet var, sevgi var; onu olduğu yerde boş durdurmaz.

Ramazan bitti, Şevval orucunu tutarız. Bir dahaki Ramazan'ı şevk ile bekleriz.Ramazan bitti, Şevval orucunu tutarız. Bir dahaki Ramazan'ı şevk ile bekleriz. İnşallah, Allah o Ramazan'a muhabbetimizden, şevkimizden, arzumuzdan;İnşallah, Allah o Ramazan'a muhabbetimizden, şevkimizden, arzumuzdan; o oruca olan muhabbetimizden dolayı senemizi de oruçlu gibi sayar.o oruca olan muhabbetimizden dolayı senemizi de oruçlu gibi sayar. Madem insan camide namazı beklerken, namazlı gibi sayılıyormuş;Madem insan camide namazı beklerken, namazlı gibi sayılıyormuş; Allah'ın fazl-u kereminden de umulur ki Ramazan'ı sevene de bütün sene oruçlu gibi Allah ecir verir. Allah'ın fazl-u kereminden de umulur ki Ramazan'ı sevene de bütün sene oruçlu gibi Allah ecir verir.

 Muhterem kardeşlerim! İşte böyle bir mübarek, kıymetli ayı geçirdik.Muhterem kardeşlerim!

İşte böyle bir mübarek, kıymetli ayı geçirdik. Tabii insan ne yapacağını şaşırıyor. Ben şahsen şaşırdım kaldım:Tabii insan ne yapacağını şaşırıyor. Ben şahsen şaşırdım kaldım: Ramazan'ın gittiğine ağlasam mı bayramın geldiğine sevinsem mi, ne yapacağımı şaşırdım. Ramazan'ın gittiğine ağlasam mı bayramın geldiğine sevinsem mi, ne yapacağımı şaşırdım. Ama Allahu Teâlâ hazretleri bayram tayin etmiş.Ama Allahu Teâlâ hazretleri bayram tayin etmiş. Ramazan gidiyor ama Allah nice Ramazanlara sıhhat ve afiyetle eriştirsin. Ramazan gidiyor ama Allah nice Ramazanlara sıhhat ve afiyetle eriştirsin.

Ramazan'ın içinde kazandığımız güzel sıfatları, bundan sonraki günlerde korumak en mühim iş oluyor. Ramazan'ın içinde kazandığımız güzel sıfatları, bundan sonraki günlerde korumak en mühim iş oluyor.

Ramazan'da nasıldık? Bir kere sahura kalkıyorduk, uykumuzu bölebiliyorduk.Ramazan'da nasıldık?

Bir kere sahura kalkıyorduk, uykumuzu bölebiliyorduk. Bu uykuyu bölmeye alışalım!Bu uykuyu bölmeye alışalım! O sahur vaktinde yine kalkalım, iki rekât namaz kılalım, ondan sonra yatalım!O sahur vaktinde yine kalkalım, iki rekât namaz kılalım, ondan sonra yatalım! Sahur vakti -Arapça ifadesiyle seher vakti- duaların kabul olduğu zamandır.Sahur vakti -Arapça ifadesiyle seher vakti- duaların kabul olduğu zamandır. Allahu Teâlâ hazretlerinin semâ-i dünyaya nüzul eyleyip de kullarına kendisinin davet ettiği,Allahu Teâlâ hazretlerinin semâ-i dünyaya nüzul eyleyip de kullarına kendisinin davet ettiği, hitap ettiği bir zamandır ki; "Ey kullarım! İçinizde benden bir şey isteyen varsa istesin,hitap ettiği bir zamandır ki; "Ey kullarım! İçinizde benden bir şey isteyen varsa istesin, istediğini vereceğim! istediğini vereceğim! Dua eden yok mu, duasına icabet edeceğim! Dua eden yok mu, duasına icabet edeceğim! Mağfiret isteyen yok mu, mağfiret edeceğim!" dediği zamandır. Mağfiret isteyen yok mu, mağfiret edeceğim!" dediği zamandır.

 O zamana bir ay kalktınız kalktınız, alıştınız.O zamana bir ay kalktınız kalktınız, alıştınız. Hadi bakalım bu bir aylık alışkanlığınızı görelim,Hadi bakalım bu bir aylık alışkanlığınızı görelim, bundan sonra da seher vaktinde kandilleriniz, elektrikleriniz yanık olacak!bundan sonra da seher vaktinde kandilleriniz, elektrikleriniz yanık olacak! Göreceğiz ki; "Tamam, hacı efendi kalkmış, seher vaktinde teheccüt namazını kılıyor.Göreceğiz ki; "Tamam, hacı efendi kalkmış, seher vaktinde teheccüt namazını kılıyor. Duasını, istiğfarını yapıyor." Bu alışkanlığı koruyalım! Duasını, istiğfarını yapıyor." Bu alışkanlığı koruyalım!

 Oruç tuttuk.Oruçta Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'in tavsiyeleri vardı:Oruç tuttuk.Oruçta Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz'in tavsiyeleri vardı: Gıybet etmeyeceğiz, dedikodu etmeyeceğiz, gözümüzle harama bakmayacağız,Gıybet etmeyeceğiz, dedikodu etmeyeceğiz, gözümüzle harama bakmayacağız, yalan yere yemin etmeyeceğiz vs. Hatta birisi gelse bize çatsa; omuz vurur, çatar, kavga arar, bağırır.yalan yere yemin etmeyeceğiz vs. Hatta birisi gelse bize çatsa; omuz vurur, çatar, kavga arar, bağırır. Siz arabada olursunuz, sizin kullandığınız arabaya bağırır. Siz arabada olursunuz, sizin kullandığınız arabaya bağırır. Hani Allah'ın edepli edepsiz çeşit çeşit kulları var, koca şehir; dünyada her çeşit insan var. Hani Allah'ın edepli edepsiz çeşit çeşit kulları var, koca şehir; dünyada her çeşit insan var.

Kendisine birisi çattığı zaman oruçlu ne diyecek? Kendisine birisi çattığı zaman oruçlu ne diyecek?

"Ben oruçluyum, ben oruçluyum!" diyecek, ona uymayacak. "Ben oruçluyum, ben oruçluyum!" diyecek, ona uymayacak.

 "Vay sen misin bana çatan? Benim senden aşağı kalır bir yanım yok,"Vay sen misin bana çatan? Benim senden aşağı kalır bir yanım yok, sen bana çatarsan ben de senin hakkından gelirim!" diyebilir ama sen bana çatarsan ben de senin hakkından gelirim!" diyebilir ama Peygamber Efendimiz öyle demeyi doğru bulmamış. Diyor ki; Peygamber Efendimiz öyle demeyi doğru bulmamış. Diyor ki;

'Birisi gelip ona küfrederse, ağır söz söylerse, çatarsa bile;'Birisi gelip ona küfrederse, ağır söz söylerse, çatarsa bile; 'Tevbe yâ Rabbi! Ben sana uymam, ben oruçluyum, ben oruçluyum!' diyecek." Bu zor bir şeydir. 'Tevbe yâ Rabbi! Ben sana uymam, ben oruçluyum, ben oruçluyum!' diyecek." Bu zor bir şeydir.

"Allahu Teâlâ hazretlerine ibadet hâlinde olduğum için sana uymayacağım,"Allahu Teâlâ hazretlerine ibadet hâlinde olduğum için sana uymayacağım, senin sözüne karşılık vermeyeceğim, seninle kavga etmeyeceğim!" diyor, kendisini tutuyor. senin sözüne karşılık vermeyeceğim, seninle kavga etmeyeceğim!" diyor, kendisini tutuyor. İşte bu tutma hâlini yine devam ettireceğiz. Bu alışkanlığı Ramazan'da edindik ya! İşte bu tutma hâlini yine devam ettireceğiz. Bu alışkanlığı Ramazan'da edindik ya!

 Efendim Ramazan'da sigarayı bıraktık ya, Ramazan'dan sonra da içmeyeceğiz.Efendim Ramazan'da sigarayı bıraktık ya, Ramazan'dan sonra da içmeyeceğiz. Ramazan'da birisi bizi kızdırdığı zaman, Fesübhânallah! Lâ ilâhe illallah!Ramazan'da birisi bizi kızdırdığı zaman, Fesübhânallah! Lâ ilâhe illallah! Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh… çektik de uymadık, sabrettik, kendimizi tuttuk ya;Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh… çektik de uymadık, sabrettik, kendimizi tuttuk ya; bu güzel hâli Ramazan'dan sonra korumak bizim en mühim işimiz şimdi.bu güzel hâli Ramazan'dan sonra korumak bizim en mühim işimiz şimdi. Şu günden itibaren en mühim işimiz! Ramazan gitti, ibadet bitti; değil! Şu günden itibaren en mühim işimiz!

Ramazan gitti, ibadet bitti; değil!

İnsan; "Ramazan'da ibadet ettik; Ramazan gitti.İnsan; "Ramazan'da ibadet ettik; Ramazan gitti. Dosdoğru yazlığa, dosdoğru plaja, zevke, sefâya, eğlenceye…Dosdoğru yazlığa, dosdoğru plaja, zevke, sefâya, eğlenceye… Ramazan'da yapamadığımız yasak bütün işler birikti, aman onları yapmağa koşalım!" diye düşünürseRamazan'da yapamadığımız yasak bütün işler birikti, aman onları yapmağa koşalım!" diye düşünürse -Peygamber Efendimiz'in hadîs-i şerîfiyle sabittir- bilsin ki onun Ramazan'ını Allah kabul etmemiş!-Peygamber Efendimiz'in hadîs-i şerîfiyle sabittir- bilsin ki onun Ramazan'ını Allah kabul etmemiş! Çünkü Ramazan ibadetlerinin kabulünün alâmeti, insanın Ramazan'dan sonraÇünkü Ramazan ibadetlerinin kabulünün alâmeti, insanın Ramazan'dan sonra güzel hâlinin devam etmesidir. Buna dikkat edin! Ramazan'daki hâlimizi devam ettirmek en mühim iş oluyor. güzel hâlinin devam etmesidir. Buna dikkat edin! Ramazan'daki hâlimizi devam ettirmek en mühim iş oluyor.

 Önümüz tatildir. Ramazan'dan sonra herkes arabasına atlayacakÖnümüz tatildir. Ramazan'dan sonra herkes arabasına atlayacak veyahut otobüsten biletini alacak, kalkacak köyüne gidecek veyahut akrabasını,veyahut otobüsten biletini alacak, kalkacak köyüne gidecek veyahut akrabasını, büyüklerini ziyarete gidecek. Mektep de tatil olduğu için bir ay, iki ay kalacak. büyüklerini ziyarete gidecek. Mektep de tatil olduğu için bir ay, iki ay kalacak. Bu güzel tatilde fırsattan istifade, Ramazan'da öğrendiğimiz şeylerleBu güzel tatilde fırsattan istifade, Ramazan'da öğrendiğimiz şeylerle ve Ramazan'da aldığımız aşk ile muhabbet ile ve Ramazan'da aldığımız aşk ile muhabbet ile -Ramazan'da dinimize bağlılığımız arttı, içimiz şenlendi ya- çoluk çocuğumuza bunu öğreteceğiz. -Ramazan'da dinimize bağlılığımız arttı, içimiz şenlendi ya- çoluk çocuğumuza bunu öğreteceğiz.

 Çocukların, torunların arasında bulunuyorum, bakıyorum;Çocukların, torunların arasında bulunuyorum, bakıyorum; çocuklarımızın terbiyeye çok ihtiyacı var, çok eksikleri var.çocuklarımızın terbiyeye çok ihtiyacı var, çok eksikleri var. Çocuklarımızın yanında [öylece] oturuyoruz. Öyle yapmayacağız!Çocuklarımızın yanında [öylece] oturuyoruz. Öyle yapmayacağız! Ben dâhil, siz dâhil; çocuklarımızı etrafımıza toplayacağız.Ben dâhil, siz dâhil; çocuklarımızı etrafımıza toplayacağız. Birazcık bir zaman bulduk mu; "Çocuklar gelin, birkaç hadis okuyalım. Birazcık bir zaman bulduk mu; "Çocuklar gelin, birkaç hadis okuyalım. Şu hadisleri birbirimize bir anlatalım. Benim söylediğimden sen ne anladın bakalım,Şu hadisleri birbirimize bir anlatalım. Benim söylediğimden sen ne anladın bakalım, bana bir tekrar et. Hanım sen söyle bakalım…" diyelim. "Mutfakta işim var!" bana bir tekrar et. Hanım sen söyle bakalım…" diyelim.

"Mutfakta işim var!"

 Birazcık böyle bir şey oldu mu öyle diyorlar. Li külli şey'in mâniun ve li'l-ilmi mevâniun. Birazcık böyle bir şey oldu mu öyle diyorlar.

Li külli şey'in mâniun ve li'l-ilmi mevâniun.

 "Her şeyin mânisi var ama ilim öğrenmeğe kalktığın zaman gökten mâniler dolu gibi yağıyor." "Her şeyin mânisi var ama ilim öğrenmeğe kalktığın zaman gökten mâniler dolu gibi yağıyor."

Çeşitli mâniler… "Hanım otur; biraz ibadet, dua, tesbih…Çeşitli mâniler…

"Hanım otur; biraz ibadet, dua, tesbih… Dinimizin bilgisini size öğreteyim, nakledeyim…" "Ütü yapılacak, mutfakta iş var!" Dinimizin bilgisini size öğreteyim, nakledeyim…"

"Ütü yapılacak, mutfakta iş var!"

 "Sen onların bırak hepsini! Şimdi şu saat bizim dinî bilgileri öğrenme saatimiz." "Sen onların bırak hepsini! Şimdi şu saat bizim dinî bilgileri öğrenme saatimiz."

 Böyle bir program yapalım, prensip sahibi insan olalım, intizamlı insan olalım.Böyle bir program yapalım, prensip sahibi insan olalım, intizamlı insan olalım. Biz çocuklarımızı iyi yetiştirdiğimiz zaman Allahu Teâlâ hazretleri defter-i âmâlimizi kapattırmayacak. Biz çocuklarımızı iyi yetiştirdiğimiz zaman Allahu Teâlâ hazretleri defter-i âmâlimizi kapattırmayacak.

 Hepimiz ölüp gideceğiz ya! Geçen sene aramızda olanların bir kısmı yok.Hepimiz ölüp gideceğiz ya! Geçen sene aramızda olanların bir kısmı yok. Önümüzdeki sene Ramazan'a ya yetişeceğiz ya yetişmeyeceğiz, Allah iman ile göçmeyi nasip eylesin.Önümüzdeki sene Ramazan'a ya yetişeceğiz ya yetişmeyeceğiz, Allah iman ile göçmeyi nasip eylesin. Arkamızdan defterimizi onlar çalıştıracak. Çocuklarımız olmasa bizim hâlimiz ne olur? Arkamızdan defterimizi onlar çalıştıracak.

Çocuklarımız olmasa bizim hâlimiz ne olur?

Onlar bizim arkamızdan dua edecekler, hayır yapacaklar, Kur'an okutacaklar,Onlar bizim arkamızdan dua edecekler, hayır yapacaklar, Kur'an okutacaklar, hatim indirtecekler, sadaka verecekler. Kendileri namaz kılacaklar, Kur'an okuyacaklar,hatim indirtecekler, sadaka verecekler. Kendileri namaz kılacaklar, Kur'an okuyacaklar, tesbih çekecekler, hacca gidecekler. Onları güzel yetiştirirsek Allah bizim defterimize sevap yazacak. tesbih çekecekler, hacca gidecekler. Onları güzel yetiştirirsek Allah bizim defterimize sevap yazacak.

 Aman bu tatilden istifade [edelim].Aman bu tatilden istifade [edelim]. Bir insanın arabası arkasından itiverirlerse bir müddet gider. Bir insanın arabası arkasından itiverirlerse bir müddet gider. Ramazan'dan aldığımız hızla inşaallah o hızı kaybetmeden kendimiz de gayret ederekRamazan'dan aldığımız hızla inşaallah o hızı kaybetmeden kendimiz de gayret ederek çoluk çocuğumuzla İslâmiyet'i güzelce yaşamaya devam edelim ve öğretmeye gayret edelim! çoluk çocuğumuzla İslâmiyet'i güzelce yaşamaya devam edelim ve öğretmeye gayret edelim!

 Bir şey daha zihnime geliveriyor: Ben oruçla ilgili hadîs-i şerîfleri okuyuncaBir şey daha zihnime geliveriyor:

Ben oruçla ilgili hadîs-i şerîfleri okuyunca kendi içimde meydana geldiğine göre tahmin ediyorum ki sizin de içinizde meydana geldi. İnsan; kendi içimde meydana geldiğine göre tahmin ediyorum ki sizin de içinizde meydana geldi. İnsan;

 "Vah, hay Allah! Yine de şu Ramazan'ı iyi değerlendiremedik."Vah, hay Allah! Yine de şu Ramazan'ı iyi değerlendiremedik. Yine de Rabbimiz'e layıkıyla ibadet edemedik. Keşke biraz daha gayret etseydim,Yine de Rabbimiz'e layıkıyla ibadet edemedik. Keşke biraz daha gayret etseydim, keşke biraz daha çalışsaydım. Oruçlu olmanın sevabı ne kadar kıymetliymiş!.." diyor.keşke biraz daha çalışsaydım. Oruçlu olmanın sevabı ne kadar kıymetliymiş!.." diyor. Hadisleri okuduğu zaman böyle diyor. Bu itikâfla ilgili [hadîs-i şerîfi] okuyunca insan; Hadisleri okuduğu zaman böyle diyor. Bu itikâfla ilgili [hadîs-i şerîfi] okuyunca insan; "Keşke ben de itikâfa girseymişim! İki hac ve iki umre sevabı varmış."Keşke ben de itikâfa girseymişim! İki hac ve iki umre sevabı varmış. On gün dişimi sıkardım, o sevabı alırdım." diyor. Ama geçti, Ramazan bitti, o imkân kalmadı. On gün dişimi sıkardım, o sevabı alırdım." diyor. Ama geçti, Ramazan bitti, o imkân kalmadı.

 İşte buradan ömrü kıyas edeceğiz. Ömür de böyle geçecek! Acaba ömrümün sonunda hâlim nice olacak? İşte buradan ömrü kıyas edeceğiz. Ömür de böyle geçecek!

Acaba ömrümün sonunda hâlim nice olacak?

 Herkes ömrüne pişman olacak! Son nefeste iyiler de pişman olacak kötüler de pişman olacak!Herkes ömrüne pişman olacak! Son nefeste iyiler de pişman olacak kötüler de pişman olacak! Bizim namaz kılan, itikâfa giren, oruç tutan, Kur'an okuyan müslümanların;Bizim namaz kılan, itikâfa giren, oruç tutan, Kur'an okuyan müslümanların; "Ah keşke biraz daha gayret etseydim!" dediği gibi iyiler pişman olacak."Ah keşke biraz daha gayret etseydim!" dediği gibi iyiler pişman olacak. "Hay Allah, keşke şu boş şeylerle de uğraşmasaymışım."Hay Allah, keşke şu boş şeylerle de uğraşmasaymışım. Keşke daima her anımı Allahu Teâlâ hazretlerinin rızası yolunda sarf etseymişim." diyeKeşke daima her anımı Allahu Teâlâ hazretlerinin rızası yolunda sarf etseymişim." diye ömrümüzün sonunda da duyacağımız duygu budur. ömrümüzün sonunda da duyacağımız duygu budur.

 Onun için, zamanımızı iyi değerlendirelim!Zamanımızı boş geçirmeyelim, bir anımız boş geçmesin! Onun için, zamanımızı iyi değerlendirelim!Zamanımızı boş geçirmeyelim, bir anımız boş geçmesin!

Ya zikredelim; kalbimizden, içimizden Allah diyelim, Lâ ilâhe illalah diyelim,Ya zikredelim; kalbimizden, içimizden Allah diyelim, Lâ ilâhe illalah diyelim, Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh, Sübhânallah, Elhamdülillâh, Allahu Ekber diyelim! Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh, Sübhânallah, Elhamdülillâh, Allahu Ekber diyelim! Hadislerde hep onlara işaret oldu. Ya ilim öğrenelim, öğretelim ya bir hayrın peşinde koşalım!Hadislerde hep onlara işaret oldu. Ya ilim öğrenelim, öğretelim ya bir hayrın peşinde koşalım! Ya hasta ziyaretine gidelim ya birisinin yardımına, hizmetine gidelim! Ya hasta ziyaretine gidelim ya birisinin yardımına, hizmetine gidelim! Ya bir büyüğümüze hürmet edelim, ya bir küçüğümüze izzet edelim, onu yetiştirmeğe gayret edelim!.. Ya bir büyüğümüze hürmet edelim, ya bir küçüğümüze izzet edelim, onu yetiştirmeğe gayret edelim!..

 Zamanımızı boş geçirmeyelim ki her geçen zaman için mutlaka bir hasret olacak!Zamanımızı boş geçirmeyelim ki her geçen zaman için mutlaka bir hasret olacak! O hasretin nasıl olduğunu şimdiden tattınız. Ramazan'ın gitmesinden gördüğünüz gibiO hasretin nasıl olduğunu şimdiden tattınız. Ramazan'ın gitmesinden gördüğünüz gibi ömrümüzün sonunda da o hasret olacak.ömrümüzün sonunda da o hasret olacak. Bu ömrü mümkün olduğu kadar rızâ-i Bârî yolunda geçirmeğe gayret edelim! Bu ömrü mümkün olduğu kadar rızâ-i Bârî yolunda geçirmeğe gayret edelim!

 Büyüklerimiz onun için demişler ki; "Kul zikr-i müdâm hâlinde olsun!" Büyüklerimiz onun için demişler ki;

"Kul zikr-i müdâm hâlinde olsun!"

Daima her anı ibadet olsun, diye zikr-i müdâm tavsiye etmişler.Daima her anı ibadet olsun, diye zikr-i müdâm tavsiye etmişler. Mesela meşhur evliyâullahtan Mârifetnâme sahibi Erzurumlu İbrahim Hakkı hazretleri var kiMesela meşhur evliyâullahtan Mârifetnâme sahibi Erzurumlu İbrahim Hakkı hazretleri var ki kitabında yazmış, çizmiş, anlata anlata koca satırları, sayfaları doldurmuş. Gaye nedir? kitabında yazmış, çizmiş, anlata anlata koca satırları, sayfaları doldurmuş.

Gaye nedir?

Kulu gafletten uyandırmak, zikr-i müdâm hâline getirmek!Kulu gafletten uyandırmak, zikr-i müdâm hâline getirmek! Daima Hakk'ı düşünen, Hakk'ı zikreden insan hâline gelmek! O zaman, her anı ibadet oluyor.Daima Hakk'ı düşünen, Hakk'ı zikreden insan hâline gelmek! O zaman, her anı ibadet oluyor. İnsanın kalbi alışır da daima Hakk'ı zikredici olursa o zaman her anı ibadet oluyor. İnsanın kalbi alışır da daima Hakk'ı zikredici olursa o zaman her anı ibadet oluyor.

 Bizim Nakşî tarikatının prensipleri nedir? Bizim Nakşî tarikatının prensipleri nedir?

Hûş der dem. "Her anda aklı başında, şuurlu olacak, uyanık olacak, tetikte olacak!" Hûş der dem. "Her anda aklı başında, şuurlu olacak, uyanık olacak, tetikte olacak!"

 Müslüman, asker gibi nöbette olacak. Neden? Asker uyumaya gelmez.Müslüman, asker gibi nöbette olacak.

Neden?

Asker uyumaya gelmez. Çünkü hudutta bekliyor, karşısında düşman var. Onun uykusunu, gafletini gözetler.Çünkü hudutta bekliyor, karşısında düşman var. Onun uykusunu, gafletini gözetler. Gafletinden istifade edip ona zarar vermeğe gelir. Bizim arkadaşlardan bir tanesi subay.Gafletinden istifade edip ona zarar vermeğe gelir.

Bizim arkadaşlardan bir tanesi subay. Askerin başına gitmiş, asker geceleyin uyumuş. Silahını elinden alıvermiş, gitmiş. Askerin başına gitmiş, asker geceleyin uyumuş. Silahını elinden alıvermiş, gitmiş. Hiçbir şey dememiş. Asker kalktı, kendisine teslim edilmiş silah yanında yok!Hiçbir şey dememiş. Asker kalktı, kendisine teslim edilmiş silah yanında yok! Ağlaya üzüle dört dönmüş. Ondan sonra bir daha yapmasın diye onu öyle cezalandırmış.Ağlaya üzüle dört dönmüş. Ondan sonra bir daha yapmasın diye onu öyle cezalandırmış. Uyumaya gelmez, gaflete gelmez. Allah cümlemizi gaflet uykusundan uyandırsın. Uyumaya gelmez, gaflete gelmez.

Allah cümlemizi gaflet uykusundan uyandırsın. Daima hudutta düşmanın karşısındaki asker gibi tetikte olan, gözü açık,Daima hudutta düşmanın karşısındaki asker gibi tetikte olan, gözü açık, silahı elinde, uyanık kimse eylesin. Çünkü etrafımızda çeşit çeşit düşmanlar vardır.silahı elinde, uyanık kimse eylesin. Çünkü etrafımızda çeşit çeşit düşmanlar vardır. Peygamber Efendimiz buyuruyor ki; el-Mü'minü beyne hamsi şedâid. Peygamber Efendimiz buyuruyor ki;

el-Mü'minü beyne hamsi şedâid. "Müslümanın etrafında beş tane musibeti, belası vardır." Nedir onlar? "Müslümanın etrafında beş tane musibeti, belası vardır."

Nedir onlar?

 1.Mü'minün yahsudühû. "Bir kere kendi cinsinden müslümanlardır ki1.Mü'minün yahsudühû. "Bir kere kendi cinsinden müslümanlardır ki kendisine haset eder, çekişir, uğraşır." Mü'min ama haset ediyor, kıskanıyor. kendisine haset eder, çekişir, uğraşır."

Mü'min ama haset ediyor, kıskanıyor. O zarar verir, uğraşır, kem gözle bakar. Kıskandığı için ona bir zarar vermeğe çalışır.O zarar verir, uğraşır, kem gözle bakar. Kıskandığı için ona bir zarar vermeğe çalışır. Ondan bir zarar görür. Allah hasetçinin şerrinden korusun.Ondan bir zarar görür. Allah hasetçinin şerrinden korusun. Hasetçiyi de razı etmek mümkün değildir, ne yapsan razı olmaz.Hasetçiyi de razı etmek mümkün değildir, ne yapsan razı olmaz. Çünkü eline verdiğin bir şeyle iktifâ etmez, senin elindeki çıksın diye ister. Onun için zor. Çünkü eline verdiğin bir şeyle iktifâ etmez, senin elindeki çıksın diye ister. Onun için zor.

 2. Ve münâfikü yubğızuhû. "İkinci düşmanı münafıklardır ki yüzüne güler,2. Ve münâfikü yubğızuhû. "İkinci düşmanı münafıklardır ki yüzüne güler, arkasından kızdığı için ona zarar vermeğe çalışır. Arkasından hançerlemeğe çalışır." arkasından kızdığı için ona zarar vermeğe çalışır. Arkasından hançerlemeğe çalışır."

 Münafık; "Şunun arka tarafına bir dolaşayım; şunun yüzüne güleyim güleyim deMünafık; "Şunun arka tarafına bir dolaşayım; şunun yüzüne güleyim güleyim de arka tarafına bir geçersem sırtının ortasına hançerimi saplayayım!" diye düşünür.arka tarafına bir geçersem sırtının ortasına hançerimi saplayayım!" diye düşünür. Yüzüne karşı bir şey yapamaz. Çünkü anlaşılıyor ki müslüman kuvvetli, münafık zayıf;Yüzüne karşı bir şey yapamaz. Çünkü anlaşılıyor ki müslüman kuvvetli, münafık zayıf; doğrudan doğruya husumet yapamıyor. Onun için arkasına dolaşıp gafil zamanında onu avlamağa çalışır.doğrudan doğruya husumet yapamıyor. Onun için arkasına dolaşıp gafil zamanında onu avlamağa çalışır. O da bir düşman. 3. Ve kâfirün yukâtiluhû. "Kâfir de onunla savaş eder." O da bir düşman.

3. Ve kâfirün yukâtiluhû. "Kâfir de onunla savaş eder."

 İşte Bulgar, işte Yunan, işte Rus…İşte Bulgar, işte Yunan, işte Rus… Her yerde müslümanların başı hakikaten kendisine silah çekmiş düşmanlarla dolu. Her yerde müslümanların başı hakikaten kendisine silah çekmiş düşmanlarla dolu. Allah onlara yardım eylesin. Şu güzel günümüzde onlara da dua edelim! Çünkü biz oruç tuttuk.Allah onlara yardım eylesin. Şu güzel günümüzde onlara da dua edelim! Çünkü biz oruç tuttuk. Allahu Teâlâ hazretleri; "İsteyin, istediğinizi ihsan edeceğim!" buyuruyor. Allahu Teâlâ hazretleri; "İsteyin, istediğinizi ihsan edeceğim!" buyuruyor.

 Allahu Teâlâ hazretleri bizim şu rahatımız gibi, bizim şu bayramımız gibi dünya üzerindekiAllahu Teâlâ hazretleri bizim şu rahatımız gibi, bizim şu bayramımız gibi dünya üzerindeki bütün mü'minleri bayram ettirsin, hepsini rahata erdirsin. bütün mü'minleri bayram ettirsin, hepsini rahata erdirsin. İstilaya uğramış olan müslüman beldeleri düşmanlardan kurtarmayı bizlere nasip etsin. İstilaya uğramış olan müslüman beldeleri düşmanlardan kurtarmayı bizlere nasip etsin. Çarpışan mücahit kardeşlerimizi mansur ve muzaffer eylesin.Çarpışan mücahit kardeşlerimizi mansur ve muzaffer eylesin. Dünyanın neresinde mağdur, mazlum müslüman varsa onları gadirden, zulümden kurtarsın.Dünyanın neresinde mağdur, mazlum müslüman varsa onları gadirden, zulümden kurtarsın. Esir kardeşlerimize hürriyetlerini ihsan ve ikram eylesin.Esir kardeşlerimize hürriyetlerini ihsan ve ikram eylesin. Müslümanları dünyanın her yerinde, iki cihanda aziz, bahtiyar eylesin. İki cihanın hayrına erdirsin. Müslümanları dünyanın her yerinde, iki cihanda aziz, bahtiyar eylesin. İki cihanın hayrına erdirsin.

 4. Ve nefsün yünâziuhû. "Hepimizin içinde bir nefsimiz vardır." 4. Ve nefsün yünâziuhû. "Hepimizin içinde bir nefsimiz vardır."

Bu nefis terbiyeye müsaittir, terbiye kabul eder.Bu nefis terbiyeye müsaittir, terbiye kabul eder. Yontulursa bir güzel şekil alır ama terbiye edilmediği zamanYontulursa bir güzel şekil alır ama terbiye edilmediği zaman insana kötülükleri emreder. İnne'n-nefse le-emmâretün bi's-sûi illâ mâ rahime rabbî. insana kötülükleri emreder.

İnne'n-nefse le-emmâretün bi's-sûi illâ mâ rahime rabbî.

"İç şu içkiyi, yap şu günahı, vaz geç şu iyilikten! Yan gel yat, namaz kılma!"İç şu içkiyi, yap şu günahı, vaz geç şu iyilikten! Yan gel yat, namaz kılma! Zekâtını, sadakanı verme, paran azalır…" gibi işi gücü müslümana kötü şeyleri emretmektir. Zekâtını, sadakanı verme, paran azalır…" gibi işi gücü müslümana kötü şeyleri emretmektir. O da bir düşmandır. O da bir düşmandır.

 5. Ve şeytânün yudıllühû. Bir de görünmez başka bir düşman vardır.5. Ve şeytânün yudıllühû. Bir de görünmez başka bir düşman vardır. Dışta ama hem dıştadır hem de içte, insanın damarları içinde kanın dolaştığı gibi dolaşır. O da şeytan!" Dışta ama hem dıştadır hem de içte, insanın damarları içinde kanın dolaştığı gibi dolaşır. O da şeytan!"

 O da insana vesvese verir. Kötü şeyleri telkin edip hak yoldan çıkartmaya, cehennemlik etmeğe uğraşır. O da insana vesvese verir. Kötü şeyleri telkin edip hak yoldan çıkartmaya, cehennemlik etmeğe uğraşır.

 İşte bunca düşmanın arasında müslümanın sığınağı nedir? Sığınağı Rabbidir. İşte bunca düşmanın arasında müslümanın sığınağı nedir?

Sığınağı Rabbidir.

İnnehû leyse lehû sultânün alellezîne âmenû ve alâ rabbihim yetevekkelûn.İnnehû leyse lehû sultânün alellezîne âmenû ve alâ rabbihim yetevekkelûn. "Rabbine tevekkül eden mü'min kula şeytanın zararı olmaz." "Rabbine tevekkül eden mü'min kula şeytanın zararı olmaz."

Allahu Teâlâ hazretleri müslümana ibadetlerle, oruçlarla nefsi terbiye etmeyi de nasip eder.Allahu Teâlâ hazretleri müslümana ibadetlerle, oruçlarla nefsi terbiye etmeyi de nasip eder. Bakın, bir Ramazan boyunca çok şeyleri öğrendik, nefsimizi tutmayı öğrendik.Bakın, bir Ramazan boyunca çok şeyleri öğrendik, nefsimizi tutmayı öğrendik. Nefis de böyle terbiye olur. Kâfir, münafık, hasetçi vs. hepsine karşı da; Nefis de böyle terbiye olur. Kâfir, münafık, hasetçi vs. hepsine karşı da;

Hasbünallâhu ve ni'mel vekîl. deriz. Ne kadar düşman olursa olsun, insan Allah'a kul oluncaHasbünallâhu ve ni'mel vekîl.

deriz. Ne kadar düşman olursa olsun, insan Allah'a kul olunca Allah'a dayanınca Allahu Teâlâ hazretleri ona dünya ve âhiretin hayırlarını ihsan eder. Allah'a dayanınca Allahu Teâlâ hazretleri ona dünya ve âhiretin hayırlarını ihsan eder.

 Allah bizi kendisine hakîkaten, can u gönülden, çok kuvvetli bir tarzda inanmış olanAllah bizi kendisine hakîkaten, can u gönülden, çok kuvvetli bir tarzda inanmış olan hakiki mü'minlerden eylesin. Kalbimizi imân-ı kâmil ile, şeksiz yakîn-i sâdık ile doldursun. hakiki mü'minlerden eylesin. Kalbimizi imân-ı kâmil ile, şeksiz yakîn-i sâdık ile doldursun. Peygamber Efendimiz'e muhabbetle, Allahu Teâlâ hazretlerine Peygamber Efendimiz'e muhabbetle, Allahu Teâlâ hazretlerine saygı ve muhabbetle kalbimizi doldursun. Yolundan ayırmasın.saygı ve muhabbetle kalbimizi doldursun. Yolundan ayırmasın. Kendisine hakkıyla tevekkül eden bahtiyarlardan eylesin. Kendisine hakkıyla tevekkül eden bahtiyarlardan eylesin.

İnnallâhe yuhibbü'l-mütevekkilîn. "Allah tevekkül eden kullarını sever." buyruluyor. İnnallâhe yuhibbü'l-mütevekkilîn. "Allah tevekkül eden kullarını sever." buyruluyor.

 Bir de meşhur hadîs-i şerîfi hatırlatıvereyim: Bir de meşhur hadîs-i şerîfi hatırlatıvereyim:

 Selâsün men künne fîhi vecede halâvete'l-îmâni.Selâsün men künne fîhi vecede halâvete'l-îmâni. "Üç şey vardır ki bu üç şey kimin içinde bulunursa o, imanın tadını duyar, "Üç şey vardır ki bu üç şey kimin içinde bulunursa o, imanın tadını duyar, dimağı imanın lezzetiyle dolar, imanın ne kadar hoş bir şey olduğunu bilir.dimağı imanın lezzetiyle dolar, imanın ne kadar hoş bir şey olduğunu bilir. Mü'min-i kâmil olur, kimse onu yolundan çeviremez. Şen şatır,Mü'min-i kâmil olur, kimse onu yolundan çeviremez. Şen şatır, Allahu Teâlâ hazretlerinin yolunda güle oynaya tatlı ibadet eder." Nedir? Allahu Teâlâ hazretlerinin yolunda güle oynaya tatlı ibadet eder."

Nedir?

 1. En yekûnallâhu ve Resûlühû ehabbü ileyhi mimmâ sivâhümâ.1. En yekûnallâhu ve Resûlühû ehabbü ileyhi mimmâ sivâhümâ. "Allah ve Resûlü ona, gayrısı olan her şeyden daha sevimli gelmek." "Allah ve Resûlü ona, gayrısı olan her şeyden daha sevimli gelmek."

 Biz önce Allah'ı ve Resûlullah'ı seveceğiz, ötekilerin hepsi solda sıfır kalacak.Biz önce Allah'ı ve Resûlullah'ı seveceğiz, ötekilerin hepsi solda sıfır kalacak. İnsana Allah ve Resûlü en sevgili gelirse! Bu da tabii onlara değer vermemekle, İnsana Allah ve Resûlü en sevgili gelirse! Bu da tabii onlara değer vermemekle, onları gönlünden silmekle, çıkartıp atmakla olur. onları gönlünden silmekle, çıkartıp atmakla olur. Mal mülk sevgisi, evlat sevgisi, mevki makam sevgisi, insanların alkışı, beğenmesi, istemesi…Mal mülk sevgisi, evlat sevgisi, mevki makam sevgisi, insanların alkışı, beğenmesi, istemesi… İnsan bunların hepsini gözünden silecek, Allah'a ve Resûlullah'a bağlanacak. İnsan bunların hepsini gözünden silecek, Allah'a ve Resûlullah'a bağlanacak.

 2. Ve en yuhibbe'l-mer'e lâ yuhibbuhû illâ lillâh.2. Ve en yuhibbe'l-mer'e lâ yuhibbuhû illâ lillâh. "Müslüman kardeşlerini sevecek ama sırf Allah için sevecek." "Müslüman kardeşlerini sevecek ama sırf Allah için sevecek."

Kaşı gözü, malı mülkü için değil, Allah rızası için! Bu sevgiyi de öğrenmemiz lazım!Kaşı gözü, malı mülkü için değil, Allah rızası için! Bu sevgiyi de öğrenmemiz lazım! Zaten bayram, sevgi muhabbetin cûşa geldiği bir zaman demektir.Zaten bayram, sevgi muhabbetin cûşa geldiği bir zaman demektir. İçimizde birbirimize karşı kötü duygular, hisler varsa onları söküp atalım! İçimizde birbirimize karşı kötü duygular, hisler varsa onları söküp atalım! Bayramın hürmetine gıll u gıştan, kibirden, hasetten, ucubdan, kızgınlıktan, kırgınlıktan,Bayramın hürmetine gıll u gıştan, kibirden, hasetten, ucubdan, kızgınlıktan, kırgınlıktan, kinden kalbimizi pak eyleyelim! Allah rızası için birbirimizi sevelim! kinden kalbimizi pak eyleyelim! Allah rızası için birbirimizi sevelim! Bu sevmeyi tahakkuk ettiremedikçe yine insanın kemalâta ermesi mümkün değil.Bu sevmeyi tahakkuk ettiremedikçe yine insanın kemalâta ermesi mümkün değil. Birbirimizi mutlaka öyle seveceğiz. Camiye geliyoruz, namaz kılıyoruz, omuz omuza veriyoruzBirbirimizi mutlaka öyle seveceğiz.

Camiye geliyoruz, namaz kılıyoruz, omuz omuza veriyoruz saflarda ama kalblerimiz istediğimiz kadar birbirine ısınmış değil.saflarda ama kalblerimiz istediğimiz kadar birbirine ısınmış değil. Bir kardeş muhabbeti içinde, samimiyeti içinde candan birbirimize sarılmış olsak Bir kardeş muhabbeti içinde, samimiyeti içinde candan birbirimize sarılmış olsak çok daha başka türlü olur. Allah o muhabbeti ihsan eylesin. çok daha başka türlü olur. Allah o muhabbeti ihsan eylesin.

 3. Ve en yekrehe en yeûde fi'l-küfri ba'de iz enkazehullâhu kemâ yekrehu en yülkâ fin nâr.3. Ve en yekrehe en yeûde fi'l-küfri ba'de iz enkazehullâhu kemâ yekrehu en yülkâ fin nâr. "Allah kendisini kurtarmış olduktan sonra insanın tekrar küfre düşmekten, "Allah kendisini kurtarmış olduktan sonra insanın tekrar küfre düşmekten, ateşe düşmekten korkar gibi korkması lazım." Bu hadîs-i şerîfin bize tatbiki nedir? ateşe düşmekten korkar gibi korkması lazım."

Bu hadîs-i şerîfin bize tatbiki nedir?

Biz Ramazan'dan önce başka hâldeydik; Ramazan'da hâlimizi düzelttik, bir güzel hâle eriştik.Biz Ramazan'dan önce başka hâldeydik; Ramazan'da hâlimizi düzelttik, bir güzel hâle eriştik. Bu hâle eriştikten sonra tekrar eski hâlimize düşmekten, ateşe atılmaktan korkar gibi korkacağız. Bu hâle eriştikten sonra tekrar eski hâlimize düşmekten, ateşe atılmaktan korkar gibi korkacağız.

"Aman! O ateş, yanlış yol, gaflet yolu, cahillik, dalâlet, sapıklık yolu,"Aman! O ateş, yanlış yol, gaflet yolu, cahillik, dalâlet, sapıklık yolu, ibadetten uzak kalma, mahrumiyet yolu! Aman o yola düşmek ateşe düşmek gibi!" diye ibadetten uzak kalma, mahrumiyet yolu! Aman o yola düşmek ateşe düşmek gibi!" diye ateşte yanmaktan korkar gibi ondan kaçınacağız, sakınacağız.ateşte yanmaktan korkar gibi ondan kaçınacağız, sakınacağız. Vebadan kaçar gibi kaçacağız. Bu güzel hâli muhafaza etmeğe çalışacağız. Vebadan kaçar gibi kaçacağız. Bu güzel hâli muhafaza etmeğe çalışacağız.

 Allah ibadetlerinizi kabul etsin. el-Fâtiha! Allah ibadetlerinizi kabul etsin.

el-Fâtiha!

Hacc ve Kurban
Kısa ve Öz Sohbetler
Server Yayınları
Dinle Hata Bildir/Öneride Bulun Not Ekle
Konuşma Hakkında
Server Kürsü
Detaylı Arama
Namaz Vakitleri

9 Zilka'de 1445

17 Mayıs 2024

İmsak
03:51
Güneş
05:38
Öğle
13:05
İkindi
17:01
Akşam
20:23
Yatsı
22:02
Kayıt Ol
Giriş Yap
Mehmed Zahid<br>KOTKU
Mehmed Zahid
KOTKU

Hakkında

Hadis Dersleri (MZK)

Cuma Sohbetleri (MZK)

Münebbihat Dersleri
Mahmud Es’ad<br>COŞAN
Mahmud Es’ad
COŞAN

Hakkında

MEC YÂD ve Belgeseller

Hadis Dersleri (MEC)

Cuma Sohbetleri (MEC)

Tefsir Dersleri

Tasavvuf Sohbetleri

Mübarek Gün ve Geceler

Gurbet Sohbetleri

Hac ve Umre

Aile Eğitim Kampı Konuşmaları

Anma Programları

Konferanslar

Sorular ve Cevaplar

Diğer Çeşitli Konuşmalar
Muharrem Nureddin<br>COŞAN
Muharrem Nureddin
COŞAN

Hakkında

Konuşmalar

Mübarek Gün ve Geceler

Önemli Mesajlar

Basın Bildirileri
Tüm Sohbetleri Listele
Kısa ve Öz Paylaşımlar
Tema 1
Tema 2
Açık Renk Modu
Koyu Renk Modu